Investeren is enige antwoord op urgentie van energietransitie

Investeren in nieuwe technologie, met name gericht op duurzame brandstoffen, zal de komende jaren de energietransitie de noodzakelijke vaart moeten geven. Intussen vraagt leveringszekerheid onmiddellijk de aandacht: de congestie van het stroomnetwerk is alleen op te lossen als alle partijen, grote ondernemingen niet in de laatste plaats, hun verantwoordelijkheid nemen en de samenwerking zoeken.

Jaap van Roekel

Voor elke onderneming en voor de hele Nederlandse economie kan het belang van een soepele overgang naar een 'net zero'-samenleving nauwelijks worden overschat. De vraag hoe we dat met z'n allen voor elkaar gaan krijgen, is onderwerp van dagelijks debat en we weten dat de uitdagingen talrijk en groot zijn. Op veel fronten zijn ze bovendien onbekend. Wat er bijvoorbeeld allemaal op onze weg komt bij het vergroenen van 'lastige' sectoren zoals de zware industrie, de luchtvaart en defensie is nog lang niet duidelijk.

Maar naast vragen in overvloed zijn er al antwoorden genoeg en het zijn die antwoorden die relevant zijn voor de strategie van elke onderneming, groot en klein. Anno 2023 is de concrete uitdaging voor managers en bestuurders het ontwikkelen en integreren van een strategie die laat zien hoe de onderneming in haar toekomstige energiebehoefte gaat voorzien, hoe die energiebehoefte wordt ingeperkt door onder meer besparing, hoe de materialenpositie zich zal ontwikkelen en wat dit allemaal zal betekenen voor het investeringsbeleid.

Dat u daarbij afhankelijk bent van vele andere partijen is intussen een bekend gegeven. Ons advies is dan ook om op al deze fronten actief de samenwerking te zoeken. Een actueel voorbeeld is de vraag hoe de capaciteit van het elektriciteitsnetwerk optimaal te benutten is. TenneT heeft al aangekondigd dat de huidige vraagontwikkeling betekent dat stroomlevering in 2030 niet meer gegarandeerd is. Het tempo waarin het stroomnetwerk wordt uitgebreid is daarvoor namelijk te laag. Oplossingsrichtingen hiervoor liggen met name in een slimmer gebruik van de capaciteit, bijvoorbeeld door de bouw van smart grids, ‘energy hubs’ en ‘demand response’-oplossingen. Maar er liggen nu ook al oplossingen klaar. Veel bedrijven hebben immers een capaciteit geclaimd en toegewezen gekregen, maar maken daarvan niet volledig gebruik. Het netwerk is dan niet echt 'vol', maar intussen krijgen partijen die capaciteit nodig hebben voor bijvoorbeeld de bouw van windmolens wel nul op het rekest bij de netbeheerder.

Misschien geldt dat wel voor uw bedrijf? En kan uw buurman daarom niet verder met het verduurzamen van zijn onderneming? Zoek lokaal en regionaal de samenwerking op en u kunt op dit soort voorbeelden stuiten en samen nieuwe oplossingen ontwikkelen. Uit welbegrepen eigenbelang én vanuit het inzicht dat de energietransitie een collectieve uitdaging is en dus een collectieve verantwoordelijkheid.

Dat zal ook in uw (te ontwikkelen) strategie tot uitdrukking komen. Een natuurlijke hedge construeren op de CO₂-prijs, investeren in biodiversiteit, producten en productie herontwerpen met het oog op de recyclebaarheid van materialen en besparen van energie: het zijn uitdagingen waarover de kennis elke dag verder wordt uitgebouwd, maar daar komt u alleen achter als u aansluiting zoekt bij de netwerken die zich op deze gebieden specialiseren.

Met name voor de investeringen in nieuwe technologieën die de productie en consumptie van duurzame brandstoffen kunnen stimuleren – de moleculentransitie –zal die samenwerking hard nodig zijn. Met haar tegenhanger de elektronentransitie (het produceren en consumeren van duurzaam opgewekte elektriciteit) zijn we inmiddels redelijk op weg. Wind- en zonneparken zijn bijvoorbeeld tegen steeds lagere kosten te bouwen en behalen steeds hogere opwekrendementen. Daarnaast worden de mogelijkheden van kernenergie weer meer onderzocht.

Het tempo waarin we overstappen van fossiele brandstoffen naar duurzame alternatieven – groen gas, groene waterstof, duurzame warmtenetten – moet echter zeker nog verder omhoog. Ondernemingen staan wat dat betreft voor de opgave om heel specifiek voor hun eigen producten- en dienstenportfolio uit te vinden hoe die overstap moet plaatsvinden. Ideële motieven doen er intussen nauwelijks meer toe: wie nu alleen nog maar afwacht of achterover denkt te kunnen leunen, komt van een koude kermis thuis met een almaar stijgende CO₂-prijs, met oplopende systeemkosten en (straks) met onzekerheid over de continuïteit van het aanbod van zowel energie als grondstoffen en materialen. Voor talloze ondernemingen is hier geen misverstand mogelijk: wat ze nu doen en initiëren rond de energietransitie kan bepalen of de organisatie over tien of twintig jaar nog bestaat.

In gesprek met CEO's en managers beluister ik een toenemend bewustzijn van de urgentie van deze ontwikkelingen, en van de noodzaak een koers uit te stippelen die de risico's daarvan in kaart brengt en managet. Plus een koers die de kansen die deze ontwikkelingen bieden met beide handen aangrijpt. KPMG heeft de afgelopen jaren uitgebreide en diepgaande ervaring opgedaan op deze terreinen en staat klaar om u te helpen. Wilt u weten hoe? Neem contact met ons op, we gaan graag met u in gesprek.