Zmiana warunków nabycia prawa do emerytury pomostowej

Instytucja emerytury pomostowej ma na celu umożliwienie wcześniejszego, w stosunku do przepisów ogólnych, przejścia na emeryturę pracownikom wykonującym prace szczególnie obciążające i mające daleko idący wpływ na stan organizmu.

W celu umożliwienia uzyskania prawa do emerytury pomostowej szerszemu gronu obywateli, w tym kolejnym pokoleniom schodzącym z rynku pracy, od 1 stycznia 2024 r. zniesiony został wymóg wykonywania prac w szczególnych warunkach lub prac w szczególnym charakterze przed dniem 1 stycznia 1999 r.

Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami prawo do emerytury pomostowej przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

• urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.,
• ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat,
• osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn,
• ma okres składkowy i nieskładkowy ustalony na zasadach określonych w ustawie o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn,
• po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

Za prace w szczególnych warunkach uważa się prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku. Z kolei prace o szczególnym charakterze to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się.

Wykazy prac w szczególnych warunkach i o szczególnym charakterze określone zostały w załącznikach do ustawy o emeryturach pomostowych.

Według danych zebranych przez ZUS, w czerwcu 2023 r. wypłacono 40,8 tys. emerytur pomostowych i szacuje się, że liczba osób, które będą mogły przejść na emeryturę pomostową w wyniku zmiany przepisów, wyniesie: w 2024 r. – 7,3 tys., w 2029 r. – 4,0 tys., a w 2033 r. – 4,8 tys.