Prezent od pracodawcy czy rózga od fiskusa?

Przypomnijmy, że Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 8 lipca 2014 r. (sygn. akt K 7/13) orzekł, że art. 12 ust. 1 w związku z art. 11 ust. 1 oraz art. 12 ust. 3 w związku z art. 11 ust. 2-2b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: „ustawa PIT”), rozumiane w ten sposób, że pojęcie "inne nieodpłatne świadczenie" oznacza wyłącznie przysporzenie majątkowe o indywidualnie określonej wartości, otrzymane przez pracownika, są zgodne z art. 2 w związku z art. 217 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Naczelny Sąd Administracyjny orzeczenie to zinterpretował w ten sposób, że „za przychód pracownika mogą być uznane świadczenia, które:

• po pierwsze – zostały spełnione za zgodą pracownika (skorzystał z nich w pełni dobrowolnie);
• po drugie – zostały spełnione w jego interesie (a nie w interesie pracodawcy) i przyniosły mu korzyść w postaci powiększenia aktywów lub uniknięcia wydatku, który musiałby ponieść;
• po trzecie – korzyść ta jest wymierna i przypisana indywidualnemu pracownikowi, tzn. nie jest dostępna w sposób ogólny dla wszystkich podmiotów (zob. przykładowo wyrok NSA z dnia 10 maja 2022 roku, sygn. akt II FSK 2276/19). 

W ocenie NSA, w zakres nieodpłatnego świadczenia jako przychodu wchodzą wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, „których skutkiem jest nieodpłatne, tj. niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy" (zob. uchwały NSA: z dnia 16 października 2006 r. sygn. akt II FPS 1/06, z dnia 24 maja 2010 r. sygn. akt II FPS 1/10 oraz z dnia 24 października 2011 r. sygn. akt II FPS 7/10).

Tym samym, pracodawca wręczający zatrudnionym osobom upominki z okazji świąt czy też organizujący dla nich z tego tytułu spotkania może niejako „przy okazji” wygenerować dla nich również podatek.

Skutki podatkowe zależą przede wszystkim od tego, z jakich środków został sfinansowany prezent.

Jeśli zostały one sfinansowane ze środków obrotowych firmy – pracownik uzyskuje co do zasady przychód ze stosunku pracy, od którego pracodawca potrąca zaliczkę na PIT.

Inaczej traktowane są prezenty sfinansowane z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych, które są zwolnione z podatku do limitu 1000 zł rocznie.

Zgodnie art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy o PIT wolna od podatku jest wartość otrzymanych przez pracownika w związku z finansowaniem działalności socjalnej, o której mowa w przepisach o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, rzeczowych świadczeń oraz otrzymanych przez niego w tym zakresie świadczeń pieniężnych, sfinansowanych w całości ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych lub funduszy związków zawodowych, łącznie do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 1000 zł; rzeczowymi świadczeniami nie są bony, talony i inne znaki, uprawniające do ich wymiany na towary lub usługi.

Jednak jeszcze do końca 2023 r. można skorzystać z limitu 2000 zł, który został wprowadzony w związku z pandemią Covid-19.

Spore wątpliwości budzi natomiast interpretacja pojęcia "świadczenia rzeczowe", które może skorzystać ze zwolnienia. Zgodnie z przepisami, nie są nimi bony, talony i inne znaki, uprawniające do ich wymiany na towary lub usługi.

W interpretacji z 31 października br. (nr 0112-KDIL2-1.4011.665.2023.1.AK) Dyrektor KIS zgodził się, że świadczeniami rzeczowymi są.: bilety wstępu do kina, teatru, karnety czy paczki świąteczne. Karnety (karty), które uznaje się za rodzaj abonamentu, nie uprawniają bowiem posiadacza do ich wymiany na usługę lub towar, lecz umożliwiają mu skorzystanie ze ściśle oznaczonego świadczenia.

Podatnicy pytają również, czy wydatki na imprezy integracyjne w części dotyczącej osób zatrudnionych w formach niepracowniczych (tzw. umowy B2B) mogą zostać potrącone jako koszty uzyskania przychodów.

Przykładem nieprzychylnego dla przedsiębiorców orzecznictwa jest również wyrok NSA dotyczący spotkań integracyjnych. NSA w uzasadnieniu wydanego w sprawie wyroku z dnia 19 października 2022 r. (sygn. II FSK 572/22) wyjaśnił, że wydatki związane z uczestnictwem w spotkaniach o charakterze integracyjnym osób fizycznych, które nie są zatrudnione w spółce i świadczą na jej rzecz usługi w ramach prowadzonej działalności gospodarczej (umowy o współpracy B2B) nie mogą zostać uznane za koszty podatkowe – z uwagi na to, że z tymi osobami jako równorzędnymi partnerami spółki łączą powiązania biznesowe.

Szczególnie interesująca w kontekście przytoczonych orzeczeń wydaje się interpretacja indywidulana wydana przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 30 maja 2022 roku (znak: 0111-KDIB1-2.4010.146.2022.1.AK).

W interpretacji tej Dyrektor KIS stwierdził, że wydatki ponoszone przez Wnioskodawcę w związku z nabyciem artykułów spożywczych takich jak woda, kawa, herbata, cukier, mleko, napoje, soki, ciastka, czekoladki, herbatniki, paluszki, cukierki, owoce, które są udostępniane w biurze Spółki pracownikom i współpracownikom mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Wydatki te nie stanowią kosztów reprezentacji, o których mowa w art. 16 ust. 1 pkt 28 ustawy o CIT.

Interpretacja jest istotna, albowiem art. 16 ust. 1 pkt 28 ustawy o CIT stanowi, że nie uważa się za koszty uzyskania przychodów kosztów reprezentacji, w szczególności poniesionych na usługi gastronomiczne, zakup żywności oraz napojów, w tym alkoholowych. Z przepisu wynika wszak, że koszty żywności i napojów zawsze są wydatkami na reprezentację, które nie stanowią kosztów uzyskania przychodów.

Problem wydatków ponoszonych na rzecz pracowników to nie tylko kwestia podatków dochodowych. Przykładem może być interpretacja indywidualna wydana przez Dyrektora KIS z dnia 2 marca 2021 roku (znak: 0115-KDIT2.4011.868.2020.1.MD).

Interpretacja wydana została na rzecz spółki, która przekazuje (i zamierza przekazywać również w przyszłości) prezent (upominek) pracownikowi, któremu urodzi się dziecko. Wręczenie takiego prezentu stanowi formę gratulacji, uhonorowania pracownika Spółki z okazji ważnego zdarzenia w życiu, jakim są narodziny dziecka.

Zdaniem Wnioskodawczyni, obdarowanie pracowników upominkami z ważnych okazji w ich życiu nie stanowi dla nich przychodu ze stosunku pracy i w związku z tym na Spółce nie spoczywają obowiązki płatnika podatku dochodowego od osób fizycznych. Dyrektor KIS uznał stanowisko za prawidłowe.

Organ podatkowy wyjaśnił, że obdarowywanie pracowników przez Wnioskodawczynię prezentami stanowiącymi formę gratulacji, uhonorowania ważnych okazji w ich życiu, które nie mają związku z wykonywaną pracą czy jej rezultatami, co do zasady podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.

Podobne podejście prezentuje Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP3-1.4011.144.2023.3.AK w interpretacji indywidualnej z dnia 13 kwietnia 2023 r., w którym stwierdził, że nagrody jubileuszowe stanowią darowiznę przekazaną przez Spółkę pracownikom.

Co istotne, firma, która decyduje się na przekazanie prezentu lub upominku swoim kontrahentom musi pamiętać o podatku VAT. Bowiem przekazanie podarków rodzi obowiązek naliczania tego podatku, jednak są od tego dwa wyjątki.

Podatku Vat nie trzeba uwzględniać:

1. jeżeli łączna wartość prezentów przekazywanych danej osobie nie przekroczy 100 zł (bez podatku) w ciągu roku. W tym przypadku należy prowadzić ewidencję obdarowanych, by móc wykazać, że nie przekroczono wskazanego limitu wobec kontrahenta.
2. jeżeli wartość jednorazowego prezentu nie przekracza 20 zł (bez podatku), wówczas nie trzeba prowadzić ewidencji.

Prezenty świąteczne to nie tylko problem prawa podatkowego, lecz także składek ZUS.

Przypomnijmy, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, w świetle art. 18 ust. 1 Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Jak wyjaśniono w judykaturze, z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wyłączone są w ramach § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczególnych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe jedynie świadczenia przyznawane z zachowaniem kryterium socjalnego, tj. świadczenia przyznane z uwzględnieniem art. 8 ust. 1 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych stanowiącego, że przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z Funduszu uzależnia się od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z Funduszu.

Przegląd orzeczeń sądów administracyjnych skłania do wniosku, że nie jest jasne, jakie wydatki na rzecz pracowników/współpracowników mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów i które nie generują przychodu podatkowego, do rozliczenia, którego są zobowiązani jako płatnicy. Zaskakujące może być nie tylko rozstrzygnięcie sądu administracyjnego, które, jak wynika z przytoczonych przykładów, mimo początkowej nadziei może zakończyć się rozczarowaniem, ale również rozstrzygnięcia organów podatkowych mogą zaskakiwać, mimo bowiem powszechnie częstego podejścia fiskalnego mogą być bardziej przychylne dla podatników niż językowa lektura przepisów. A ponieważ święta są cyklicznie, również powracające są wątpliwości co do opodatkowania świątecznych prezentów.

Wydaje się zatem, że w kwestii wydatków ponoszonych na rzecz osób zatrudnionych w różnych formach prawnych przedsiębiorcy nie mogą mieć pewności co do ich kwalifikacji podatkowej, wobec czego pozostaje im podejmowanie prób zarządzania ryzykiem, czemu służyć mogą m.in. interpretacje podatkowe.