25 listopada 2021 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (w sprawie C-334/20) wydał orzeczenie dotyczące możliwości odliczenia podatku VAT. TSUE stwierdził, że nabycie nieproporcjonalnie drogiej usługi reklamowej pozwala podatnikowi odliczyć VAT, jeśli sama usługa podlega VAT i ma związek ze sprzedażą opodatkowaną lub całością jego działalności gospodarczej. Na możliwości odliczenia VAT nie ma wpływu to czy cena za świadczenie jest zbyt wygórowana w porównaniu z wartością rynkową lub też brak faktycznego przełożenia usługi na zwiększenie obrotu.
Przebieg sprawy przed TSUE
Sprawa dotyczyła węgierskiego podmiotu, który zawarł umowę dotyczącą świadczenia usług reklamowych polegających na umieszczaniu naklejek reklamowych z nazwą firmy na samochodach podczas mistrzostw wyścigów samochodowych na Węgrzech. Firma odliczył VAT od zapłaconych faktur. Organy podatkowe zakwestionowały powyższe odliczenie, wskazując, że owe usługi reklamowe były zbyt kosztowne i w rzeczywistości nie były w żaden sposób użyteczne, w szczególności ze względu na charakter klientów tej spółki, to znaczy producentów papieru, warsztatów walcowania na gorąco i innych instalacji przemysłowych, na których decyzje handlowe nie mógł mieć wpływu fakt zamieszczenia naklejek na samochodach wyścigowych. Węgierski sąd zwrócił się z pytaniem prejudycjalnym do TSUE w tej sprawie.
TSUE w pierwszej kolejności zwróciło uwagę na fundamentalną zasadę neutralności podatku VAT. Wskazano, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem prawo do odliczenia stanowi integralną część systemu VAT i co do zasady nie może zostać ograniczone. Jest ono wykonywane w sposób bezpośredni w stosunku do całego podatku obciążającego transakcje dokonane na wcześniejszym etapie obrotu. System odliczeń ma, bowiem na celu całkowite uwolnienie przedsiębiorcy od ciężaru VAT należnego lub zapłaconego w ramach całej prowadzonej przez niego działalności gospodarczej.
Ponadto, TSUE wskazał, że bezpośredni związek istnieje wówczas, gdy dwa świadczenia są od siebie wzajemnie zależne, a mianowicie jedno jest wykonywane tylko pod warunkiem wykonania drugiego i odwrotnie. Z kolei okoliczność, że transakcja gospodarcza została dokonana po cenie wyższej lub niższej od ceny rynkowej, nie ma znaczenia dla kwalifikacji odpłatnej transakcji. Okoliczność taka nie może mieć wpływu na bezpośredni związek pomiędzy świadczeniem usług, które zostało lub zostanie dokonane, a świadczeniem wzajemnym, które zostało lub zostanie otrzymane, w wysokości wcześniej określonej według jasno ustalonych kryteriów. TUSE podkreślił, że chodzi o wynagrodzenie ustalone pomiędzy stronami i płacone dostawcy lub usługodawcy, a nie o obiektywną wartość, taką jak wartość rynkowa.
Prawo do odliczenia nie jest zależne od zwiększenia obrotu oraz wysokości ceny
Konkludując, TSUE w swoim orzeczeniu wskazał, że prawo do odliczenia nie jest uzależnione ani od zafakturowanej ceny usługi, ani kwestii czy faktycznie nabycie takiej usługi przełożyło się na zwiększenie wielkości obrotu u podatnika (tj. od rezultatu tych reklam). Należy w takim przypadku jedynie zbadać, czy usługi reklamowe faktycznie miały na celu promowanie towarów lub usług spółki.
Z orzeczenia tego wynika, że przy badaniu prawa do odliczenia musimy wychwycić związek (choćby pośredni) danego zakupu z działalnością podatnika. W tym przypadku polegało to na ustaleniu czy reklamy faktycznie mogły w jakikolwiek sposób promować nabywcę.
Nie musimy natomiast weryfikować czy cena zakupionej usługi miała charakter rynkowy (nie była zawyżona). Nie sprawdzamy również czy nabyte usługi faktycznie przełożyły się na wzrost sprzedaży.
Usługi niematerialne w polskim orzecznictwie
Możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków poniesionych na nabycie usług niematerialnych, jak również możliwość odliczenia podatku VAT od takich usług od lat jest tematem częstych sporów pomiędzy podatnikami a fiskusem. W decyzjach polskich organów podatkowych, jak i sądów administracyjnych podkreślana jest kwestia dokładnego dokumentowania nabycia i wykonania usług niematerialnych. Z pewnością, omawiane w niniejszym artykule orzeczenie TSUE oraz argumentacja w nim powołana może zostać wykorzystane przez podatników w ewentualnym sporze z organami podatkowymi.
