Na twee jaar online werd bij KPMG op 24 november de 12de editie van het jaarboek Corporate Governance weer live gepresenteerd. Het thema: To woke or not to(o) woke? Want het is tijd voor een transitie: de uitdagingen op het gebied van milieu, maatschappij en bestuur – ESG (Environment, Society, Governance) – zijn dusdanig groot dat geen Raad van Bestuur of Raad van Commissarissen er nog omheen kan. Daarover waren alle sprekers op het seminar in Amstelveen het eens. Maar hoe pak je zulke uitdagingen aan? En vanuit welk perspectief?
Jaarboek 2022: van Augustinus tot SDG’s
Voorzitter van de redactie Mijntje Lückerath omschrijft het jaarboek als ‘breed en toegankelijk’. De onderwerpen die in het boek aan bod komen bevestigen dat: van kerkvader Augustinus en narcisme tot veerkracht en impact maken via de Sustainable Development Goals. Corporate Governance is meer dan wet- en regelgeving, betoogde Mijntje. Juist daarom bevat het vakgebied meer disciplines en perspectieven dan alleen die van de economen. ‘Als iedereen om je heen hetzelfde denkkader heeft, hoef je het niet ter discussie te stellen. En dat is precies het probleem,’ aldus Mijntje. Ze wees de zaal erop dat de gemiddelde leeftijd van bestuurders (54 jaar) en commissarissen (61 jaar) in de afgelopen tien jaar vrijwel hetzelfde is gebleven en vooral bij de commissarissen misschien best iets omlaag kan. Gelukkig was er deze tijdens de middag een breed spectrum aan publiek en sprekers aanwezig, zoals jonge Blikverruimer en discussiepanellid Lara Luten.
Ongemak in de boardroom
Maria van der Heijden, directeur-bestuurder van MVO Nederland, kreeg het eerste jaarboekexemplaar overhandigd. Zij vertelde daarbij over de Nieuwe Economie Index (NEx), waarmee haar organisatie jaarlijks zeven thema’s in kaart brengt en het duurzaamheidspercentage van het Nederlandse bedrijfsleven meet. Cijfer van 2022: 15,4 procent. Volgens Maria dus hoog tijd voor – meer – actie.
Ze kaartte een aantal bekende topics aan: de klimaatproblemen in het rapport van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) en de impact daarvan op migratie. Deze wicked problems vragen om bewustzijn en verdieping en een zoektocht naar verantwoordelijkheid nemen. Bijvoorbeeld door elkaar in de bestuurskamer ethisch en hoopvol te bevragen: Waarom zeg je wat je zegt? Transitie is duidelijk de kern, op persoonlijk, systemisch én economisch niveau. Vanuit de overtuiging dat oude en nieuwe spelers elkaar beïnvloeden, kunnen we waarderen wat was én stappen vooruitzetten. Dat vraagt volgens Maria om het aangaan van ongemakkelijke gesprekken in de bestuurskamer. Haar conclusie: ‘Als het niet af en toe schuurt, ben je niet goed bezig.’
‘Woke’ generatie kiest voor bedrijven met sterke waarden
Tijdens een discussiepanel gaven Jacques van den Broek, voormalig CEO Randstad, en Lara Luten, Chief of Staff World Business Council for Sustainable Development, een reactie. Ze benadrukken dat de nieuwe generatie toezichthouders niet alleen de gemiddelde leeftijd naar beneden haalt, maar ook overduidelijk ‘wakker’ is, oftewel ‘woke’. Voor hen is nadenken over het klimaat niet iets om uit te besteden. Zulke thema’s pak je als bestuurder zelf op. Volgens Jacques zijn met name de waarden van een organisatiecultuur daarbij leidend: ‘Als je niet kunt uitleggen waar je voor staat als bedrijf gaat geen enkele jonge werknemer bij je werken. Want het is mooi als CEO’s iets onderschrijven, maar er moet ook iets gebeuren.’
Drie pitches
Over de Governance Code
‘Is de Governance Code zinvol zonder eigen ESG-ambitie?’ Deze vraag stelde Gerard van Solinge, hoogleraar ondernemingsrecht, Radboud Universiteit, aan het panel en het publiek. Met reacties als ‘Waar geen wil is, is een wet’, ‘Bedrijven vluchten in processen’ en ‘De praktijk is een stuk verder dan deze code’, bleken de aanwezigen het eigenlijk grotendeels met elkaar eens: deze vraag is een achterhoedegevecht. Duurzaam ondernemen is de toekomst.
Over denkfouten
Tessa Coffeng, wetenschapper en toezichthouder bij de Autoriteit Financiële Markten (AFM) liet de zaal beseffen dat iedereen wel eens verkeerde aannames doet. Alleen hoe zorg je dat die niet tot verkeerde besluiten leiden? Juist ervaren bestuurders en toezichthouders lopen het risico een van de drie belangrijkste denkfouten te maken: zelfoverschatting, groepsdenken en een vals gevoel van veiligheid. Tessa’s tips: ‘Vraag om een tegengeluid en creëer een veilige sfeer voor discussies.’
Over stakeholderkapitalisme
Hoe ga je om met je stakeholders? Rutger Claassen, hoogleraar politieke filosofie en economische ethiek, Universiteit Utrecht, omschrijft stakeholderkapitalisme als een ‘lange bochtige weg’. Van stakeholders slechts tevreden houden is er een omslag gaande naar samenwerken met. Nog een stap verder en je komt uit bij een democratisch perspectief, waarbij je de stem van de stakeholder meeneemt in je bedrijfsvoering. Het reagerende panel is het hiermee eens en voegt eraan toe dat ook niet-tastbare stakeholders, zoals het klimaat of de burger, meer aandacht verdienen. En voor echte democratie moet je juist andersdenkenden, of tegendenkers, dichtbij houden, of zelfs als toezichthouder in je raad opnemen.
