Danina solidarnościowa nie jest podatkiem, chociaż uregulowana została w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wynikają z tego wątpliwości co do zakresu stosowania tej ustawy do daniny solidarnościowej.
Czym jest danina solidarnościowa?
Danina solidarnościowa została dodana została do przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych1 mocą art. 21 pkt 4 ustawy z dnia 23 października 2018 r. o Funduszu Solidarnościowym2.
Stosownie do art. 1 ust. 1 tej ustawy, Solidarnościowy Fundusz Wsparcia Osób Niepełnosprawnych ma na celu wsparcie społeczne, zawodowe lub zdrowotne osób niepełnosprawnych, a danina solidarnościowa, zgodnie z jej at. 3 ust. 1 pkt 2, jest jego przychodem. Z przepisu tego wynika, że danina nie jest podatkiem, albowiem w świetle art. 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa3 jest nim jedynie świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu lub gminy, wynikające z ustawy podatkowej. Z tego też powodu art. 2 § 1 pkt 1 OrdPU co do zasady nie pozwala stosować do daniny solidarnościowej jej przepisów – ustawę tę stosuje się wszak do niepodatkowych należności budżetu państwa oraz budżetów jednostek samorządu terytorialnego, do których ustalania lub określania uprawnione są organy podatkowe.
Konieczne tym samym było dodanie do ustawy PIT art. 30i ust. 1, zgodnie z którym do daniny solidarnościowej stosuje się odpowiednio przepisy Ordynacji podatkowej.
Niemniej skoro danina solidarnościowa nie jest co do zasady podatkiem, a jedynie uregulowana została w ustawie podatkowej, nie wszystkie przepisy ustawy PIT znajdują do niej zastosowanie, a jedynie te, które zostały wskazane w przepisach rozdziału 6a tej ustawy. Na tle stosowania tych przepisów powstało szereg wątpliwości, które rozbieżnie rozstrzygane są w orzecznictwie sądów administracyjnych.
Podstawa obliczania daniny solidarnościowej
Najwięcej sporów koncentruje się wokół możliwości uwzględnienia strat w podstawie obliczenia daniny solidarnościowej.
Część składów orzekających sądów administracyjnych nie pozwala na uwzględnieniu straty, a przykładem takich orzeczeń są wyroki:
- Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z dnia 23 lutego 2021 r. I SA/Bd 21/21
- Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z dnia 14 lipca 2022 r. I SA/Ol 338/22,
- Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z dnia 12 października 2021 r. I SA/Bd 477/21
- Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 7 lipca 2021 r. III SA/Wa 2497/20
- Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 8 lutego 2022 r. I SA/Kr 1626/21
- Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 18 maja 2022 r. I SA/Gl 229/22
- Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 25 maja 2022 r. I SA/Wr 1002/21
- Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 2 czerwca 2022 r. I SA/Gl 237/224
Sądy odmawiając możliwości odliczenia straty przy ustalaniu podstawy obliczenia daniny solidarnościowej argumentują, że strata z lat ubiegłych nie została ona wymieniona w art. 30h ust. 2 ustawy PIT i nie zawierają też one odesłania do art. 9 tej ustawy.
Przeciwne stanowisko wyrażone jednak zostało w wyrokach:
- Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 29 grudnia 2020 r. I SA/Go 398/20
- Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z dnia 21 czerwca 2022 r. I SA/Rz 229/22
- Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 26 lipca 2022 r. I SA/Gl 242/22,
- Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 24 lutego 2022 r. I SA/Go 455/21
- Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 lipca 2022 r. II FSK 452/22
- Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 22 listopada 2022 r., sygn. akt I SA/Po 454/22.
Na uwagę zasługuje fakt, że składy orzekające tych samy sądów administracyjnych (np. WSA w Gliwicach) wyrażają rozbieżne stanowiska co do analizowanej kwestii. Częściej też sądy administracyjne prezentują stanowisko niekorzystne dla podatników, na uwagę jednak zasługuje fakt, że korzystny z kolei pogląd wyraził NSA.
Odmienne stanowiska sądów w sprawie daniny solidarnościowej – komentarz ekspertów
Rozbieżność w orzecznictwie sądów administracyjnych jest kolejnym dowodem na niedbałe podejście prawodawcy do stanowienia przepisów prawa.
Wyrok NSA (z dnia 19 lipca 2022 r. II FSK 452/22) daje nadzieje na zakończenie sporów, niemniej wydaje się, że ustawodawca powinien ponownie pochylić się nad przepisami w tym zakresie i jednoznacznie rozwiązać kwestię, która budzi szereg wątpliwości. Wydaje się jednak, że prawodawca, który w ostatnich latach wprowadził szereg zmian w przepisach prawa podatkowego nie dostrzegając jednak konieczności „naprawy” przepisów o daninie solidarnościowej po raz kolejny zostanie wyręczony przez NSA, który w oparciu o art. 15 § 1 pkt 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi5 podejmuje uchwały mające na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych. Są to rozbieżności wywołane niejasnym brzmieniem przepisów prawa podatkowego, których prawodawca mimo licznych sporów z podatnikami, nie rozwiązuje.
_______________
1 T.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 z późn. zm. (ustawa PIT)
2 T.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1787 z późn. zm. (uFS)
3 T.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 z późn. zm. (OrdPU)
4 Wszystkie wyroki dostępne https://orzeczenia.nsa.gov.pl/cbo/query
5 T.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 329 z późn. zm.
