Zeleni porezi u Srbiji – šta treba da znate?

Od 1. januara 2026. godine u Srbiji počinju da važe novi „zeleni porezi“:

• porez na emisije gasova sa efektom staklene bašte, i
• porez na uvoz ugljeničnih proizvoda,

Cilj ovih poreza je da se smanji zagađenje i podstaknu ulaganja u čistiju proizvodnju.

Porez na emisije gasova sa efektom staklene bašte

Šta se oporezuje?

Oporeziva emisija gasova sa efektom staklene bašte (u daljem tekstu: GHG) i to:

• ugljendioksida (CO2),
• azotsuboksida (N2O) i
• perflurougljenika (PFCs).

Ko plaća ovaj porez?

Pravno lice ili preduzetnik koji ima obavezu da poseduje dozvolu za emisiju GHG, a koji kao operater postrojenja ili dela postrojenja za koje je obavezan da pribavi dozvolu, obavlja neku od sledećih delatnosti:

• proizvodnja veštačkih đubriva i azotnih jedinjenja;
• proizvodnja cementa;
• proizvodnja sirovog gvožđa, čelika i ferolegura;
• proizvodnja aluminijuma;
• proizvodnja električne energije.

Šta je poreska osnovica?

Razlika ukupne količine GHG koju obveznik emituje u toku kalendarske godine iz svih postrojenja i referentne emisije.

Suštinski, poreska osnovica je „višak“ emisije iznad propisanog standarda.

Ukupna emisija se utvrđuje na osnovu verifikovanih izveštaja koji se dostavljaju Agenciji za zaštitu životne sredine/Direktoratu civilnog vazduhoplovstva odnosno na osnovu procene emisije.

Referentne vrednosti emisija utvrđuju se podzakonskim aktom koji donosi ministar nadležan za poslove životne sredine u roku od 180 dana od dana stupanja na snagu zakona.

Poreska osnovica se iskazuje u tonama CO2 ili tonama ekvivalenta CO2 (CO2eq).

Kako se utvrđuje porez?

Proizvod poreske osnovice i iznosa od EUR 4 po toni u dinarskoj protivvrednosti po srednjem kursu NBS na poslednji dan poreskog perioda za koji se podnosi poreska prijava.

Kada se podnosi poreska prijava i plaća porez?

Poreski period je kalendarska godina.

Poreska prijava se podnosi do 31. maja tekuće godine za prethodnu godinu, u kom roku se i plaća utvrđeni porez.

Obveznik koji prestane da obavlja delatnosti u svim postrojenjima, dužan je da podnese poresku prijavu za tekući poreski period u roku od 30 dana od dana prestanka obavljanja delatnosti. U istom roku, podnosi se i prijava za prethodni poreski period, a ne kasnije od 31. maja tekućeg poreskog perioda.

Ako se tokom poreskog perioda promeni operater postrojenja, obavezu podnošenja poreske prijave i plaćanja poreza za celokupan poreski period ima lice koje je operater tog postrojenja na poslednji dan tog poreskog perioda. Lica koja su imala status operatera postrojenja tokom kalendarske godine solidarno su odgovorna za ispunjenje poreske obaveze za celokupan poreski period.

Promena poreske prijave u slučaju izmenjenog izveštaja

U slučaju podnošenja izmenjenog izveštaja u skladu sa propisima o klimatskim promenama, obveznik je dužan da podnese poresku prijavu u roku od 15 dana od dana kada je izmenjeni izveštaj dostavljen nadležnom organu.

Poreski kredit – kako da umanjite iznos poreza?

Poreski kredit u iznosu od 20% finansijskih sredstava uloženih u mere za smanjenje emisija GHG može se odobriti subjektima:

• čija je registrovana pretežna delatnost proizvodnja električne energije i
• koji su ostvarili najmanje 80% ukupnog prihoda od proizvodnje električne energije.

Ukupan iznos poreskog kredita ne može biti veći od 80% utvrđene poreske obaveze.

Korišćenje poreskog kredita limitirano je na 10 godina počev od 2026. godine.

Porez na uvoz ugljeničnih proizvoda

Šta se oporezuje?

Uvoz ugljenično intenzivnih proizvoda u Republiku Srbiju.

Šta je ugljenično intenzivan proizvod?

Roba određenih tarifnih oznaka nomenklautre Carinske tarife, iz neke od sledećih kategorija:

• Gvožđe i čelik,
• Cement,
• Đubrivo, i
• Aluminijum.

Ko plaća porez?

• Lice koje uvozi intenzivno ugljeničan proizvod u svoje ime i za svoj račun, i
• Lice za čiji račun se ugljenično intenzivan proizvod uvozi u Republiku Srbiju (posredno carinsko zastupanje).

Lica koja su u kalendarskoj godini uvezla manje od 5 tona ugljeničnog proizvoda nisu obveznici poreza.

Šta je poreska osnovica?

• Realno nastala količina emisija CO2eq u vezi sa ugljenično intenzivnim proizvodom, potvrđena u izveštaju validatora, umanjena za referentnu količinu emisija; ili
• Procenjena nastala količina emisija CO2eq u vezi sa ugljenično intenzivnim proizvodom, u slučaju da iz bilo kog razloga validator ne može da potvrdi realno nastalu količinu emisija CO2eq.

Referentne i podrazumevane vrednosti emisija utvrđuju se podzakonskim aktom koji donosi ministar nadležan za poslove životne sredine, u roku od 180 dana od stupanja na snagu zakona.

Kako se utvrđuje porez?

Proizvod poreske osnovice i iznosa od EUR 4 po toni u dinarskoj protivvrednosti po srednjem kursu NBS na poslednji dan poreskog perioda za koji se podnosi poreska prijava.

Kada se podnosi poreska prijava i plaća porez?

Poreski period je kalendarska godina.

Poreska prijava se podnosi do 31. maja tekuće godine za prethodnu godinu, u kom roku se i plaća utvrđeni porez.

Poreski period se razlikuje od kalendarske godine u slučaju:

• prestanka ili otpočinjanja obavljanja delatnosti u toku godine,
• statusne promene,
• pokretanja, obustave ili okončanje postupka stečaja ili likvidacije.

Poreski obveznici čiji se poreski period razlikuje od kalendarske godine u slučaju prestanka obavljanja delatnost, poresku prijavu:

• za tekući period podnose u rokovima koji su propisani zakonom kojim se uređuje porez na dohodak građana za podnošenje prijave za prihode od samostalne delatnosti, odnosno zakonom kojim se uređuje porez na dobit pravnih lica za podnošenje prijave za porez na dobit pravnih lica,
• za prethodni period podnose u roku za podnošenje prijave za tekući period, a najkasnije do 31. maja tekućeg poreskog perioda.

Poreski kredit – kako da umanjite iznos poreza?

Pravo na umanjenje iznosa poreza ostvaruje se ako je za isti proizvod u zemlji porekla već plaćena naknada po osnovu proizvodnje ugljenično intenizivnog proizvoda.

Da bi ostvarilo pravo na poreski kredit dostavljaju se dokazi o plaćanju, iznosu plaćene naknade, količini emisija, metodologiji obračuna i vremenskom periodu na koji se plaćanje odnosi.

Poreski kredit se može iskoristiti u godini uvoza ili u narednoj fiskalnoj godini, najviše do visine utvrđene obaveze za poreski period za koji se koristi umanjenje.

Korišćenje poreskog kredita limitirano je na 10 godina počev od 2026. godine.