Tarcza antykryzysowa 4.0 – jakich zmian w zakresie prawa pracy należy się spodziewać? Tarcza 4.0 – zmiany w zakresie prawa pracy

Pakiet ustaw tworzących Tarczę antykryzysową - Tarcza antykryzysowa 4.0.

Projekt Ustawy o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych na zapewnienie płynności finansowej przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o zmianie niektórych innych ustaw (dalej „Tarcza 4.0.”) jest kolejną ustawą przyjętą w ramach zapobiegania negatywnym skutkom kryzysu wywołanego pandemią koronawirusa.

Poniżej przedstawiamy najistotniejsze zmiany w zakresie prawa pracy przewidziane w projekcie Tarczy antykryzysowej 4.0.

Zmiany w zakresie pracy zdalnej - uszczegółowienie przepisów

Tarcza 1.0. wprowadziła możliwość polecenia pracownikowi wykonywania pracy w formie zdalnej – uprawnienie to przysługuje pracodawcy w stosunku do każdego pracownika. Projekt Tarczy 4.0. modyfikuje tę możliwość, poprzez ograniczenie kręgu pracowników, którym można zlecić tego rodzaju pracę. Praca zdalna będzie mogła być wykonywana wyłącznie przez pracowników, posiadających odpowiednie umiejętności oraz możliwości techniczne i lokalowe. Co więcej przepisy Tarczy 4.0. przewidują możliwość cofnięcia polecenia wykonywania pracy zdalnej w każdym czasie.

Projektowane przepisy mają zobowiązywać ponadto pracodawcę do zapewnienia środków pracy oraz materiałów niezbędnych do wykonywania obowiązków pracowniczych. Warto zwrócić uwagę na to, iż projekt umożliwia pracodawcy wydanie polecenia ewidencjonowania wykonywanych przez pracownika czynności.

Możliwość powierzenia innej pracy pracownikom samorządowym

Projekt Tarczy 4.0. przewiduje rozwiązania w zakresie zapewnienia ciągłości realizacji zadań nałożonych na jednostki samorządu terytorialnego, w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, poprzez wprowadzenie możliwości czasowej zmiany w zakresie wykonywanych zadań przez pracownika (innych niż określone w umowie o pracę). Pracownik, który otrzyma nowe obowiązki (muszą być one zgodne z jego kwalifikacjami) zachowuje prawo do wynagrodzenia w wysokości nie niższej niż dotychczas.

Zgodnie z projektowanymi przepisami decyzje dotyczące powierzenia pracownikowi innej pracy,  będzie podejmował wójt, burmistrz, prezydent miasta lub prezydent miasta na prawach powiatu. W stosunku zaś do pracowników gminnych jednostek organizacyjnych – kierownik, na polecenie wójta, burmistrza czy prezydenta miasta, w tym prezydenta miasta na prawach powiatu.

Omówione wyżej regulacje będą dotyczyły wszystkich pracowników samorządowych.  Powierzenie innej pracy nie będzie uzależnione od zgody pracownika czy zawarcia porozumienia z pracodawcą.  Jedynymi wyjątkami, w przypadku których zgoda pracownika na powierzenie innej pracy będzie obligatoryjna są:

• kobiety w ciąży,
• pracownicy opiekujących się dzieckiem do 4 roku życia,
• osoby będące jedynymi opiekunami dziecka w wieku do lat 15.

Zmiany w zakresie dodatkowego zasiłku opiekuńczego

Poprzednia nowelizacja Tarczy 1.0. wprowadzona Tarczą 3.0,  ograniczyła krąg osób uprawnionych do dodatkowego zasiłku opiekuńczego (do opiekunów dzieci niepełnosprawnych).

Zgodnie z projektowanymi przepisami do 28 czerwca 2020 r. o dodatkowy zasiłek opiekuńczy mogą starać się również rodzice oraz opiekunowie dzieci do lat 8, którzy podejmą decyzję o osobistym sprawowaniu opieki. Rozwiązania te będą miały zastosowanie również do pracowników służb mundurowych i rolników.

Możliwość obniżenia wymiaru czasu pracy lub wprowadzenia przestoju ekonomicznego bez występowania o dofinansowanie z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych

Projekt Tarczy antykryzysowej 4.0. przewiduje dodanie nowych przepisów umożliwiających skorzystanie z rozwiązań polegających na obniżeniu wymiaru czasu pracy lub wprowadzeniu przestoju ekonomicznego przez pracodawcę, u którego wystąpił spadek przychodów ze sprzedaży towarów lub usług w następstwie wystąpienia COVID-19, co w konsekwencji doprowadziło do istotnego wzrostu obciążenia funduszu wynagrodzeń.

Z powyżej wspomnianego rozwiązania pracodawca będzie mógł skorzystać przez okres maksymalnie 6 miesięcy, licząc od miesiąca w którym spełnił ustawowe przesłanki. Warto zauważyć, że projektowane przepisy, przewidują obowiązek ustalenia warunków i trybu wykonywania pracy w porozumieniu ze stroną społeczną, tj. związkami zawodowymi lub reprezentacją pracowników.

Możliwość skierowania pracownika na zaległy urlop bez konieczności uzyskania jego zgody

Projekt Tarczy antykryzysowej 4.0 przewiduje wprost możliwość udzielenia pracownikowi urlopu - bez jego zgody i z pominięciem planu urlopów, w terminie wskazanym przez pracodawcę. Regulacja ta dotyczy tylko urlopu wypoczynkowego niewykorzystanego przez pracownika w poprzednich latach kalendarzowych, w wymiarze do 30 dni, wyłącznie okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii.

Ograniczenie wysokości odpraw, odszkodowań i innych świadczeń pieniężnych wypłacanych w związku z rozwiązaniem umowy

Projekt Tarczy 4.0. przewiduje organicznie wysokości odpraw, odszkodowań i innych świadczeń pieniężnych przysługujących pracownikowi w związku z rozwiązaniem umowy o pracę. Zgodnie z projektowanymi przepisami wysokość wskazanych wyżej świadczeń pieniężnych wypłacanych w związku z rozwiązaniem umowy o pracę nie będzie mogła przekroczyć dziesięciokrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalanego na podstawie przepisów o minimalnym wynagrodzeniu za pracę.

Ograniczenie to będzie miało zastosowanie również w przypadku wypowiedzenia albo rozwiązania umowy agencyjnej, umowy zlecenia, innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, umowy o dzieło jak również w przypadku ustania odpłatnego pełnienia funkcji.

Zmiany w zakresie funkcjonowania ZFŚS

Projekt Tarczy antykryzysowej 4.0. zakłada zmiany w zakresie gromadzenia i wydatkowania środków dotychczas przeznaczonych na szeroko rozumiane cele socjalne. Pracodawca będzie mógł zawiesić obowiązek:

• tworzenia lub funkcjonowania zakładowego funduszu świadczeń socjalnych,
• dokonywania odpisu podstawowego,
• wypłaty świadczeń urlopowych,

w przypadku spadku obrotów gospodarczych lub istotnego wzrostu obciążenia funduszu wynagrodzeń. W niektórych przypadkach zawieszenie powyższych obowiązków będzie wymagało zawarcia porozumienia z organizacjami związkowymi. W przypadku wystąpienia u pracodawcy spadku obrotów gospodarczych lub istotnego wzrostu obciążenia funduszu wynagrodzeń, pracodawca nie będzie zobowiązany do wykonywania porozumień lub regulaminów wynagradzania ustalających wyższą wysokość odpisu na ZFŚS lub innych świadczeń o charakterze socjalno-bytowym.

Zmiany w zakresie obowiązywania umów o zakazie konkurencji

Przepisy projektu Tarczy antykryzysowej 4.0.  przewidują nowe rozwiązanie w zakresie obowiązywania umów o zakazie konkurencji. Zgodnie z projektowanymi zmianami, w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19, strony umowy o zakazie konkurencji obowiązującej po ustaniu:

• stosunku pracy,
• umowy agencyjnej,
• umowy zlecenia,
• innej umowy do której stosuje się przepisy dotyczące zlecenia,
• umowy o dzieło,

na rzecz których ustanowiono zakaz działalności konkurencyjnej, będą mogły mogą ją wypowiedzieć ją za z 7 dniowym terminem wypowiedzenia.

Możliwość uzyskania dofinansowania z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych na wynagrodzenia pracowników, bez konieczności obniżenia wymiaru czasu pracy lub ogłoszenia przestoju ekonomicznego

Projekt Tarczy antykryzysowej 4.0. przewiduje, iż określone podmioty, u których wystąpił spadek obrotów gospodarczych w następstwie wystąpienia COVID-19, będą mogły zwrócić się z wnioskiem o przyznanie świadczeń na rzecz ochrony miejsc pracy ze środków FGŚP, także na dofinansowanie wynagrodzenia pracowników nieobjętych:

• przestojem, o którym mowa w art. 81 Kodeksu pracy,
• przestojem ekonomicznym w następstwie wystąpienia COVID-19,
• obniżonym wymiarem czasu pracy w następstwie wystąpienia COVID-19.

Dofinansowanie ma obejmować również środki na opłacanie składek na ubezpieczenia społeczne pracowników należnych od pracodawcy.

Wynagrodzenia pracowników mają być dofinansowywane ze środków FGŚP do wysokości połowy wynagrodzeń, jednak nie więcej niż do 40% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Dofinansowanie nie będzie przysługiwało w stosunku do wynagrodzeń pracowników, których pensja uzyskana w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym został złożony wniosek, była wyższa niż 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.

Zmiany w zakresie uelastyczniania czasu pracy

Projekt Tarczy antykryzysowej 4.0 zmienia przepisy w zakresie uelastyczniania czasu pracy poprzez modyfikację definicji spadku obrotów gospodarczych determinujących możliwość skorzystania z rozwiązań takich jak możliwość ograniczenia nieprzerwalnego dobowego i tygodniowego odpoczynku, zawarcia porozumienia o wprowadzeniu systemu równoważnego czasu pracy lub porozumienia o stosowaniu mniej korzystnych warunków zatrudnienia od tych wynikających z umów o pracę. 

Zmiany dotyczące świadczenia postojowego

Projekt Tarczy 4.0. przewiduje również zmiany w zakresie świadczenia postojowego przysługującego osobie prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą oraz wykonującej pracę na podstawie umowy cywilnoprawnej. W myśl projektu o świadczenie postojowe będą mogli ubiegać się również przedsiębiorcy podlegający ubezpieczeniu z innego tytułu, którzy jednocześnie opłacali składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wykonywania działalności gospodarczej przed dniem 1 lutego 2020 r. W stosunku do osób wykonujących pracę na podstawie umów cywilnoprawnych, świadczenie postojowe będzie przysługiwać w sytuacji, gdy nie podlegają oni ubezpieczeniu społecznemu z innego tytułu.

Zmiany w ustawie o pracowniczych planach kapitałowych

Zgodnie z projektowanymi przepisami, w przypadku wdrażania pracowniczych planów kapitałowych przez jednostki wchodzące w skład sektora finansów publicznych (w tym jednostki samorządu terytorialnego), do umów o zarządzanie PPK oraz umów o prowadzenie PPK nie będą mieć zastosowania regulacje zamówień publicznych, jeżeli wartość zamówienia będzie mniejsza niż progi unijne określone w tej ustawie.

Kolejna zmiana w zakresie PPK to wprowadzenie przepisów umożliwiających wójtowi, burmistrzowi, prezydentowi miasta, zarządowi powiatu lub zarządowi województwa dokonanie wyboru instytucji finansowej, z którą zostaną zawarte umowy o zarządzanie PPK, w imieniu podmiotów zatrudniających będących jednostkami organizacyjnymi danej jednostki samorządu terytorialnego (w sytuacji gdy nie zostanie zawarte porozumienie pomiędzy tymi podmiotami a stroną społeczną).

Zespół Kancelarii D. Dobkowski sp.k. stowarzyszonej z KPMG w Polsce na bieżąco monitoruje propozycje zmian prawnych zarówno dla pracodawców jak i pracowników. Będziemy informować Państwa o rozwiązaniach przyjętych w dobie pandemii w związku z wirusem SARS-CoV-2, zarówno na szczeblu ustawowym, jak i wykonawczym.