Vaak wenst de schenker wel nog de controle op en de inkomsten van de goederen te behouden. Daarom gebeuren in de praktijk schenkingen vaak met voorbehoud van vruchtgebruik. Dergelijk voorbehoud van vruchtgebruik kan wel enkel via een notariële schenkingsakte verkregen worden.

Wanneer de schenking voor een Belgische notaris gebeurt, leidt dit tot 3% schenkbelasting (tussen ouders en kinderen en tussen partners). Om deze schenkbelasting te vermijden, kan men er ook voor opteren om de schenking voor een buitenlandse notaris te doen. De schenking wordt dan niet geregistreerd in Vlaanderen en bijgevolg geldt er geen schenkbelasting. Daaraan is echter wel een risico verbonden. Als de schenker overlijdt binnen de 3 jaar (7 jaar wanneer de schenking een familiebedrijf betreft) na de schenking, dan heft de Vlaamse Belastingdienst toch erfbelasting, waarvan de tarieven oplopen tot 27%. Eens de risicoperiode echter verstreken is, kan er geen erfbelasting meer worden geheven. De buitenlandse notariële schenking kan eveneens ter registratie worden aangeboden in het Vlaams gewest teneinde erfbelasting te vermijden binnen de 3 jaar.

In een recent gepubliceerd standpunt wijkt de Vlaamse Belastingdienst hier echter van af en acht steeds een in Vlaanderen geregistreerde schenkingsakte noodzakelijk om erfbelasting uit te sluiten. Dit betekent ofwel dat een schenking voortaan via een Belgische notaris moet gebeuren met betaling van 3% schenkbelasting, of voor een Nederlandse notaris met registratie in het Vlaams gewest tevens tegen 3% schenkbelasting. Het schenkingstraject via Nederlandse notaris met voorbehoud van vruchtgebruik kan m.a.w. niet langer gebruikt worden voor dit type schenkingen (cash/effecten) om erfbelasting te vermijden, zelfs niet indien de risicoperiode van 3 jaar is verstreken. Maar we willen opmerken dat er verschillende gegronde argumenten zijn om de wettigheid van dit standpunt te betwijfelen.

Het standpunt viseert in principe niet alleen toekomstige schenkingen maar alle schenkingen die sinds 1 september 2013 zouden zijn gebeurd. Het ziet er nu naar uit dat Vlabel zal terugkomen op deze retroactieve toepassing. Voortaan zouden enkel schenkingen gedaan vanaf 1 juni 2016 onder toepassing van deze maatregel vallen.

Dit betekent dat indien u alsnog een schenking wenst te realiseren met voorbehoud van vruchtgebruik en zonder betaling van 3% of 7% schenkbelasting (doch rekening houdende met de risicotermijn van 3 jaar) u de schenking voor 1 juni 2016 dient te realiseren.

Volledigheidshalve merken wij op dat de bestaande regels onverkort blijven gelden voor bijvoorbeeld de schenking van roerende goederen in volle eigendom (van o.m. cash en effecten) voor Nederlandse notaris, de schenking van een kunstcollectie voor Nederlandse notaris (zelfs indien met voorbehoud van vruchtgebruik)…