Korzystny wyrok TSUE w kwestii sankcjonowania błędnej kwalifikacji dostaw w ramach transakcji łańcuchowych

Spółka B.  (podatnik z siedzibą w Holandii, zarejestrowany do celów VAT w Polsce)  była podmiotem „B” w klasycznym łańcuchu sprzedaży, w ramach którego uczestniczyły 3 podmioty (A->B->C):

• pierwsza dostawa w ramach łańcucha została zakwalifikowana jako dostawa krajowa opodatkowana według 23% VAT; B. podał polskiemu dostawcy swój polski nr VAT dla celów tej transakcji i odliczył podatek naliczony na podstawie faktur otrzymanych od polskiego dostawcy;
• druga dostawa w „łańcuchu” zrealizowana przez B. na rzecz ostatecznych nabywców z UE została zakwalifikowana przez B. jako wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów (WDT) w Polsce i została opodatkowana według stawki 0%.

Z taką kwalifikacją transakcji nie zgodziły się polskie organy podatkowe. Organ uznał, że transport towarów powinien być przypisany do pierwszej dostawy, a w konsekwencji przekwalifikował dostawę dokonaną przez polskiego dostawcę na rzecz B. z dostawy krajowej na WDT, uznając, iż B. powinna rozpoznać WNT z tytułu tej dostawy w krajach zakończenia wysyłki towaru.

Polskie organy podatkowe w konsekwencji tego naruszenia przepisów o VAT odmówiły prawa do odliczenia podatku naliczonego Spółce B. na podstawie faktur wystawionych przez polskiego dostawcę, a jednocześnie opodatkowały to nabycie „sankcyjnym” podatkiem należnym wynikającym z posłużenia się polskim numerem VAT dla celów WNT (art. 25 ust. 2 ustawy o VAT; art. 41 Dyrektywy VAT). W efekcie powyższego stanowiska, spółka B. została poddana rzeczywistemu obciążeniu VAT w wysokości 46 proc.

Spółka zaskarżyła wydaną decyzję, a w toku odwoławczym sprawa trafiła aż do Naczelnego Sądu Administracyjnego, który powziął wątpliwość w zakresie zastosowania art. 25 ust. 2 ustawy o VAT w niniejszej sprawie i postanowił zwrócić się do TSUE z pytaniem prejudycjalnym.

Pytanie prejudycjalne sformułowane przez NSA brzmiało następująco:

Czy art. 41 dyrektywy VAT oraz zasada proporcjonalności i neutralności stoją na przeszkodzie stosowaniu, przepisu krajowego w postaci art. 25 ust. 2 ustawy o VAT do transakcji WNT przez podatnika.

Biorąc pod uwagę że:

• nabycie to zostało już opodatkowane na terytorium państwa członkowskiego zakończenia wysyłki przez nabywców towarów tego podatnika,
• działanie podatnika nie wiązało się z żadnym oszustwem podatkowym, lecz było wynikiem błędnego rozpoznania dostaw w transakcjach łańcuchowych, a podanie przez niego polskiego numeru identyfikacyjnego VAT dokonane zostało na potrzeby dostawy krajowej, a nie wewnątrzwspólnotowej?

W wyroku z 7 lipca 2022 r. TSUE nie zgodził się na podwójne, sankcyjne opodatkowanie tej samej transakcji przez podmiot B. TSUE uznał wprawdzie, że błędna kwalifikacja dostawy w łańcuchu może podlegać pod przepis art. 25 ust 2 ustawy o VAT, a więc może skutkować koniecznością zapłaty ‘sankcyjnego VAT’ z tytułu WNT. Sankcja ta nie znajdzie jednak zastosowania, gdy dostawca (podmiot A) opodatkował transakcję (transakcja nie korzystała ze zwolnienia przewidzianego dla WDT).Takie podejście prowadziłoby bowiem do podwójnego opodatkowania i naruszałoby zasady proporcjonalności i neutralności systemu VAT.

Powyższe Rozstrzygnięcie TSUE to dobra wiadomość dla podatników dokonujących dostaw w ramach transakcji łańcuchowych, których opodatkowanie od wielu lat budzi wątpliwości interpretacyjne.

Co ciekawe, argumentem podniesionym przez TSUE, przemawiającym za brakiem zastosowania art., 25 ust. 2 ustawy o VAT (tj. niestosowaniem sankcyjnego VAT z tytułu WNT) w przedmiotowej sprawie był, nie jak sugerował NSA, fakt opodatkowania transakcji w kraju zakończenia wysyłki towarów, ale fakt, że dostawa została już opodatkowana przez polskiego dostawcę jako dostawa krajowa. Jak słusznie wskazał TSUE, zastosowanie w takiej sytuacji „sankcyjnego VAT” z tytułu WNT, prowadziłoby do podwójnego opodatkowania transakcji i stałoby w sprzeczności z zasadą proporcjonalności i neutralności systemu VAT.

Niniejszy wyrok stanowi podstawę do wznowienia postępowania podatkowego lub sądowo-administracyjnego w analogicznych sprawach, tj. w przypadkach, gdy podatnicy, w związku z błędną kwalifikacją dostawy w ramach transakcji łańcuchowej (dostawa krajowa zamiast WDT), zostali obciążeni „sankcyjnym VAT” z tytułu WNT.