CBAM (czyli Carbon Border Adjustment Mechanism) to wprowadzony w październiku 2023 r. przez Komisję Europejską mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 powstałych podczas produkcji towarów z branż wysokoemisyjnych. Obecnie dotyczy on importu produktów takich jak: stal, żelazo, aluminium, cement, energia elektryczna, nawozy i niektóre chemikalia, natomiast w przyszłości katalog produktów może być poszerzany, co już zostało zapowiedziane przez Komisję Europejską. Pierwszy przegląd towarów objętych obowiązkami CBAM jest bowiem zaplanowany na połowę 2024 r., a kolejny będzie realizowany w połowie 2025 r.
Nowy sposób raportowania
Za nami już trzy raportowania CBAM i co istotne, były to jedyne raportowania, w których można było korzystać z uproszczonej metody kalkulacji emisji. Zgodnie bowiem z art. 4 ust. 3 Rozporządzenia Wykonawczego Komisji (UE) 2023/1773 z dnia 17 sierpnia 2023 r. ustanawiającego zasady stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/956 w odniesieniu do obowiązków sprawozdawczych do celów mechanizmu dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 w okresie przejściowym (dalej: „Rozporządzenie wykonawcze”), 31 lipca 2024 r. skończyła się możliwość stosowania wartości domyślnych opublikowanych przez Komisję Europejską, co oznacza, że raporty za kolejne kwartały powinny opierać się na danych rzeczywistych (z pewnymi wyjątkami).
W jaki sposób należy się zatem przygotować do nowych obowiązków?
W tym zakresie warto skontaktować się ze swoimi dostawcami i poinformować o zmianach oraz obowiązku pozyskania od nich danych dotyczących produkcji wysyłanych towarów. Opierając się na naszych dotychczasowych doświadczeniach w zakresie raportowania oraz komunikacji z dostawcami należy mieć na uwadze, że rozpoczęcie tego procesu nie powinno być odsuwane w czasie.
31 lipca – ważna data dla podmiotów planujących korekty
Data 31 lipca 2024 r. jest również istotna z punktu widzenia złożonych już sprawozdań. Jak wynika bowiem z art. 9 ust. 2 Rozporządzenia wykonawczego, do tego dnia możliwe było złożenie korekty za pierwsze dwa kwartały. Warto zaznaczyć, że są to jedyne dwa sprawozdania z wydłużonym terminem na korektę, gdyż w przypadku każdego kolejnego termin na modyfikację danych będzie wynosił dwa miesiące od zakończeniu odpowiedniego kwartału sprawozdawczego.
Co czeka przedsiębiorców w kolejnych okresach?
Pełne wdrożenie przepisów dotyczących CBAM przewidziane jest na 2026 r., jednak już teraz zapowiadane jest wprowadzenie zmian w przepisach dot. CBAM. Jedną z nich jest poszerzenie katalogu towarów, które będą objęte raportowaniem. Na webinarium Komisji Europejskiej, które odbyło się w czerwcu 2024 r., zapowiedziano bowiem, że rozważane jest dodanie m.in. produktów rafineryjnych oraz chemii organicznej. Zakres ten może być rozszerzony również o produkty, w których zawarty jest wysoki udział podstawowych towarów CBAM.
Kary
Obecnie jednym z głównych obowiązków krajowych organów celnych jest weryfikacja kwartalnych raportów oraz współpraca ze zgłaszającymi. Komisja wskazuje, że trwający do końca 2025 r. okres przejściowy jest fazą pilotażową, która to dla importerów, producentów oraz zaangażowanych organów będzie okresem nauki i wyciągania wniosków na przyszłe okresy. Tym samym, obecnie KE stawia na komunikacje z przedsiębiorcami, których raporty zawierały błędy lub którzy raportów nie złożyli w ogóle, starając się poznać przyczyny i wdrożyć zmiany, które pozytywnie wpłynął na dalsze etapy wdrażania mechanizmu.
Nie oznacza to jednak, że zarówno kontrole jak i kary finansowe nie będą miały w tym okresie zastosowania. Jak wskazywały regulacje już na początku, podstawą do nakładania kar finansowych jest niepodjęcie działań mających na celu złożenie raportu lub złożenie raportu nieprawidłowo lub niekompletnie. Ich wysokość może przyjąć wartość od 10 do 50 euro za tonę niezgłoszonych emisji. Tak więc w przypadku niezaraportowania 1000 ton emisji kara może wynieść od 10 do 50 tysięcy euro. Zgłaszający musi więc odpowiedzieć sobie na pytanie czy warto jest ryzykować koniecznością zapłaty takiej kary i dodatkowo złożenia zaległego raportu, bowiem uiszczenie zasądzonej kwoty nie zwalnia z obowiązku wypełnienia zaległych obowiązków sprawozdawczych.
Przedsiębiorcy nie powinni więc odwlekać wdrażania procedur i podejmowania działań w zakresie pozyskiwania danych do kolejnych etapów raportowania, które z pewnością będą bardziej skomplikowane w porównaniu do wartości domyślnych emisji, jako podstawowego narzędzia raportowania.
Gdyby potrzebowali Państwo wsparcia w zakresie obowiązków związanych z raportowaniem CBAM, w tym komunikacji z dostawcami, składania sprawozdań czy pozyskania danych ze zgłoszeń celnych – zapraszamy do kontaktu.
