De Vlaamse Regering neemt zich voor om met ingang van 1 juli 2021 een aantal significante fiscale hervormingen door te voeren. Concreet zal het ‘duolegaat’ worden afgeschaft, wordt het schenken of legateren aan goede doelen belastingvrij, en wordt de ‘vriendenerfenis’ ingevoerd. Het initiële voornemen om de zogenaamde verdachte periode op vlak van erfbelasting te verlengen van drie naar vier jaar werd ondertussen terug afgevoerd.

Zoals eerder werd aangekondigd in haar regeerakkoord, heeft de Vlaamse Regering een nieuw voorontwerp van decreet goedgekeurd, waarbij wordt voorzien in nieuwe fiscale maatregelen voor de Vlaamse erf- en schenkbelasting. De huidige tekst van het voorontwerp bepaalt dat de nieuwe regelingen in werking zullen treden vanaf 1 juli 2021.

Het duolegaat is een veelgebruikte planningstechniek waarbij via een legaat in het testament zowel een goed doel, als familie of vrienden worden begunstigd. Het legaat aan het goede doel wordt belast aan een laag tarief in de erfbelasting (8,5%), terwijl een legaat aan familie of vrienden onderworpen is aan hogere progressieve tarieven (tot 55% bij legaten aan verre familie of vrienden). De techniek bestaat er klassiek in dat aan het goede doel de last wordt opgelegd om de erfbelasting op het legaat aan de familie of vrienden te betalen, naast de erfbelasting op het eigen legaat dat het goede doel ontvangt. Mits een en ander goed wordt berekend, heeft dat tot gevolg dat er netto meer overblijft van het legaat aan familie of vrienden en dat het goede doel bovendien nog wordt begunstigd.

De Vlaamse Regering wenst nu een einde te maken aan die praktijk, met als voornaamste bekommernis dat de financiële bevoordeling van het goede doel vaak ondergeschikt wordt gemaakt aan het fiscale voordeel voor die eigenlijke begunstigde van het duolegaat.

Door de invoering van een nieuwe bepaling in de Vlaamse Codex Fiscaliteit zal het fiscaal voordeel dat gepaard gaat met het duolegaat geneutraliseerd worden. Volgens de huidige ontwerpteksten zal deze bepaling van toepassing zijn op nalatenschappen die openvallen vanaf 1 juli 2021. Indien u een duolegaat heeft opgenomen in uw testament, wordt dit dan ook best herbekeken.

Ter compensatie van het eventuele verlies aan inkomsten voor de goede doelen wegens het verdwijnen van de duolegaten wordt een tariefverlaging doorgevoerd voor schenkingen en legaten aan goede doelen. Concreet wordt voor goede doelen het tarief in zowel de schenk- als erfbelasting herleid naar 0%.

Legaten en schenkingen aan private stichtingen, ziekenfondsen, landsbonden van ziekenfondsen en beroepsverenigingen blijven echter onderworpen aan de bestaande tarieven, die in Vlaanderen 8,5% bedragen voor legaten, en 5,5% voor schenkingen.

In de huidige stand van de wetgeving zijn legaten aan vrienden of verre familieleden onderworpen aan forse tarieven, die in de erfbelasting oplopen van 25% tot 55%. Het nieuwe voorontwerp van decreet brengt daar verandering in. De nieuwe regeling voorziet de mogelijkheid om aan die personen een gedeelte van de nalatenschap van maximum 15.000 euro via notarieel testament te legateren aan een tarief van 3% in plaats van 25%. Op die manier kan een belastingbesparing van maximaal 3.300 euro gerealiseerd worden.

De personen die van die vermindering kunnen genieten moeten uitdrukkelijk aangeduid worden in het notarieel testament. De vermindering kan eventueel verdeeld worden tussen meerdere begunstigden. 

Schenkingen van roerende goederen die niet geregistreerd worden, zoals een hand- of bankgift van geld of effecten, zijn niet onderworpen aan schenkbelasting. Die schenkingen worden echter alsnog belast in de erfbelasting als de schenker overlijdt tijdens een risicoperiode van drie jaar na de schenking.

In de oorspronkelijke tekst van het voorontwerp van decreet was voorzien dat die risicoperiode in Vlaanderen zou worden verlengd van drie jaar naar vier jaar, en dit voor schenkingen vanaf 1 juli 2021. De bedoeling was om mensen te stimuleren om hun schenkingen te laten registreren. De registratie impliceert immers het betalen van schenkbelasting, maar heeft anderzijds als voordeel dat het successierisico bij overlijden binnen de verdachte periode vervalt.

Het voorstel om de verdachte periode in Vlaanderen te verlengen van drie naar vier jaar moest echter in parallel worden gelezen met de afschaffing van de Nederlandse ‘kaasroute’ op het federale niveau, die ondertussen een feit is. Sindsdien 15 december 2020 is het immers verplicht om buitenlandse notariële akten waarbij roerende goederen worden geschonken, in België te registreren, waardoor die schenkingen dus onderworpen worden aan schenkbelasting.

Een Vlaamse verlenging van de verdachte periode naar vier jaar zou daardoor enkel nog een impact hebben op hand- en bankgiften of onrechtstreekse schenkingen, wat niet gewenst is. Om die reden heeft de Vlaamse Minister van Financiën ondertussen in de pers verklaard dat de voorgenomen verlenging van de verdachte periode alsnog wordt ingetrokken, waardoor de huidige risicoperiode van drie jaar dus ongewijzigd behouden zou blijven.

Auteurs: Sam Dejaegere, Senior adviser KPMG Estate planning practice & Tillo Dumont, Director KPMG Estate planning practice