Φορολογικά Νέα: 9 Νοεμβρίου 2023

Η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) εξέδωσε πολύ πρόσφατα την εγκύκλιο Ε.2064/2023, με την οποία παρέχονται οδηγίες για την ορθή και ομοιόμορφη εφαρμογή των διατάξεων του ΚΦΕ σχετικά με τη φορολογική κατοικία φυσικών προσώπων στην Ελλάδα. Με τη νέα αυτή εγκύκλιο αποσαφηνίζεται η έννοια και τα κριτήρια της φορολογικής κατοικίας, σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα και τις κατευθυντήριες οδηγίες του ΟΟΣΑ, συμπεριλαμβανομένων των Οδηγιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και των ερμηνευτικών Σχολίων του άρθρου 4 του Προτύπου της Σύμβασης Αποφυγής Διπλής Φορολογίας του ΟΟΣΑ (έκδοση 2017).

Πιο συγκεκριμένα, όσον αφορά στα κριτήρια της παραγράφου 1 του άρθρου 4 ΚΦΕ, διευκρινίζονται με μεγαλύτερη σαφήνεια οι όροι «μόνιμη κατοικία», «συνήθης διαμονή» και «κέντρο των ζωτικών συμφερόντων», ενώ ειδικά ως προς τον προσδιορισμό του «κέντρου των ζωτικών συμφερόντων» διευκρινίζεται ότι θα πρέπει να συνεκτιμώνται εν συνόλω (as a whole) όλα τα στοιχεία των προσωπικών και οικονομικών δεσμών που έχει ένα φυσικό πρόσωπο με έναν τόπο, λαμβανομένων υπόψη των επιμέρους πραγματικών περιστάσεων της κάθε περίπτωσης (ad hoc).

Όσον αφορά στο πρόσθετο κριτήριο της παραγράφου 2 του άρθρου 4 ΚΦΕ, που αναφέρεται στη διάρκεια διαμονής στην Ελλάδα και που εξετάζεται υπό την επιφύλαξη των λοιπών κριτηρίων της πρώτης παραγράφου του άρθρου 4 ΚΦΕ που αναφέρθηκαν παραπάνω, παρέχονται, με τη νέα εγκύκλιο, σαφείς διευκρινίσεις σχετικά με το πώς υπολογίζονται οι ημέρες παρουσίας του φυσικού προσώπου στην Ελλάδα, καθώς και πώς προσδιορίζεται το έτος, για το οποίο το φυσικό πρόσωπο θεωρείται για πρώτη φορά φορολογικός κάτοικος Ελλάδας και για το οποίο έχει υποχρέωση υποβολής φορολογικής δήλωσης δηλώνοντας το παγκόσμιο εισόδημά του.

Επιπλέον, με τη νέα εγκύκλιο διευκρινίζονται λοιπά θέματα, όπως μεταξύ άλλων:

• οι εναλλακτικές δυνατότητες που έχει ο φορολογούμενος σε περίπτωση που θεωρείται ταυτοχρόνως φορολογικός κάτοικος Ελλάδας αλλά και κάποιου άλλου κράτους (θέμα διπλής κατοικίας),
• η υποχρέωση της φορολογικής αρχής να προβαίνει σε ειδικώς αιτιολογημένη κρίση αναφορικά με το εάν κάποιο φυσικό πρόσωπο έχει κατοικία στην Ελλάδα, φέρουσα κατ' αρχήν και το βάρος απόδειξης των πραγματικών περιστατικών που τεκμηριώνουν επαρκώς την κρίση της,
• η διαδικασία μεταβολής της φορολογικής κατοικίας το επόμενο από την αναχώρηση έτος και η διαδικασία και τα δικαιολογητικά που απαιτούνται για προγενέστερα έτη κατ’ εφαρμογή των ισχυουσών εγκυκλίων,
• η υποχρέωση τήρησης από τον φορολογούμενο των δικαιολογητικών που αποδεικνύουν τη συνδρομή των προϋποθέσεων του άρθρου 4 ΚΦΕ για την περίπτωση μελλοντικού φορολογικού ελέγχου, κλπ.

Τέλος, είναι αξιοσημείωτη η αναφορά πληθώρας αποφάσεων του Συμβουλίου της Επικρατείας, στις οποίες βασίζονται οι παρεχόμενες από την νέα εγκύκλιο διευκρινίσεις, καθώς και η παράθεση ειδικών παραδειγμάτων για την καλύτερη κατανόηση των διευκρινίσεων αυτών κατά την εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 4 ΚΦΕ.