Podatkowe skutki zapłaty zaległych składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne

Źródło problemu dotyczy przede wszystkim kwestii czy opłacenie przez dany podmiot, jako płatnika składek, ze swoich środków zaległych składek na ubezpieczenie społeczne oraz składki zdrowotnej, które powinien sfinansować podatnik (pracownik, zleceniobiorca, były pracownik lub były zleceniobiorca), stanowi dla podatnika podlegający opodatkowaniu przychód, o którym mowa w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: „ustawa PIT”), czego konsekwencją jest konieczność zakwalifikowania takiego przychodu do odpowiedniego źródła przychodów na gruncie art. 10 ust. 1 ustawy PIT oraz poboru zaliczki na podatek.

Na podstawie art. 11 ust. 1 ustawy PIT przychodami, co do zasady, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Przychodem podatnika jest zatem przysporzenie majątkowe wyrażone w pieniądzu, czyli zarówno pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość świadczeń niepieniężnych, w tym nieodpłatnych.

W ocenie Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej opłacone ze środków płatnika składek  zaległe składki na ubezpieczenia społeczne oraz składka zdrowotna, na gruncie przepisów ustawy PIT, są dla podatników (pracowników, zleceniobiorców, byłych pracowników lub zleceniobiorców) przychodem.

Poglądy wyrażane przez organy podatkowe nie zyskały jednak aprobaty sądów administracyjnych. W wydawanych wyrokach przeważa bowiem linia interpretacyjna, zgodnie z którą, płatnik składek opłacając z własnych środków zaległe składki na ubezpieczenia społeczne i składkę zdrowotną za podatnika nie dokonuje na jego rzecz żadnego przysporzenia majątkowego.

Zaistniała rozbieżność pomiędzy praktyką interpretacyjną Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej a orzecznictwem sądów administracyjnych skłoniła Ministra Finansów do wydania interpretacji ogólnej uwzględniającej orzecznictwo sądowo-administracyjne w tym zakresie.

Minister Finansów stanął na stanowisku, że wykładnia przepisów prowadzi do wniosku, że zapłacenie przez płatnika składek zaległych składek na ubezpieczenia społeczne oraz składek zdrowotnych dotyczących pracowników, zleceniobiorców, byłych pracowników lub zleceniobiorców nie powoduje po stronie tych podatników powstania przychodu w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy PIT.

Minister Finansów wskazał również, że przyjmując argumentację prezentowaną w jednolitej i ugruntowanej linii orzeczniczej sądów, należy uznać, że płatnik składek, dokonując zapłaty zaległych składek na ubezpieczenie społeczne i składek zdrowotnych, wykonuje ciążący na nim obowiązek publicznoprawny, którego nie może scedować na podatników (pracowników, zleceniobiorców, byłych pracowników lub zleceniobiorców). Stąd też późniejsza zapłata tych składek przez ich płatnika nie może być uznana za świadczenie dokonane „za ubezpieczonych” (za pracowników, zleceniobiorców, byłych pracowników lub zleceniobiorców), gdyż na podstawie odrębnych przepisów nie są oni zobowiązani do ich zapłaty.

Tym samym, zapłata przez płatnika zaległych składek z ww. tytułów nie stanowi przysporzenia majątkowego zwiększającego majątek podatnika i jako taka, nie może być uznana za nieodpłatne świadczenie na rzecz podatnika.

Stanowi bowiem ona czynność neutralną pod względem podatkowym dla podatnika i jednocześnie nie kreuje po stronie pracodawcy statusu płatnika podatku PIT oraz obowiązku informacyjnego, o którym mowa w art. 42a ustawy PIT.

Minister Finansów w interpretacji ogólnej wyjaśnił również, że zapłacenie przez płatnika składek zaległych składek na ubezpieczenia społeczne dotyczących pracowników, zleceniobiorców, byłych pracowników lub zleceniobiorców nie powoduje po stronie tych podatników powstania przychodu w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy PIT, jest to, że koszty poniesione na ich opłacenie, nie mogą po stronie płatnika tych składek, zostać uznane za koszty uzyskania przychodów, w rozumieniu art. 22 ust. 1 ustawy PIT, w części w jakiej powinny być one sfinansowane z dochodu podatnika (pracownika, zleceniobiorcy, byłego pracownika lub zleceniobiorcy). Tożsama zasada dotyczyć będzie zapłaconych ze środków płatnika składek na ubezpieczenie zdrowotne.

Analogicznie, przedmiotowy wydatek płatnika składek będącego podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych poniesiony tytułem zapłaty zaległych składek na ubezpieczenia społeczne lub zaległych składek na ubezpieczenie zdrowotne nie będzie stanowił kosztu uzyskania przychodów w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy CIT, w części, w jakiej składki te powinny być sfinansowane przez pracownika lub zleceniobiorcę, względnie byłego pracownika lub byłego zleceniobiorcę.