Ψηφιακός Μετασχηματισμός: Μια εξελικτική διαδρομή

Άρθρο του Λεωνίδα Σταυρόπουλου, Διευθυντής, Συμβουλευτικού Τμήματος στο περιοδικό Fortune

Ζούμε σε μια εποχή όπου η επιτάχυνση καθώς και το εύρος των εξελίξεων είναι πλέον πολύ αισθητά. Ιστορικά, ο ρόλος της τεχνολογίας έχει υπάρξει ιδιαίτερα καταλυτικός στην πορεία των εξελίξεων όπως έχει καταγραφεί με την 3η Βιομηχανική Επανάσταση, μέσω της επίδρασης της τεχνολογίας και της μηχανικής πιο συγκεκριμένα που άλλαξαν πολλά τόσο στον τρόπο ζωής των ανθρώπων, όσο και στον τρόπο λειτουργίας των επιχειρήσεων. Αποδεχόμενοι ότι βιώνουμε την 4η, Ψηφιακή αυτή τη φορά Επανάσταση, οι επιδράσεις στην κοινωνία καθώς και στον κόσμο των επιχειρήσεων είναι τεράστιες.

Η πανδημία που ακόμα είναι σε εξέλιξη έχει αναδείξει ως ένας μεγεθυντικός φακός το ρόλο της ψηφιακής τεχνολογίας και των δεδομένων, ως τα εργαλεία που επιστρατευτήκαν τόσο για την αντιμετώπισή της όσο και για την προσαρμογή και συνέχιση των λειτουργιών υπό νέες συνθήκες. Δεν θα μπορούσε ένα μείνει εκτός μίας τέτοιας ιστορικής αναφοράς το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια, οι εταιρίες με τη μεγαλύτερη αξία είναι εταιρείες που δημιουργούν και προσφέρουν ψηφιακά προϊόντα, παίρνοντας τα σκήπτρα από κλάδους που πλέον τους θεωρούμε παραδοσιακούς.

Ψηφιακός Μετασχηματισμός και Ψηφιοποίηση

Αν και η φράση έχει διαφορετική σημασία για κάθε επιχείρηση, σηματοδοτεί τελικά μια ριζική επανεξέταση του τρόπου με τον οποίο ο οργανισμός επιθυμεί να χρησιμοποιήσει την τεχνολογία, τις διαδικασίες και τους ανθρώπους, για να εξελίξει την επιχειρηματική του απόδοση. Και ενώ όλο και περισσότερο γίνονται αναφορές στην ανάγκη Ψηφιακού Μετασχηματισμού των επιχειρήσεων, ως το νέο αναπόφευκτο εξελικτικό στοιχείο σε έναν Δαρβινιστικό κόσμο όπου επιβιώνει ο πλέον προσαρμοστικός, η αναφορά στον όρο γίνεται με έμφαση στο στοιχείο της ψηφιοποίησης παρά στον μετασχηματισμό. Η έμφαση θα έπρεπε να δίδεται στον μετασχηματισμό, στην πορεία, στη διαδρομή (διάρκειας) και ιδανικά ακολουθώντας μία agile προσέγγιση, την οποία μια επιχείρηση θα πρέπει να ακολουθήσει, κατά τη διάρκεια της οποίας υιοθετώντας ψηφιακά εργαλεία θα ανασχεδιάσει και βελτιώσει τις λειτουργίες της. Η αξία λοιπόν εναπόκειται πρωτίστως στον μετασχηματισμό και δευτερεύοντος στην ίδια την ψηφιοποίηση. Η διαφορά τους είναι ίδια με τη διαφορά μεταξύ συνεπειών (outcomes) και αποτελεσμάτων (outputs).

Στόχος του Ψηφιακού Μετασχηματισμού, που δεν μπορεί να νοηθεί ως ένα έργο ή ακόμα και ως σύνολο έργων, είναι οι συνέπειες στο σύνολο λειτουργίας της επιχείρησης (business outcomes) και όχι στα μεμονωμένα αποτελέσματα των δραστηριοτήτων και ενεργειών που συνδράμουν στη επίτευξη των στόχων των έργων. Οι συνέπειες του μετασχηματισμού θα πρέπει να αντικατοπτρίζονται σε έννοιες όπως η εταιρική κουλτούρα, οι δεξιότητες, η καινοτομία, τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα κ.α., επηρεάζοντας δηλαδή κάθε σημείο της αλυσίδας αξίας της επιχείρησης.

Το παράδοξο του καρπουζιού

Το φαινόμενο της παραπάνω λανθασμένης στρατηγικής αντιμετώπισης του Ψηφιακού Μετασχηματισμού καταγράφεται πολλές φορές, εκ των υστέρων φυσικά, και στα δεδομένα: τα στοιχεία δείχνουν «πράσινα» στην επιφάνεια, ως επιτυχή έκβαση των έργων (outputs), μα διεισδύοντας στο βάθος των δεδομένων διαπιστώνονται «κόκκινα» αποτελέσματα (outcomes) όσον αφορά στην απόδοση και στην προσδοκώμενη αξία όπως εκλαμβάνεται από τους πελάτες ή/και τους χρήστες.

Οι τάσεις παγκοσμίως και η Ελληνική Πραγματικότητα

Πριν από την πανδημία, οι επενδύσεις των επιχειρήσεων επικεντρώθηκαν έντονα στις θεμελιώδεις τεχνολογίες και όχι στις αναδυόμενες τεχνολογίες. Η συντριπτική πλειοψηφία, το 89%, αναγνωρίζει ότι ως αποτέλεσμα της διαταραχής του τρέχοντος έτους, χρειάζεται μια πιο ευέλικτη και επεκτάσιμη υποδομή πληροφορικής για να καταστεί δυνατή η αντιμετώπιση έκτακτων αναγκών (Πηγή: Μελέτη DT Index, Dell 2020).

Στην Ελλάδα παρατηρούμε την τάση ότι ο ψηφιακός μετασχηματισμός προσεγγίζεται περισσότερο ως έργο τεχνολογίας παρά μια διαδρομή που θα μεταμορφώσει και εξελίξει την επιχείρηση. Οι ελληνικές επιχειρήσεις επενδύουν σε τεχνολογίες όπως cloud, συστήματα CRM, analytics, ΙοΤ και αυτοματισμούς, όπως και σε e-commerce. Οι ελληνικές επιχειρήσεις κατατάσσονται στην 24η θέση στην ΕΕ σχετικά με την ενσωμάτωση ψηφιακών τεχνολογιών, σε σύγκριση με την 22η πριν από ένα χρόνο. Ηλεκτρονική ανταλλαγή πληροφοριών και χρήση Big data είναι οι ισχυρότερες επενδυτικες τάσεις στις Ελληνικές επιχειρήσεις. Σε αντίθεση, η χρήση υπηρεσιών cloud (μόνο 7% των επιχειρήσεων έναντι 18% στην ΕΕ) και των ηλεκτρονικών πωλήσεων ΜΜΕ (μόνο το 9% των συνολικών ΜΜΕ έναντι το 18% στην ΕΕ) είναι οι πιο αδύναμες ψηφιακές διαστάσεις ακόμα στην Ελλάδα (πηγή ΙΟΒΕ 2020).

Επίσης παρατηρείται μια σχετική εσωστρέφεια (σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΚΤ για την περίοδο 2016-2019) όσον αφορά στην ανάπτυξη των ψηφιακών δεξιοτήτων: το 32,7% των επιχειρήσεων της χώρας ανέπτυξε ψηφιακές τεχνολογίες χρησιμοποιώντας αποκλειστικά εσωτερικούς πόρους ή σε συνεργασία με άλλες επιχειρήσεις ή φορείς με τη συμμετοχή προσωπικού της επιχείρησης εξειδικευμένου σε ψηφιακές τεχνολογίες. Μόλις το 14,3% των επιχειρήσεων προχώρησε στην προμήθεια ψηφιακών τεχνολογιών, οι οποίες αναπτύχθηκαν από άλλους φορείς. Βλέπουμε δηλαδή ότι οι συμπράξεις και υιοθέτηση διεθνών πρακτικών και βέλτιστων λύσεων (best-practices) υστερεί.

Ανθρωποκεντρικός Μετασχηματισμός

Ο άνθρωπος είναι το μέτρο. Σε κάθε πορεία Ψηφιακού μετασχηματισμού, ο σχεδιασμός και η εκτίμηση της αξίας που θα προσθέσει θα πρέπει να γίνεται με σημείο αναφοράς τον πελάτη και τον τελικό χρήστη. Συνίσταται λοιπόν μία πελατοκεντρική θεώρηση με στόχο τον ανασχεδιασμό διαδικασιών, με αξιοποίηση των νέων ψηφιακών τεχνολογιών και με απώτερο στόχο την ενοποίηση των διαφορετικών δραστηριοτήτων της αλυσίδας αξίας και των δεξιοτήτων της επιχείρησης. Η αξία της τεχνολογίας εναπόκειται ακριβώς στο πως περιορισμοί και δυσκολίες που υφίσταντο μέχρι τώρα θα προσπεραστούν, ενώνοντας διαδικασίες, συστήματα, δεδομένα ακόμα και ομάδες μεταξύ του front, middle και back office.

Συμπέρασμα

Ο Ψηφιακός Μετασχηματισμός είναι μια εξελικτική πορεία. Δεν αφορά απλώς στην υιοθέτηση νέων τεχνολογιών μέσω των σχετικών έργων υλοποίησης, αλλά μια εντελώς νέα ολιστική προσπάθεια που απαιτεί ένα όραμα, ακόμα και ένα νέο αφήγημα, για τον τρόπο αξιοποίησης αυτών των ψηφιακών εργαλείων, με επίκεντρο τον άνθρωπο (χρήστη και πελάτη) καθώς και ένα λεπτομερές σχέδιο εκτέλεσης σε πολλαπλές διαστάσεις σε ολόκληρο τον οργανισμό της επιχείρησης. Άλλωστε, η τεχνολογία, όσο υπέροχη και αν είναι, δεν είναι τίποτα περισσότερο παρά εργαλεία στα χέρια ανθρώπων.