Wyczekiwane „wakacje” od płacenia składek już wkrótce będą dostępne dla przedsiębiorców spełniających kryteria określone przez ustawodawcę. Skorzystanie z tzw. wakacji składkowych będzie dobrowolne i nie powinno ono negatywnie wpłynąć na wysokość przyszłych świadczeń chorobowych i emerytalno-rentowych przedsiębiorcy.
Przyjęta ustawa zasadniczo powiela większość założeń projektu opisanego w naszym artykule Zapowiedź wprowadzenia „wakacji składkowych” dla przedsiębiorców. Niemniej jednak w ostatecznej wersji przepisów można znaleźć także kilka istotnych zmian. Poniżej przedstawiamy najważniejsze zasady dotyczące wakacji składkowych.
Co to są wakacje składkowe i kto może z nich skorzystać?
Wakacje składkowe polegają na zwolnieniu płatnika składek prowadzącego pozarolniczą działalność gospodarczą, nieobjętego tzw. „ulgą na start”, z opłacenia należnych składek ZUS z tego tytułu na własne ubezpieczenia chorobowe, emerytalne, rentowe i wypadkowe.
Przedsiębiorca może zostać objęty tym zwolnieniem za jeden wybrany miesiąc kalendarzowy w roku, o ile spełnia następujące warunki:
- w miesiącu kalendarzowym poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku miał zgłoszonych do ubezpieczeń emerytalnego, rentowych i wypadkowego lub ubezpieczenia zdrowotnego nie więcej niż dziesięciu ubezpieczonych;
- w ostatnich 2 latach kalendarzowych poprzedzających rok złożenia wniosku nie osiągnął przychodu z pozarolniczej działalności gospodarczej lub w co najmniej jednym roku z 2 ostatnich lat kalendarzowych poprzedzających rok złożenia wniosku osiągnął roczny przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej nieprzekraczający równowartości w złotych 2 milionów euro (obliczany według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski w ostatnim dniu roboczym roku kalendarzowego poprzedzającego rok złożenia wniosku);
- jako ubezpieczony w roku kalendarzowym poprzedzającym rok złożenia wniosku oraz w okresie od początku roku kalendarzowego złożenia wniosku do dnia złożenia tego wniosku nie wykonywał pozarolniczej działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego w roku kalendarzowym rozpoczęcia działalności gospodarczej lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej;
- w miesiącu kalendarzowym poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku jako ubezpieczony podlegał ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.
Zwolnienie z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie chorobowe przysługuje przedsiębiorcy w ramach wakacji składkowych jedynie w sytuacji, gdy ubezpieczony dobrowolnie podlegał ubezpieczeniu chorobowemu w miesiącu złożenia wniosku oraz w miesiącu go poprzedzającym.
Wakacje składkowe stanowią pomoc de minimis. Zwolniony z opłacenia składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe może być zatem płatnik składek, który dysponuje limitem pomocy de minimis co najmniej w wysokości sumy obowiązujących go we wskazanym miesiącu kalendarzowym składek na ubezpieczenia społeczne.
Składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe za miesiąc kalendarzowy objęty zwolnieniem z opłacenia składek są finansowane przez budżet państwa w ramach dotacji do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Po spełnieniu określonych przez ustawodawcę warunków przedsiębiorca może zostać także objęty zwolnieniem z opłacania składek na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy, z tym, że te składki nie są już finansowane przez budżet państwa w ramach dotacji do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Obliczanie podstawy wymiaru składek w okresie zwolnienia
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za miesiąc kalendarzowy objęty zwolnieniem z opłacenia składek stanowi najniższa obowiązująca danego ubezpieczonego podstawa wymiaru składek. W zależności od okoliczności dotyczących przedsiębiorcy będzie to podstawa:
- wskazana w art. 18 ust. 8 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych: zadeklarowana kwota, nie niższa niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego ogłoszonego na dany rok kalendarzowy – najczęściej obowiązująca osoby prowadzące pozarolniczą działalność,
- wskazana w art. 18a ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych: zadeklarowana kwota, nie niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia – dla nowych przedsiębiorców w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej, albo
- ustalona zgodnie z art. 18c ust. 1 i 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych: przeciętny miesięczny dochód z pozarolniczej działalności gospodarczej uzyskany w poprzednim roku kalendarzowym pomnożony przez współczynnik 0,5, nieprzekraczający 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia na dany rok kalendarzowy i nie niższy niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w styczniu danego roku – dla osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą, której roczny przychód uzyskany w poprzednim roku kalendarzowym nie przekroczył kwoty 120 000 złotych.
Wyłączone natomiast zostały przepisy art. 18 ust. 9 i 10 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, regulujące proporcjonalne zmniejszanie podstawy wymiaru składek w przypadku objęcia ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi lub prawem do zasiłku chorobowego tylko przez część miesiąca.
Wniosek płatnika
Wniosek o zwolnienie z opłacania składek składany jest w formie dokumentu elektronicznego za pomocą systemu teleinformatycznego udostępnionego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w miesiącu poprzedzającym miesiąc kalendarzowy, który ma być objęty zwolnieniem.
Przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych o wakacjach składkowych wchodzą w życie 1 listopada 2024 r.
Oznacza to, że przedsiębiorcy, którzy w październiku br. będą mieli zgłoszonych do ubezpieczeń nie więcej niż dziesięciu ubezpieczonych, podlegający ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej i spełniający pozostałe wskazane przez ustawodawcę przesłanki, będą mogli skorzystać ze zwolnienia z płatności składek w grudniu 2024 r., pod warunkiem, że złożą w tym zakresie prawidłowy wniosek w listopadzie tego roku.
Poza danymi płatnika, wniosek powinien zawierać m.in. oświadczenia o spełnianiu warunków do objęcia zwolnieniem, oświadczenia lub zaświadczenia o pomocy de minimis uzyskanej w okresie 3 lat poprzedzających dzień złożenia wniosku oraz informacje niezbędne do udzielenia pomocy de minimis. Powyższe oświadczenia są składane pod rygorem odpowiedzialności karnej.
Rozstrzygnięcie w całości uwzględniające wniosek nie wymaga wydania decyzji i płatnik zostanie poinformowany o przyznaniu zwolnienia z opłacania składek za pośrednictwem systemu teleinformatycznego. Wniosek rozstrzygnięty przez Zakład nie podlega wycofaniu albo korekcie. Natomiast decyzja będzie wydawana w przypadkach rozstrzygnięcia nieuwzględniającego wniosku w całości lub uwzględniającego go tylko w części oraz w razie stwierdzenia w związku z przeprowadzonym postępowaniem wyjaśniającym lub kontrolą, że płatnik składek nie spełnia warunków zwolnienia.
Obowiązek raportowania
Przyjęta ustawa zachowała założenia projektu w zakresie obowiązku przekazywania przez płatników deklaracji i raportów.
