Jak przygotować się do wdrożenia Pillar 2?

Efektywna stawka podatkowa (tzw. ETR, czyli effective tax rate) dla celów obliczania tego podatku wcale nie wynika z porównania podatku dochodowego wykazanego w deklaracji CIT do zysku brutto wykazanego w sprawozdaniu finansowym. W praktyce nowy system jest wysoce skomplikowany i nieźle da w kość księgowym i specjalistom od podatków, a im słabiej się przygotują, tym będzie trudniej. O ile mówimy tutaj o nowym podatku, to wdrożenie i obsługa procesu jego obliczania i raportowania będzie wymagała zaangażowania także innych grup specjalistów, w tym w obszarze controllingu, systemów i IT. Dlatego już od samego początku warto przeanalizować czy zasoby ludzkie, którymi dana organizacja dysponuje, są wystarczające.

Od czego więc zacząć? Tu sprawdzi się metoda małych kroków. Na początku procesu ważne jest zrozumienie, jaki wpływ nowe regulacje będą miały na daną grupę – które podmioty z grupy będą miały obowiązek raportowania i jaka będzie ich rola. W grupie mogą być takie podmioty, które w ogóle będą wyłączone z tego reżimu albo takie, które znajdują się jedynie w częściowym posiadaniu i te mogą być niezależnie zobowiązane do kalkulowania podatku wyrównawczego. W ramach wstępnej fazy istotne jest również przeanalizowanie czy mogłyby mieć zastosowanie jakieś wyłączenia bądź tzw. „bezpieczne przystanie”, które pozwalają na odłożenie w czasie wdrożenia nowych zasad. Na przykład, jeżeli przychody wykazane dla danej jurysdykcji podatkowej w CbcR są poniżej 10 mln euro i uproszczony dochód dla celów podatku wyrównawczego jest poniżej 1 mln euro za rok podatkowy, przejściowo podatek wyrównawczy nie będzie miał zastosowania.

Kolejny etap to analiza danych. Kalkulacja podatku wyrównawczego ma bowiem swoje źródło w danych księgowych przygotowywanych dla celów konsolidacji, które następnie podlegają wielu korektom. Niezbędne jest więc określenie, jakie dane będą potrzebne, a następnie ich zidentyfikowanie w odpowiednich systemach na poziomie każdego podmiotu w grupie. W wielu sytuacjach występują takie punkty danych, których w systemach nie ma i trzeba będzie ustalić, w jaki sposób je pozyskiwać. A tu pojawia się konieczność zaprojektowania zupełnie nowych procesów w grupie i określenia, kto będzie za nie odpowiedzialny.

Mając za sobą etap analizy danych, który powinien pozwolić na zbudowanie obrazu ich dostępności i występujących braków można przejść do następnej fazy polegającej na wypracowaniu koncepcji wdrożenia. Celem tej fazy jest stworzenie dedykowanego dla danej organizacji planu działań, które muszą być zrealizowane, aby możliwe było wypełnianie obowiązków nałożonych przepisami w zakresie Pillar 2 oraz przedstawienie rekomendacji w zakresie narzędzi i rozwiązań technologicznych, jakie w przypadku danego typu podmiotu będą najbardziej efektywne.

Prace nad przepisami o globalnym podatku minimalnym w różnych jurysdykcjach rozpoczęły się wcześniej niż w Polsce i w związku z tym niektóre grupy międzynarodowe już testują lub rozwijają wewnętrznie rozwiązania technologiczne, które pomagać będą w efektywnym i prawidłowym wypełnianiu nowych obowiązków. Biorąc pod uwagę jak skomplikowany i wielowątkowy jest proces weryfikacji założeń, włączeń, zwolnień, jak rozbudowany jest model liczenia podstawy opodatkowania ważne jest, aby wdrażane narzędzie skutecznie pomagało zarówno w ocenie obowiązków, monitorowaniu ich, analizie, jak również w procesie obliczenia podatku i później jego zaraportowaniu. Czyli – reasumując – powinien umożliwić osobom odpowiedzialnym za ten obszar zarządzanie całym procesem compliance zarówno na poziomie wymogów raportowania do grupy, jak również wyliczenia podatku na potrzeby krajowe.

Planując prace nad przygotowaniem procesu wdrożenia regulacji Pillar 2, pamiętać należy o tym, że zarówno efektywną stawkę podatkową, jak i ewentualny podatek wyrównawczy do zapłaty obliczamy łącznie dla wszystkich spółek działających w danej jurysdykcji (tzw. jurisdictional blending). Planowanie wdrożenia nie jest zatem projektem, który przeprowadzimy niezależnie w ramach własnej spółki i ten aspekt jest często pomijany w początkowych analizach i planowaniu. Pamiętać należy, że od samego początku konieczna jest praca nad wdrożeniem na poziomie wszystkich spółek w danej jurysdykcji, co nierzadko jest trudnym wyzwaniem, szczególnie jeśli w ramach jednej jurysdykcji działają podmioty należące do różnych linii biznesowych, które na co dzień nie współpracują, mają inną organizację działów finansowych, działów IT, a często korzystają z różnych systemów i różnych źródeł danych.

Nowe wymogi w zakresie compliance będą niewątpliwie bardzo kompleksowe i tym samym dostosowanie do nich procesów i systemów będzie kosztownym przedsięwzięciem z perspektywy każdej organizacji. Przykładowo, aby dojść do dochodu GLOBE, stanowiącego podstawę do wyliczenia podatku wyrównawczego, wynik księgowy będzie trzeba poddać wielu korektom, których celem będzie urealnienie wyniku księgowego z podatkowym. Ponieważ korekty wymagane regulacjami Pillar 2 różnią się istotnie od korekt, jakich dokonujemy przy sporządzaniu kalkulacji na potrzeby polskiego CIT, to można spodziewać się wielu zmian w procesach i systemach koniecznych do zapewnienia prawidłowej kalkulacji. Z kolei projekt deklaracji służącej do rozliczania globalnego podatku wyrównawczego (tzw. global information return), na którym mają wzorować się krajowe deklaracje, wymaga zgromadzenia ponad stu pięćdziesięciu pozycji danych odnoszących się do rozmaitych aspektów działania grupy, które nie są w całości obecnie gromadzone przez podatników.

Mając na uwadze nakłady związane z koniecznością zapewnienia tych danych, przy okazji planowania odpowiednich zmian w systemach i procesach, warto ten moment wykorzystać na znalezienie synergii w innych obszarach organizacji.

Synergii można szukać w obszarach, w których niezależnie planowane są zmiany w zakresie raportowania, czy to z powodu zmian regulacyjnych czy wymogów grupowych planowanych niezależnie od implementacji Polar 2. Na konieczność wdrożenia zmian wynikających z Pillar 2 można też spojrzeć jako na okazję do tego, aby wdrożenie obowiązkowych zmian wykorzystać, np. do automatyzacji innych procesów w zakresie compliance. Naturalnym kierunkiem, który pojawia się w dyskusjach w tym zakresie, to poszukiwanie synergii z jednoczesną automatyzacją kalkulacji CIT, szczególnie w świetle zbliżającego się wejścia w życie JPK-KR.

Etap planowania wdrożenia, to etap na którym konieczne będzie podjęcie decyzji czy podatek wyrównawczy kalkulowany będzie w organizacji przez wewnętrzny dział podatkowy, czy księgowy, czy też będzie to proces, który podlegać będzie wyoutsourcowaniu.

Planowanie wdrożenia nowych procesów to już kategoria, którą bez wątpienia można nazwać wyzwaniem, ale w rzeczywistości to dopiero moment, kiedy wyzwaniom trzeba sprostać. Faza wdrożeniowa to etap, kiedy wybraliśmy już rozwiązania technologiczne i zaplanowaliśmy zmiany procesowe. Z doświadczenia widzimy, że warto zacząć od tego, aby przeszkolić różne zespoły w organizacji odpowiednio do zakresu ich zaangażowania we wdrożenie i później w procesy compliance. Przebieg tego etapu może być bardzo różny, a jego powodzenie bez wątpienia zależy od tego jak zaplanujemy i przeprowadzimy wszystkie poprzednie etapy.

Na koniec pozostanie nam bieżąca obsługa procesu kalkulowania podatku wyrównawczego. Nie będzie to jednak raz ustawiony proces. Przepisy zmuszają podatników do tego, aby na bieżąco monitorować np. jakie zmiany własnościowe mają miejsce w grupie i jak mogą one wpłynąć w danej jurysdykcji na podatek wyrównawczy.

W zakresie stosowania przepisów o globalnym podatku wyrównawczym po pierwsze w najbliższym czasie spodziewać możemy się projektu polskich przepisów, po drugie będziemy jeszcze obserwować kształtującą się praktykę zarówno tą na poziomie światowym jak i krajowym. Niewątpliwie warto mieć partnera towarzyszącego w tym procesie i co ważne, powinien być to ktoś kto może zapewnić doradztwo na poziomie międzynarodowym, szczególnie, gdy okaże się, że w przynajmniej początkowym okresie ustawodawcy lokalni nie zapewnią pełnej harmonizacji przepisów Pillar 2.

_{Artykuł został opublikowany w serwisie prawo.pl 8 marca 2024 r.}