Romanya Türk yatırımcı bekliyor
Romanya Türk yatırımcı bekliyor
KPMG Gündem olarak KPMG Romanya Başkanı Serban Toader’ı ağırladık. Toader Romanya’da iş yapan 14 binin üzerinde Türk şirketinden dolayı Türkiye’yi ve Türk şirketlerini çok yakından tanıdığını belirtti. Türkiye merkezli birçok şirkete hizmet verdiklerini anlatan Toader, iş dünyasına seslendi: “Orta ve Güneydoğu Avrupa’nın en önemli yatırım merkezlerinden biri olan Romanya’da daha fazla Türk yatırımcı görmek istiyoruz.”
KPMG Romanya Başkanı Serban Toader, KPMG Türkiye Romanya Masası’nın davetiyle İstanbul’a geldi. Les Ottomans Otel’de KPMG Türkiye yönetici ve sektör liderlerinin katılımıyla gerçekleştirilen etkinliğe katılan Toader, KPMG Gündem dergisinin sorularını yanıtladı. Romanya’da iş yapan pek çok Türk şirketine hizmet veren KPMG Romanya, iki ülke arasındaki ekonomik işbirliğinin geliştirilmesinde de önemli bir köprü görevi üstleniyor. KPMG Romanya Başkanı Serban Toader ile inşaattan turizme kadar geliştirilebilecek farklı sektörlerdeki durumu konuştuk.
Öncelikle Romanya’daki yatırım fırsatları ve ekonomik potansiyeli anlatabilir misiniz?
Romanya, pek çok sektörde önemli bir potansiyele sahip. Altyapının geliştirilmesine yönelik hükümet projeleri ve bu sektöre yatırım yapılmasını desteklemek için sunulan önemli miktardaki AB fonları, altyapı geliştirme sektörünü cazip hale getiriyor. Romanya BT sektörü de hızla gelişen bir sektör ve ülkenin pek çok BT uzmanı bu konuda dünya çapında bir şöhrete sahip. Romanya, BT geliştiriciler için bazı vergi teşvikleri sunuyor. Örneğin dün bir finans gazetesinde, Romanya’daki en büyük BT şirkterinden Total Soft’un bir Türk firması tarafından satın alınacağı haberi vardı. Tarım da önemli potansiyel barındıran başka bir sektör ve ülke doğal kaynaklar bakımından oldukça zengin. Bu sektörün desteklenmesi için de yüksek miktarda AB fonu sunuluyor. Turizm sektöründe de büyük bir potansiyel var. AB üyesi olan Romanya, Avrupa Ortak Pazarı’nın bir parçası olması sayesinde yatırımcıların faaliyetlerini tüm AB ülkelerine yayabilmelerine imkan tanıyor.
Romanya ile Türkiye arasındaki ticaret hacmi hakkında bilgi verebilir misiniz?
Romanya Dışişleri Bakanlığı’nın verdiği bilgilere göre, 31 Aralık 2015 itibarıyla Romanya’da kayıtlı Türk sermayeli şirket sayısı 14 bin 369 idi. Türkiye Romanya’nın AB üyesi olmayan ülkeler içinde en büyük, tüm ülkeler içinde ise beşinci en büyük ticari ortağı. Romanya ise Türkiye’nin en büyük on beşinci ihracat ve yedinci ithalat ülkesi konumunda. Romanya’da iki Türk bankası faaliyet gösteriyor: Credit Europe ve Garanti Bankası. Turizm önemli bir role sahip. Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı’nın verilerine göre 2015 yılında Türkiye’ye 441 bin Romen turist geldi ve Romen turistler fiyatların sunulan yüksek kaliteye göre uygun olduğundan son derece memnunlar. 2015 yılında Romen tur operatörü Paravion Türk şirketi Bavul’u satın aldı.
KPMG Romanya’nın ne gibi çalışmaları var?
Türkiye merkezli şirketlere de önemli hizmetler verdiğinizi biliyoruz. Bunlar hakkında biraz bilgi verebilir misiniz?
KPMG olarak Romanya’da faaliyet gösteren pek çok Türk firmasıyla ciddi çalışmalarımız var. Türk firmaları özellikle KPMG’nin sağladığı denetim hizmetleriyle yakından ilgileniyor. Yakın zamanda vergi danışmanlığı hizmetlerimizle de ön planda olmaya başladık. Ayrıca kurumsal finansman hizmetlerimiz ön plana çıkıyor. Türk firmalarıyla KPMG arasında yıllar öncesine dayanan bir işbirliği var. Romanya’da faaliyet gösteren bankalardan Credit Europe’a denetleme hizmeti sunuyoruz. Romanya’da hizmet veren diğer Türk bankası Garanti Bankası’na ise vergi ve danışmanlık hizmeti sunuyoruz. Romanya’da ilk alışveriş merkezini yapan bir Türk firması da müşterilerimiz arasında bulunuyor. Halihazırda Romanya’da faaliyetlerini sürdüren pek çok büyük Türk firmasına da yine hizmet vermeye devam ediyoruz. Aynı zamanda Romanya’da bulunan pek çok Türk yatırımcı ile de iyi ilişkiler içerisindeyiz. Bugün İstanbul’da bulunma sebebimiz de bu yakın ilişkilerden kaynaklanıyor.
Türk şirketlerinin Romanya’ya özel bir ilgisi var mı?
Romanya’ya yatırım yapmak isteyen potansiyel şirketler hakkında bilgi verebilir misiniz?
Geçtiğimiz yıl pek çok Türk şirketi Romanya’daki olası yatırım projeleri hakkında görüşmeler yaptı. Örneğin; Türk yatırımcılar, Brasov Havalimanı projesinin yanı sıra çimento, kimya ve bakım sektörlerine ilgi gösterdiler. Ocak 2016’da bir Türk iş heyeti Romanya’nın Karadeniz sahilindeki Mangalia şehrini ziyaret ederek turizme ve diğer sektörlere yapılabilecek Türk yatırımlarının da aralarında bulunduğu bazı konularda yerel yetkililerle görüştü. Bir başka Türk yatırımcı grubu da yakın zaman önce Argeş şehrine turizm yatırımı yapmakla ilgilendiğini açıkladı. Türkiye ile Romanya arasındaki güçlü ekonomik ilişkiler uzun yıllara dayanıyor. 1989 yılında SSCB’nin dağılmasından sonra ortaya çıkan yeni fırsatları ilk değerlendirenler arasında Türk yatırımcılar da vardı ve Romanya’nın hem ekonomik hem siyasi bakımından nispeten de olsa izole edilmiş olduğu 1990’lı yıllarda Türkiye Romanya’nın en önemli ticaret ortaklarından biriydi.
Romanya izole durumdayken Türkiye’nin yardımlarını unutamayız.
Romanya izole durumda iken Türkiye en önemli ticari ortaklarımızdan bir tanesiydi. Romanyalılar bunu hiçbir zaman unutmuyorlar. Ekonomik açıdan bakıldığında Romanya ve Türkiye arasında uzun geçmişe dayanan bir ilişki söz konusu. Komünist rejimin bitmesinin ardından 1990 yılından sonra Romanya’ya ilk gelen yatırımcıların büyük kısmı Türk yatırımcılardı. 90’lı yılların başında Romanya gerek ekonomik gerekse siyasi anlamda izole durumda iken Türkiye en önemli ticari ortaklarımızdan bir tanesiydi.
Türk şirketlerinin Romanya’yı tercih etme sebepleri arasında vergilendirme, yatırım ortamının uygunluğu, Avrupa’ya erişim gibi avantajlar mı etkili oluyor?
Kurumlar ve gelir vergisinin yüzde 16 gibi düşük olduğu Romanya genel olarak avantajlı bir vergi ortamı sunuyor. Ülke eğitimli bir iş gücüne sahip, ücretler ise pek çok AB ülkesinden daha düşük seviyelerde. Romanya ayrıca, bir AB üyesi olarak Avrupa Ortak Pazarı’na erişim imkanı da sağlıyor. Ülke yıllar boyu pek çok AB ülkesinden daha yüksek oranlı bir ekonomik büyümeye imza attı. Avrupa’nın en büyük limanlarından biri olan Köstence Limanı, Türk mallarının hem Romanya pazarına girmesine hem de Avrupa Ortak Pazarı’na açılabilmesine imkan tanıması bakımından oldukça önemli. Güçlü sermaye yapılarına sahip bankalardan oluşan Romanya bankacılık sektörü oldukça sağlam bir durumda ve geçtiğimiz yıllarda hem Avrupalı hem de diğer bankaların yaşadığı badireleri çok daha iyi bir şekilde atlattılar. Üstelik Romanya, bir kısmı iş dünyası için kullanılan önemli miktarda AB fonuna da erişebiliyor. Romanya’da, önemli büyüme potansiyeline sahip pek çok sektör var.
Romanya ile Türkiye arasında imzalanmış veya yakın zamanda imzalanacak ticari anlaşmalar var mı? İlişkiler hangi yasal dayanak temel alınarak yürütülüyor?
Türkiye ile Romanya arasında 1998 yılında imzalanan serbest ticaret anlaşması halen yürürlükte. Ayrıca, 2011 yılında Stratejik Ortaklık Beyanı, 2013 yılında ise bu beyanın uygulanmasına yönelik Eylem Planı imzalandı. İki ülke arasında sık sık üst düzey ziyaretler yapılıyor. Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Mart 2015’te Romanya’ya resmi bir ziyarette bulundu. Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu Haziran 2015’te, Avrupa Birliği Bakanı ve Baş Müzakereci Volkan Bozkır ise Şubat 2016’da Romanya’da resmi temaslarda bulundular. Romanya’daki 70 binden fazla Türk ve Tatar Türkü, diğer 16 azınlık grubuyla birlikte, kurdukları azınlık örgütleri aracılığıyla anayasal haklarını özgürce kullanabiliyorlar. Her azınlık örgütü siyasi parti niteliğinde ve azınlıklar nüfuslarıyla orantılı olarak Romanya Parlamentosu’nda temsil ediliyorlar. Türkler ve Tatar Türkleri de parlamentoda birer milletvekiline sahip. Romanya Anayasası’nın 6. maddesi, ülkedeki azınlıkların, anadilde eğitim de dahil olmak üzere etnik, kültürel, dilsel ve dini kimliklerini “koruma, geliştirme ve ifade etme hakkını” garanti altına almış durumda.
Tuna Nehri’nde karşılıklı işbirliğiyle geliştirilen bir proje yapılabileceği söyleniyor.
Biraz detaylı bilgi verebilir misiniz?
Tuna Nehri’nin en uzun kolu Romanya topraklarından geçiyor. Nehir uzunluğunun yaklaşık yüzde 45’i Romanya-Bulgaristan sırını oluşturuyor. Ayrıca Tuna Nehri, hem Romanya’nın hem de Türkiye’nin kıyısı bulunan Karadeniz’e Romanya’dan dökülüyor. Doğal olarak Romanya’nın bu nehir üzerindeki su taşımacılığı faaliyetleri oldukça yoğun. Tuna Nehri’ndeki taşımacılık faaliyetlerini geliştirecek her tür işbirliği Türkiye’ye de doğrudan fayda sağlayacak. Tuna Nehri üzerinde az sayıda köprü bulunması ise bu alanda da işbirliği potansiyeli olduğunu gösteriyor. Türkiye bu alandaki tecrübesini Yavuz Sultan Selim Köprüsü ile bir kez daha net bir şekilde ortaya koyduğundan, Tuna Nehri üzerinde yapılabilecek köprü inşaatları özellikle Türk şirketleri için önemli bir potansiyel sunuyor. Dünyadaki en uzun otoyol-demiryolu kombine köprüsü olması beklenen üçüncü köprünün inşaatında Romanyalı bir şirket de görev yapıyor. Türkiye, bir hidroteknik kompleksi ve Bükreş-Tuna Nehri kanalının inşası gibi bazı önemli altyapı projeleriyle ilgilendiğini ortaya koydu bile.
Türk-Romen ortak projelerinin bölge üzerindeki etkileri neler olabilir?
Orta Avrupa ülkeleri ile Ortadoğu ülkeleri arasındaki iletişimi güçlendirebilecek her tür proje, sadece Türkiye ve Romanya için değil bu iki bölgede yer alan diğer ülkeler için de son derece faydalı olacaktır. Karadeniz bu iki bölge arasında bir köprü konumunda ve sadece birkaç AB ülkesi Karadeniz’e erişme imkanına sahip. Tuna Nehri’nin Karadeniz’e döküldüğü Romanya’nın Köstence Limanı, Avrupa Birliği’nin en doğudaki limanı.
AB’nin su yolu taşımacılığını teşvik ettiği dikkate alındığında ise, Tuna Nehri’ndeki taşımacılık faaliyetlerini geliştirecek her tür projenin AB genelinde olumlu bir etkisi olacağı söylenebilir. Yeni köprülerin inşa edilmesi ise, ulaşım ve trafiğin daha akıcı hale getirilmesinde önemli bir etki yaratacak. Üstelik bu etki, ticaretin yanı sıra, turizm başta olmak üzere diğer pek çok sektörde de kendisini gösterecek.
İkili ilişkiler arasında en önemli konulardan biri de turizm.
Romanyalıların Türkiye’ye turizm açısından bakışı nasıl? Yılda kaç Romanyalı tatilini Türkiye’de yapıyor?
Öncelikle şunu söylemeliyim. Romanya›lılar, Türkiye'ye olan turistik ilgilerini kaybetmedi. Türkiye, Romanya için her zaman önemli bir turistik destinasyon olmuştur. Geçen yıl yaklaşık 400 bin Romanyalı’nın Türkiye’ye seyahat ettiğini görüyoruz. Romanya’lılar, Türkiye için hiç rezervasyon iptaline gitmiyor. Bu yıl da Romanya’dan Türkiye’ye seyahat edecek turist sayısının da yüksek olacağını düşünüyorum.
© 2024 KPMG Bağımsız Denetim ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik A.Ş., şirket üyelerinin sorumluluğu sundukları garantiyle sınırlı özel bir İngiliz şirketi olan KPMG International Limited ile ilişkili bağımsız şirketlerden oluşan KPMG küresel organizasyonuna üye bir Türk şirketidir. Tüm hakları saklıdır.
Küresel KPMG ağının yapısı hakkında detaylı bilgi için kpmg.com/governance adresini ziyaret edebilirsiniz.