Η αναγκαιότητα ενσωμάτωσης κριτηρίων ESG στον επιχειρησιακό τρόπο λειτουργίας και οι διεθνείς τάσεις

Σε ένα περιβάλλον που η αβεβαιότητα φαντάζει πλέον ως νέα κανονικότητα, η ενσωμάτωση και διαχείριση ESG κριτηρίων μπορεί να οδηγήσει σε νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες και μεγιστοποίηση της παραγόμενης αξίας.

Από το 2020 μέχρι σήμερα, ο κόσμος όπως τον γνωρίζαμε έχει αλλάξει σημαντικά. Η υγειονομική κρίση, οι επιπτώσεις από την επιτάχυνση της Κλιματικής Αλλαγής, η ενεργειακή κρίση και η ένταση αυτής λόγω των γεωπολιτικών συγκρούσεων επιβεβαιώνουν πως η αβεβαιότητα αποτελεί πλέον την νέα κανονικότητα. Στο περιβάλλον αυτό, οι επιχειρήσεις προκειμένου να διατηρήσουν ή/και να μεγιστοποιήσουν την αξία των προϊόντων και υπηρεσιών τους θα πρέπει, πέρα από το να επιδείξουν μεγάλη ευελιξία στις μεταβαλλόμενες συνθήκες λειτουργίας των αγορών, να αφομοιώσουν και να προσαρμοστούν σε πληθώρα νέων κανονισμών και προτύπων στο πλαίσιο των Ευρωπαϊκών μεταρρυθμίσεων που στοχεύουν στην κλιματική μετάβαση.

Η μακροπρόθεσμη βιωσιμότητά τους θα κριθεί από την ικανότητα ορθής αναγνώρισης των χρηματοοικονομικών και μη χρηματοοικονομικών κινδύνων αλλά και την έγκαιρη ενσωμάτωση ESG κριτηρίων στην επιχειρησιακή τους στρατηγική.

Η δημοσιοποίηση των επιδόσεων ESG και η διαφάνεια αποτελούν σημαντικά κριτήρια αξιολόγησης για την επενδυτική κοινότητα, ενώ τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα όλο και συχνότερα, ζητούν την διενέργεια επιθεωρήσεων αξιολόγησης Περιβαλλοντικού και Κοινωνικού Κινδύνου (Environmental & Social Due Diligence).

Όλες οι επιχειρήσεις θα πρέπει σταδιακά:

• να αρχίσουν να αντιλαμβάνονται σε βάθος τις προσδοκίες των ενδιαφερόμενων μερών, εμπλέκοντάς τα στη διαδικασία ανάλυσης ουσιαστικότητας και λαμβάνοντας την γνώμη τους, για να διαμορφώσουν την επιχειρησιακή στρατηγική και στόχευσή τους.
• να διαμορφώσουν μια ξεκάθαρη στρατηγική ESG η οποία θα ενσωματωθεί στην υφιστάμενη επιχειρησιακή στρατηγική τους, και να αναπτύξουν μια σειρά από βραχυπρόθεσμους και μεσο/μακροπρόθεσμους στόχους για κάθε θέμα  ESG με αναλυτικό πλάνο υλοποίησης.
• να αναπτύξουν μια αποτελεσματική δομή διακυβέρνησης των θεμάτων ESG, με πολιτικές και αναλυτικές διαδικασίες.
• να επενδύσουν στη ανάπτυξη εργαλείων που θα εξασφαλίζουν την ποιότητα των μη χρηματοοικονομικών πληροφοριών, καθώς μέσα από την ορθή διαχείριση των στοιχείων αυτών θα μπορέσουν να λαμβάνουν αποτελεσματικές στρατηγικές αποφάσεις.
   

Οι Διεθνείς τάσεις σε θέματα βιώσιμης ανάπτυξης

Σημαντικό είναι επίσης οι εταιρείες να λαμβάνουν υπόψη τις διεθνείς τάσεις. Σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποίησε η KPMG το 2022 για την βιώσιμη ανάπτυξη σε δείγμα 5.800 εταιρειών από 58 χώρες, εντοπίστηκαν 6 σημαντικές τάσεις διεθνώς:

1. Κατά την διάρκεια των δύο τελευταίων δεκαετιών, η δημοσιοποίηση απολογισμών βιώσιμης ανάπτυξης ήταν σε μεγάλο βαθμό εθελοντική. Σήμερα εξαιτίας και των νέων νομοθετικών μεταρρυθμίσεων βρισκόμαστε στο μεταίχμιο δραστικών αλλαγών και σημαντικής αύξησης των εταιρειών που θα υποχρεωθούν να δημοσιοποιήσουν τις ESG επιδόσεις τους.
   Σύμφωνα με την έρευνα της KPMG, ο αριθμός των εταιρειών που δημοσίευσαν απολογισμό βιώσιμης ανάπτυξης για το 2022 ήταν σημαντικά αυξημένος. Χαρακτηριστικά μεταξύ των Global 250 (G250) κορυφαίων εταιρειών η δημοσιοποίηση απολογισμών κυμαίνεται στο αξιοσημείωτο ποσοστό του 96%. Στην Ελλάδα σε επίπεδο Ν100 (100 κορυφαίες εταιρείες με βάση τα έσοδα) υπήρξε αύξηση 7% σε σχέση με το 2020.
   Το GRI παραμένει το κυρίαρχο πρότυπο που χρησιμοποιείται, ενώ σημαντικό στοιχείο αποτελεί πως περίπου τα τρία τέταρτα των εταιρειών τόσο των N100 όσο και των Global 250 (G250) πραγματοποιούν και αξιοποιούν τα αποτελέσματα από materiality assessments.
   
   
2. Υπήρξε μια σημαντική αύξηση των εταιρειών που γνωστοποιούν στοιχεία σχετικά με τους κινδύνους που σχετίζονται με το κλίμα σύμφωνα και με το TCFD αλλά και την θέσπιση στόχων για την μείωση εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Συγκεκριμένα, το ένα τρίτο των N100 φαίνεται να υιοθετεί τις συστάσεις του TCFD (34%) σχεδόν διπλασιάζοντας το ποσοστό του 2020, ενώ στους Global 250 τα 2/3 (61%).
   
   
3. Υπάρχει μια αυξανόμενη ευαισθητοποίηση όσον αφορά θέματα διαχείρισης της βιοποικιλότητας. Το 2022 αποτέλεσε μια κρίσιμη χρονιά κατά την οποία  εντατικοποιήθηκαν οι διεθνείς πρωτοβουλίες με στόχο την ανάσχεση της απώλειας της βιοποικιλότητας. Παρά την αυξανόμενη συνειδητοποίηση της σημαντικότητας του θέματος, μέχρι στιγμής  λιγότερες από τις μισές εταιρείες αναγνωρίζουν την απώλεια αυτή ως κίνδυνο για την επιχείρησή τους. To TNFD και η οδηγία CSRD που θα έρθει σε ισχύ αναμένεται να ενισχύσει τις γνωστοποιήσεις σε θέματα βιοποικιλότητας σε όλες τις χώρες και τους τομείς τα επόμενα χρόνια.
   
   
4. Η πλειονότητα των εταιρειών υποβάλλει εκθέσεις για τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης με τους δημοφιλέστερους να είναι οι:
   
   SDG8. Αξιοπρεπής εργασία και οικονομική ανάπτυξη,
   SDG12. Υπεύθυνη κατανάλωση και παραγωγή και
   SDG13. Δράση για το κλίμα.
   
   Η συντριπτική ωστόσο πλειοψηφία των εταιρειών δημοσιοποιούν μόνο τις θετικές επιπτώσεις που έχουν οι SDGs, με μόνο το ένα δέκατο των εταιρειών N100 και το ένα τρίτο των εταιρειών Global 250 να εξετάζουν τόσο τις θετικές όσο και τις αρνητικές επιπτώσεις στους SDGs.
   
   
5. Λιγότερες από τις μισές εταιρείες αναφέρουν τους κοινωνικούς κινδύνους και τους κινδύνους διακυβέρνησης για την επιχείρησή τους. Σε γενικές γραμμές όμως η περιγραφή αυτών των κινδύνων δεν ποσοτικοποιεί τον οικονομικό αντίκτυπο αυτών των κινδύνων στις εταιρείες ή στην κοινωνία. 
   
   
6. Μόνο το ένα τρίτο των εταιρειών στις κατηγορίες N100 έχουν ορίσει κάποιο μέλος  του ΔΣ ως υπεύθυνο για θέματα βιώσιμης ανάπτυξης.

Παρόλα αυτά το τοπίο φαίνεται πως σύντομα θα αλλάξει και θα ενταθεί η παρακολούθηση της ενσωμάτωσης ESG κριτηρίων από την ανώτατη διοίκηση καθώς σταδιακά ενισχύεται η αντίληψη των CEO ανά τον κόσμο σε θέματα ESG αλλά και για τα επιχειρηματικά οφέλη και ευκαιρίες που διαμορφώνονται. Αυτό επιβεβαιώνεται και από ορισμένα από τα ευρήματα πρόσφατης έρευνας της KPMG "CEO Outlook 2022" που αφορά στις απόψεις των CEO παγκοσμίως όπου διαφαίνεται ότι:

• Κατανοούν όλο και περισσότερο ότι οι επιχειρήσεις που ενσωματώνουν ESG κριτήρια είναι σε θέση να εξασφαλίσουν ταλέντα, να ενισχύσουν την αποδοτικότητα των εργαζομένων, να προσελκύσουν πιστούς πελάτες και να αντλήσουν κεφάλαια.
• Συμφωνούν σε ποσοστό 45% (έναντι 37% το 2021) ότι τα προγράμματα ESG βελτιώνουν τις οικονομικές επιδόσεις.
• Επιθυμούν να επενδύσουν τουλάχιστον το 6% των εσόδων τους σε προγράμματα που επιτρέπουν στον οργανισμό τους να γίνει πιο βιώσιμος.
• Αντιλαμβάνονται την αναγκαιότητα διαφάνειας στις ESG επιδόσεις τους και την αναγκαιότητα ανάπτυξης μιας υπεύθυνης εφοδιαστικής αλυσίδας καθώς και ότι οι ψηφιακές και ESG στρατηγικές επενδύσεις είναι άρρηκτα συνδεδεμένες.