7 grudnia 2023 r. do Sejmu wpłynął rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw. Projekt ten przewiduje wprowadzenie do polskiego systemu emerytalnego tzw. emerytury stażowej.
Projektowana zmiana ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (dalej „ustawa o emeryturach”) przewiduje wprowadzenie wyjątku od zasady objęcia prawem do emerytury po osiągnięciu wieku emerytalnego, wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn. Wynika z niej, że ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy mają okres składkowy wynoszący co najmniej 38 lat dla kobiet i 43 lata dla mężczyzn, emerytura będzie przysługiwać przed osiągnięciem wspomnianego wieku emerytalnego, o ile będzie równa lub wyższa od kwoty najniższej emerytury (wg stanu na grudzień 2023 r. najniższa emerytura wynosi 1 588,44 zł miesięcznie).
Okresy składkowe i podstawy naliczania
Do okresu składkowego w przypadku emerytury stażowej, oprócz standardowych okresów wskazanych w art. 6 ustawy o emeryturach, zaliczane miałyby być także okresy nieskładkowe wskazane w art. 7 pkt 5, tj. przypadające przed dniem nabycia prawa do emerytury lub renty okresy urlopu wychowawczego, urlopu bezpłatnego udzielonego na podstawie przepisów w sprawie bezpłatnych urlopów dla matek pracujących opiekujących się małymi dziećmi, innych udzielonych w tym celu urlopów bezpłatnych oraz okresy niewykonywania pracy z powodu opieki nad dzieckiem:
- w wieku do lat 4 (w granicach do 3 lat na każde dziecko oraz łącznie – bez względu na liczbę dzieci – do 6 lat,
- na które ze względu na jego stan fizyczny, psychiczny lub psychofizyczny przysługuje zasiłek pielęgnacyjny – dodatkowo w granicach do 3 lat na każde dziecko.
Nieuwzględniane miałyby być natomiast okresy pracy rolniczej.
Jeżeli ubezpieczony jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego, środki zgromadzone w tym funduszu miałyby być przekazywane jednorazowo na rachunek funduszu emerytalnego Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i ewidencjonowane na subkoncie.
Podobnie jak przy emeryturze przysługującej z tytułu osiągnięcia wieku emerytalnego, emerytura stażowa miałaby stanowić równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na tę emeryturę danego ubezpieczonego.
Projekt ustawy o emeryturach przewiduje także, że prawo do emerytury stażowej miałoby ulegać zawieszeniu lub otrzymywane świadczenie ulegałoby zmniejszeniu na dotychczasowych zasadach, wyrażonych w art. 103a–106 ustawy o emeryturach, które nie będą miały jednak zastosowania do osób, które osiągną wiek emerytalny.
Emerytury stażowe rolników
Ustawa o emeryturach nie będzie uwzględniać przy ustalaniu prawa do emerytury stażowej oraz przy obliczaniu jej wysokości okresów opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników oraz okresów prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w takim gospodarstwie po ukończeniu 16 roku życia. Omawiany projekt przewiduje natomiast zmiany także w ustawie o ubezpieczeniu społecznym rolników przez wprowadzenie rolniczej emerytury stażowej dla osób, które na jej podstawie podlegały ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okresy analogiczne do tych planowanych w ustawie o emeryturach (odpowiednio 38 i 43 lata). Do okresów ubezpieczenia zaliczane miałyby być te same okresy, co w przypadku standardowej emerytury rolniczej.
Zgodnie z projektem większość przepisów miałaby wejść w życie z dniem 1 marca 2024 r.
