Nadchodzą zmiany w podatku cukrowym?

Na stronie Rządowego Centrum Legislacji, na wniosek Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, dnia 2 grudnia 2023 r. opublikowany został projekt zmian do ustawy o zdrowiu publicznym w zakresie podatku cukrowego, aktualnie znajdujący się na etapie uzgodnień.

Zgodnie z aktualnym brzmieniem nowelizacji ma ona wejść w życie z dniem 1 stycznia 2025 r.

Pierwszą, a zarazem największą zmianą, którą przewiduje grudniowy projekt ustawy zmieniającej jest zmodyfikowanie katalogu wyrobów podlegających podatkowi cukrowemu. Planowane jest wyłączenie z podatku cukrowego objętych nim dotychczas niektórych rodzajów napojów i nektarów oraz jednoczesne objęcie podatkiem cukrowym syropów występujących w obrocie jako „suplementy diety”.

Katalog produktów wyłączonych z podatku cukrowego ma zostać rozszerzony o następujące kategorie:

• napoje, w których wszystkie cukry w nich zawarte są cukrami naturalnie występującymi w składnikach napoju oraz do których nie dodano substancji, kofeiny lub tauryny,
• kawa, herbata lub napoje z dodatkiem kawy lub herbaty będące naturalnym źródłem kofeiny i niezawierające substancji o właściwościach słodzących wskazanych w ustawie,
• nektary uzyskane z owoców o wysokiej kwasowości, z których sok nie nadaje się do bezpośredniego spożycia.
• Z drugiej strony, podatkiem cukrowym mają zostać objęte:
• napoje będące suplementami diety wprowadzonymi w opakowaniach o pojemności powyżej 250 ml, tj. syropy, w których na pierwszym miejscu w wykazie składników znajduje się cukier lub syrop glukozowo-fruktozowy i które do czasu wprowadzenia opłaty były „zwykłymi” środkami spożywczymi, a które po wprowadzeniu opłaty zaczęto wprowadzać na rynek jako suplement diety, które jednocześnie są wprowadzone do obrotu w dużych opakowaniach (opakowaniach o pojemności powyżej 250 ml).

Projekt ustawy przewiduje również rozwiązanie, zgodnie z którym do obliczania podatku cukrowego należy przyjąć liczbę litrów bądź kilogramów napojów zaokrągloną w górę do części setnych.

Co więcej, zaproponowano, aby opłata dla napojów w postaci skoncentrowanej, będących środkiem spożywczym do sporządzania napoju w postaci płynu do bezpośredniego spożycia, wyniosła 3,00 zł za litr (w odniesieniu do produktów płynnych) oraz 3,00 zł za kilogram (w odniesieniu do produktów stałych).

Jak wskazuje Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, będące wnioskodawcą projektu omawianej ustawy, podatkowi cukrowemu nie podlegają soki 100%, mieszanina soków 100% oraz soki 100% odtworzone z koncentratu. Soki 100% nie zawierają dodanych cukrów ani substancji słodzących, jak również środków spożywczych zawierających te substancje, zatem nie mogą być uznane za napój podlegający opłacie. Biorąc pod uwagę powyższe, jak wskazuje wnioskodawca, wyłączenie z podatku cukrowego napojów składających się z wody i dodanego do niej soku (np. w ilości 50%) wydaje się logicznym rozwiązaniem w sytuacji, gdy każdy ze składników użytych do produkcji napoju (woda i sok) wprowadzony do obrotu oddzielnie nie podlega opłacie.

Ponadto, w odniesieniu do nektarów uzyskanych z owoców o wysokiej kwasowości, autorzy projektu ustawy wskazali, że są to produkty zawierające w swoim składzie cenne składniki (polifenole, antyoksydanty, witaminy, składniki mineralne), które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka, a także wykazują działanie prewencyjne w rozwoju chorób cywilizacyjnych. Dodatkowo, Ministerstwo wyjaśnia, że w kategorii wyrobów przeznaczonych do picia nektary z owoców o wysokiej kwasowości oraz soki rozcieńczane wodą konkurują z napojami, które zawierają w swoim składzie wodę z dodanymi aromatami, barwnikami i cukrami. Dlatego też wyłączenie ich z opłaty przyczyniłoby się zdaniem wnioskodawcy projektu ustawy do zwiększenia ich atrakcyjności, a także pozytywnie wpłynęło na wykorzystanie krajowego potencjału produkcji owoców i warzyw oraz sytuację gospodarstw zajmujących się produkcją owoców.

Uzasadniając objęcie podatkiem cukrowym syropów, w których na pierwszym miejscu w wykazie składników znajduje się cukier lub syrop glukozowo-fruktozowy, Ministerstwo podaje, że rozwiązanie to pozwoli na uszczelnienie dotychczasowych przepisów. Zgodnie z uzasadnieniem do projektu ustawy produkty te do czasu wprowadzenia w regulacjach prawnych opłaty cukrowej były „zwykłymi” środkami spożywczymi, natomiast po wprowadzeniu podatku cukrowego, po niewielkiej modyfikacji ich składu, wprowadzane były na rynek jako suplementy diety i tym samym nie były objęte opłatą.

Odnosząc się natomiast do ustalenia stałej wysokości opłaty dla napojów w postaci skoncentrowanej, autorzy projektu ustawy wskazują, że zaproponowane rozwiązanie ma na celu wspieranie uczciwej konkurencji i zniwelowanie dysproporcji pomiędzy podmiotami dokonującymi obrotu napojami gotowymi do bezpośredniego spożycia, a podmiotami dokonującymi obrotu napojami w postaci skoncentrowanej. 

Pod koniec kwietnia 2024 r. Kancelaria Prezesa Rady Ministrów opublikowała informację o projekcie ustawy o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw, który przewiduje m.in. nowelizację ustawy o zdrowiu publicznym w zakresie podatku cukrowego. Podkreślenia wymaga fakt, że informacja o planowanych zmianach została dopiero opublikowana w wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów, a planowany termin przyjęcia przez Radę Ministrów omawianego projektu ustawy zaplanowano na II kwartał 2024 r.

Projektowane zmiany w ustawie o zdrowiu publicznym obejmują:

a)     wprowadzenie określania dodatkowej opłaty od środków spożywczych w odniesieniu do kwoty zaniżenia opłaty, a nie w odniesieniu do całej należnej opłaty,

b)     zróżnicowanie procentowe wysokości dodatkowej opłaty:

• do 50% kwoty zaniżenia opłaty – w przypadku, gdy ujawnienie nieprawidłowości zostanie dokonane przez organ właściwy w sprawie opłaty w toku czynności sprawdzających lub kontroli podatkowej,
• do 25% kwoty zaniżenia opłaty – w przypadku, gdy ujawnienie nieprawidłowości zostanie dokonane w toku kontroli podatkowej, a podmiot przed wydaniem decyzji przez organ złoży korektę informacji lub informację i wpłaci opłatę w należnej wysokości wraz z odsetkami za zwłokę,

c)      wyłączenie stosowania dodatkowej opłaty w przypadku gdy podmiot złożył korektę informacji z wykazaną opłatą w prawidłowej wysokości lub złożył informację z wykazaną opłatą w prawidłowej wysokości oraz wpłacił opłatę w należnej wysokości wraz z odsetkami za zwłokę przed dniem wszczęcia kontroli podatkowej.

Jak można wyczytać ze strony Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, planowane zmiany w ustawie o zdrowiu publicznym mają na celu modyfikację regulacji dotyczących dodatkowej opłaty od środków spożywczych poprzez wprowadzenie miarkowania wysokości tej opłaty nakładanej przez organ, aby w ten sposób zapewnić proporcjonalność wysokości opłaty do stopnia przewinienia związanego z niedopełnieniem obowiązków nałożonych ustawą, na co zwracały uwagę również sądy administracyjne.

Planowane nowelizacje przepisów mają szczególne znaczenie ze względu na obowiązek składania przez podmioty objęte podatkiem cukrowym informacji związanych z tym podatkiem. Informacje te muszą być przekazywane do właściwego naczelnika urzędu skarbowego, którego właściwość ustala się ze względu na adres zamieszkania lub adres siedziby podmiotu obowiązanego do dokonania zgłoszenia. Wszelkie niezbędne informacje powinny zostać przekazane za pośrednictwem formularza CUK-1 w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, którego dotyczy informacja.

Obowiązki informacyjne dotyczące podatku cukrowego wydają się być szczególnie istotne w kontekście zapowiedzianych zmian, ponieważ informacje przekazywane do organów podatkowych powinny obejmować m.in. dokładnie określoną kwotę należnej opłaty, w tym jej prawidłowe ustalenie dla każdego napoju z osobna. Dodatkowo, część pozostałych informacji podlegająca obowiązkowemu raportowaniu jest przedmiotem omawianych nowelizacji. W przypadku wejścia w życie zapowiedzianych zmian, zmieni się sposób prawidłowego wywiązywania się z obowiązku informacyjnego dotyczącego rozliczania podatku cukrowego. Nowe przepisy mogą zmodyfikować procedury związane z raportowaniem i kalkulacją należnych opłat. Przedsiębiorcy podlegający omawianej daninie będą zobowiązani do zweryfikowania swoich systemów księgowych i raportujących do nowych wymagań, aby zapewnić ich pełną zgodność z obowiązującym prawem.

Opublikowanie na przestrzeni ostatnich pięciu miesięcy dwóch niezależnych od siebie projektów ustaw, które przewidują zmiany w ustawie o zdrowiu publicznym, pokazuje wzmożone zainteresowanie ustawodawcy przepisami o podatku cukrowym. Należy jednak podkreślić, że planowane zmiany znajdują się na wstępnym etapie prac legislacyjnych, co może powodować, że ich ostateczny kształt będzie odmienny od treści i założeń, które opublikowane zostały w obecnym brzmieniu.

Zespół ekspertów KPMG na bieżąco monitoruje projektowane zmiany w podatku cukrowym, dlatego zachęcamy do kontaktu, jeśli chcieliby Państwo uzyskać więcej informacji na ten temat.