Family Businesses in the new era

Family businesses have long served as a foundation for both the global and local economy, playing a vital role in driving employment, fostering innovation, and supporting sustainable development. As the business landscape continuously evolves, family businesses must navigate distinct challenges and emerging trends, requiring adaptability to secure their long-term sustainability.

A notable emerging trend among family businesses is the shift from a solely profit-driven mindset towards a broader purpose, where the new generation of leaders—particularly Millennials and Generation Z (born between 1980 and 2012)—increasingly seek to use their business as a platform to tackle global issues such as climate change and social inequality. This shift is particularly prominent in family businesses, given their long-term perspective and strong ties to local communities. Family business owners, having a strong connection to the business’s heritage and values, seek to ensure that their activities generate a lasting, positive impact for future generations. As a result, many are embedding corporate social responsibility (CSR) into their core strategies—enhancing not only their reputation and credibility, but also their overall competitiveness, ensuring their long-term success and lasting value for both society and the economy.

Digital transformation is another major challenge for family businesses, which are called upon to integrate technologies such as artificial intelligence, business analytics, and automation into their daily operations. As technology advances, businesses must adapt to maintain their competitiveness. Family businesses—often characterised by their traditional organisational structures—may face obstacles in adopting new technologies. The challenge lies in the need to balance tradition and the upholding of the company’s identity, whilst also adapting to the modern demands of the market. Additionally, the lack of specialised expertise and sufficient financial resources can slow the pace of adoption of technological advancements. The new generation of leaders can play a vital role in implementing innovations such as digital transformation and the adoption of new business models. Open and meaningful intergenerational communication is essential to harness the knowledge and experience of all, improve performance, boost productivity, and create new opportunities for business growth.

Succession planning remains one of the most critical and enduring challenges for family businesses, as it involves ensuring a seamless transition of leadership across generations. Without a clear and well-defined succession framework, businesses risk internal conflict and potential instability. As the Baby Boomer generation (born between 1946 and 1964) gradually steps away from active leadership, the importance of open communication, mentorship, and the establishment of robust governance structures becomes increasingly vital—both for securing a smooth handover and preserving family unity.

The composition of the board of directors, combined with the engagement of specialised advisors, plays a pivotal role in the long-term success of family businesses. Studies indicate that companies with diverse boards—including external members and younger-generation representatives—tend to achieve stronger growth and greater progress in implementing sustainable practices. Bringing together individuals with varied professional backgrounds and collaborating with specialised advisors who understand the complex legal, financial, tax, and technical dynamics of family businesses can significantly strengthen decision-making, offering fresh perspectives and innovative solutions. Nonetheless, many boards remain small and inward-looking, which can hinder their ability to evolve and respond to today’s rapidly changing business environment.

The future of family businesses is marked by both considerable challenges and promising opportunities. Their resilience and long-term success will depend on how effectively they adapt to social and technological shifts, embrace sustainable practices, and balance innovation with tradition. With a well-defined strategic vision, family businesses can stay agile amidst change, continue to make meaningful contributions to the national economy and society, and safeguard their legacy for future generations.

Οι οικογενειακές επιχειρήσεις αποτελούν παραδοσιακά τον θεμέλιο λίθο τόσο της παγκόσμιας όσο και της κυπριακής οικονομίας, συνεισφέροντας ουσιαστικά στην απασχόληση, την καινοτομία και τη βιώσιμη ανάπτυξη των χωρών.

Καθώς το επιχειρηματικό περιβάλλον συνεχώς εξελίσσεται, οι οικογενειακές επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν μοναδικές προκλήσεις και αναδυόμενες τάσεις, που απαιτούν προσαρμοστικότητα, ώστε να διασφαλίζεται η μακροπρόθεσμη βιωσιμότητά τους.

Μια από τις σημαντικές τάσεις που αναδύονται στις οικογενειακές επιχειρήσεις είναι η μετάβαση από μια αποκλειστικά κερδοσκοπική προσέγγιση προς μια όπου οι νέες γενιές ηγετών -ιδιαίτερα οι Millennials και η Generation Z (γεννημένοι μεταξύ του 1980 και 2012)- επιδιώκουν όλο και περισσότερο να χρησιμοποιούν τις επιχειρήσεις και ως μέσα αντιμετώπισης παγκόσμιων προκλήσεων, όπως η κλιματική αλλαγή και η κοινωνική ανισότητα.

Αυτή η τάση είναι ιδιαίτερα εμφανής στις οικογενειακές επιχειρήσεις, καθώς διαθέτουν έναν μακροπρόθεσμο προσανατολισμό και στενούς δεσμούς με τις τοπικές κοινωνίες. Οι ιδιοκτήτες τους, έχοντας έντονη σύνδεση με την κληρονομιά και τις αξίες της επιχείρησης, επιδιώκουν να διασφαλίσουν ότι η δραστηριότητά τους θα έχει θετικό αντίκτυπο στις μελλοντικές γενιές.

Ως αποτέλεσμα, πολλές οικογενειακές επιχειρήσεις ενσωματώνουν την εταιρική κοινωνική ευθύνη στις βασικές στρατηγικές τους. Με αυτόν τον τρόπο, ενισχύουν όχι μόνο τη φήμη και την αξιοπιστία τους αλλά και τη συνολική ανταγωνιστικότητά τους, εξασφαλίζοντας μακροχρόνια επιτυχία και διαχρονική αξία στην κοινωνία και την οικονομία.

Ο ψηφιακός μετασχηματισμός αποτελεί μια ακόμη πρόκληση για τις οικογενειακές επιχειρήσεις, οι οποίες καλούνται να ενσωματώσουν τεχνολογίες όπως την τεχνητή νοημοσύνη, επιχειρησιακή ανάλυση και την αυτοματοποίηση στις καθημερινές τους λειτουργίες.

Καθώς η τεχνολογία εξελίσσεται, οι επιχειρήσεις πρέπει να προσαρμόζονται προκειμένου να διατηρήσουν την ανταγωνιστικότητά τους. Οι οικογενειακές επιχειρήσεις, με τις -συχνά παραδοσιακές- οργανωτικές τους δομές, ενδέχεται να αντιμετωπίσουν προκλήσεις στην υιοθέτηση νέων τεχνολογιών. Η δυσκολία αυτή έγκειται στην ανάγκη εξισορρόπησης μεταξύ της διατήρησης της παράδοσης και της εταιρικής ταυτότητας, και της προσαρμογής στις σύγχρονες απαιτήσεις της αγοράς. Επιπλέον, η έλλειψη εξειδικευμένης τεχνογνωσίας και επαρκών χρηματοδοτικών πόρων μπορεί να επιβραδύνουν τη διαδικασία της τεχνολογικής καινοτομίας.

Η νέα γενιά ηγετών μπορεί να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην υλοποίηση καινοτομιών, όπως την ψηφιακή μετάβαση και την εφαρμογή νέων επιχειρηματικών μοντέλων. Η ανοιχτή και ουσιαστική επικοινωνία μεταξύ των γενεών είναι κρίσιμη για την αξιοποίηση των γνώσεων και εμπειριών όλων, για τη βελτίωση της απόδοσης, την αύξηση της παραγωγικότητας και τη δημιουργία νέων ευκαιριών ανάπτυξης των επιχειρήσεων.

Μία από τις μεγαλύτερες και διαχρονικές προκλήσεις για τις οικογενειακές επιχειρήσεις είναι ο σχεδιασμός πλάνου διαδοχής, για την ομαλή μετάβαση της διεύθυνσης από τη μια γενιά στην άλλη.
Συχνά, η απουσία ενός σαφούς και καλά οργανωμένου πλαισίου διαδοχής μπορεί να προκαλέσει συγκρούσεις ή ακόμα και να αποσταθεροποιήσει την επιχείρηση. Ιδιαίτερα καθώς η γενιά των Baby Boomers (γεννημένοι μεταξύ του 1946 και 1964) αποχωρεί από την ενεργό δράση, η ανάγκη για σαφή επικοινωνία, καθοδήγηση και τη δημιουργία αποτελεσματικών δομών διακυβέρνησης καθίσταται ζωτικής σημασίας, για την ομαλή μετάβαση της ηγεσίας και τη διατήρηση της οικογενειακής αρμονίας.

Η σύνθεση των διοικητικών συμβουλίων καθώς και η αξιοποίηση εξιδεικευμένων συμβούλων αποτελούν καθοριστικούς παράγοντες για τη μελλοντική επιτυχία των οικογενειακών επιχειρήσεων.

Έρευνες αναδεικνύουν ότι οι επιχειρήσεις με ποικιλόμορφα διοικητικά συμβούλια, που περιλαμβάνουν εξωτερικά μέλη και εκπροσώπους νεότερων γενεών, φαίνεται να παρουσιάζουν υψηλότερα ποσοστά ανάπτυξης και σημειώνουν μεγαλύτερη πρόοδο στην υιοθέτηση βιώσιμων πρακτικών.

Η συμμετοχή ατόμων με ποικίλο επαγγελματικό υπόβαθρο και εμπειρία, καθώς και η συνεργασία με εξειδικευμένους συμβούλους που έχουν την ικανότητα να κατανοήσουν πλήρως τις απαιτήσεις μιας οικογενειακής επιχείρησης αξιολογώντας ένα εύρος νομικών, χρηματοοικονομικών, φορολογικών και τεχνικών θεμάτων, μπορούν να ενισχύσουν τη διαδικασία λήψης αποφάσεων, προσφέροντας νέες οπτικές και καινοτόμες λύσεις. Παρόλα αυτά, πολλά διοικητικά συμβούλια παραμένουν περιορισμένα και κλειστά, περιορίζοντας έτσι τις δυνατότητες εξέλιξης και προσαρμογής στις σύγχρονες προκλήσεις.

Το μέλλον των οικογενειακών επιχειρήσεων είναι γεμάτο προκλήσεις, αλλά και σημαντικές ευκαιρίες. Η ικανότητα προσαρμογής στις σύγχρονες κοινωνικές και τεχνολογικές εξελίξεις, η υιοθέτηση βιώσιμων πρακτικών και η επιτυχημένη ισορροπία μεταξύ καινοτομίας και παράδοσης, αποτελούν καθοριστικούς παράγοντες για την ανθεκτικότητα και τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητά τους.

Με έναν ξεκάθαρο στρατηγικό προσανατολισμό, οι οικογενειακές επιχειρήσεις μπορούν να επιδείξουν μεγαλύτερη ευελιξία απέναντι στις νέες προκλήσεις, διατηρώντας τον ουσιαστικό τους ρόλο στην εθνική οικονομία και κοινωνία και εξασφαλίζοντας τη διαχρονική συμβολή τους στις επόμενες γενιές.

Renos A. Ioannides
Board Member
Head of Family Business
KPMG in Cyprus

Ioulianna Demetriades
Manager 
Corporate Finance
KPMG in Cyprus