Openbare Centra voor Maatschappelijk Welzijn (OCMW)

Onze 589 OCMW's (Openbare Centra voor Maatschappelijk Welzijn) werden opgericht om iedereen in staat te stellen een leven te leiden dat in overeenstemming is met menselijke waardigheid. De hulp die door het OCMW wordt geboden, kan verschillende vormen aannemen, afhankelijk van de situatie van de persoon.

Dit kan variëren van financiële steun, zoals integratietegemoetkoming (RIS) of een gelijkwaardige sociale hulp (ERIS), sociale en professionele integratie, thuiszorg, schuldbemiddeling, juridische hulp, medische hulp, enz.

1. De organieke wet van de OCMW's van 8 juli 1976
2. De wet van 26 mei 2002 betreffende het recht op maatschappelijke integratie
3. De wet van 2 april 1965 betreffende de ten laste neming van de hulp verleend door de OCMW's

De belangrijkste financieringsbronnen van de OCMW's bestaan voornamelijk uit federale subsidies (terugvordering van het integratietegemoetkoming of gelijkwaardige hulp) en lokale subsidies (de gemeentelijke dotatie).

De diensten die aan de burger worden geleverd, evolueren voortdurend, afhankelijk van de lokale, regionale, nationale en internationale sociaal-economische situatie. Onze OCMW's worden momenteel geconfronteerd met talrijke nieuwe uitdagingen, zoals de stijgende huurprijzen, de explosieve stijging van de elektriciteits- en gasprijzen, de vergrijzing van de bevolking, de tijdelijke beperking van werkloosheidsuitkeringen en de grotere instroom van vluchtelingen.

Veel OCMW’s vragen de federale en/of regionale overheid om meer middelen, maar slechts een kleine minderheid beseft hoe belangrijk het is om de uitgaven- en inkomstenprocessen te analyseren en optimaliseren. Slechts weinigen zetten zich actief in om deze processen in kaart te brengen, te analyseren en te verbeteren—niet alleen voor een efficiëntere werking, maar ook om basisprincipes van interne controle te integreren en zo het risico op onbedoelde (of soms opzettelijke) fouten te verkleinen.

Door de complexe regelgeving—onder andere op het gebied van vreemdelingenrecht en verjaringstermijnen—is een doordachte opvolging essentieel voor de terugvordering van het RIS en/of ERIS bij de POD Maatschappelijke Integratie. Elke niet-gerecupereerde procent kan oplopen tot honderden duizenden euro’s en voor de grootste OCMW’s zelfs miljoenen.

Een ander probleem is het gebrek aan een waarheidsgetrouw beeld van de boekhouding van de OCMW’s. Vaak staan er openstaande vorderingen (bij de POD Maatschappelijke Integratie, de federale overheid) die in veel gevallen nooit geïnd zullen worden. Dit heeft een (zeer) grote impact op het boekhoudkundig resultaat van het jaar waarin ze worden opgenomen.

Te weinig bestuursorganen van onze OCMW’s (zoals het Vast Bureau of de Raad voor Maatschappelijk Welzijn) beschikken over periodieke financiële rapporteringstools die hen in staat stellen om tijdig de juiste beslissingen te nemen. Denk hierbij aan een budgetdashboard, een overzicht van schuldterugbetalingen, een liquiditeitsplan of financiële rapportering over het functioneren van het woonzorgcentrum.

Het gebrek aan tijdige informatie brengt het risico met zich mee dat bij de afsluiting van het boekjaar een onaangename verrassing opduikt: een budgettair tekort dat veel groter is dan aanvankelijk geraamd. Dit dwingt de gemeente om dit tekort op te vangen, terwijl het niet was voorzien in de initiële begroting of via een begrotingswijziging kon worden aangepast.

Opnieuw klinkt de alarmbel, maar net als voorheen blijven te weinig beleidsmakers echt bezorgd of nemen ze concrete maatregelen. Zonder snelle actie dreigt het uitzonderlijke werk van onze maatschappelijk werkers en hun collega’s van de financiële diensten ten onder te gaan door een tekort aan middelen. Hierdoor zal het type hulp én de toekenningsvoorwaarden moeten worden herbekeken.

KPMG Advisory heeft in de afgelopen jaren uitgebreide ervaring opgedaan bij grote OCMW’s en beschikt over zowel de methodologie als de sectorkennis om OCMW’s te ondersteunen bij het verbeteren van hun uitgaven- en inkomstenprocessen, met name bij de terugvordering van het RIS en ERIS bij de POD Maatschappelijke Integratie.