„Udzielanie pożyczek przez podatnika podatku od towarów i usług spełnia przesłanki uznania tych czynności za podlegające opodatkowaniu, niezależnie od częstotliwości i celu ich udzielenia, czy statusu nabywcy” – potwierdził Dyrektor KIS w indywidualnej interpretacji podatkowej z 30 kwietnia 2021[1].
PCC czy VAT?
Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (dalej: ustawa PCC) (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 815 z późn. zm.), umowy pożyczki, co do zasady, podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych (dalej: PCC). Jeżeli jednak jedna ze stron pożyczki podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (dalej: VAT), na podstawie ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (dalej: ustawa VAT) (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 685 z późn. zm.) lub zwolnieniu z podatku VAT, to zgodnie z art. 2 ust. 4 ustawy PCC, przepisy tej ustawy nie mają zastosowania.
Zakwalifikowanie czynności zawarcia pożyczki jako podlegającej opodatkowaniu VAT jest korzystniejsze z punktu widzenia podatnika, gdyż zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt. 38 ustawy VAT, pożyczki korzystają ze zwolnienia przedmiotowego. Co za tym idzie przy takich pożyczkach nie powstanie konieczność zapłaty podatku VAT ani podatku PCC, co jest korzystne zarówno dla udzielającego pożyczki (zwolnionego z podatku VAT) oraz dla pożyczkobiorcy (który nie będzie zobowiązany do zapłaty PCC).
Wątpliwości, po stronie pożyczkodawcy, budzi jednak sytuacja, w której udzielanie pożyczek nie stanowi przedmiotu działalności spółki i wstępuje sporadycznie. W związku z tym możliwość opodatkowania podatkiem VAT pożyczek o charakterze incydentalnym lub jednorazowym była przedmiotem wielu interpretacji podatkowych.
Najnowsza interpretacja podatkowa w tym zakresie[2] potwierdza utrwalone już stanowisko organów podatkowych[3], zgodnie z którym ani sporadyczność udzielania pożyczek, ani brak wzmianki w Krajowym Rejestrze Sądowym o świadczeniu usług finansowych, nie wpływa na możliwość opodatkowania ich podatkiem VAT. Zdaniem fiskusa, podatnik VAT, niezależnie od tego, czy udziela pożyczki jednorazowo, czy też regularnie, powinien uznać je za opodatkowane podatkiem VAT. Udzielenie pożyczki można bowiem zaliczyć do zawodowej płaszczyzny spółki, nawet „gdy te czynności nie znajdują się w jej zakresie przedmiotowym”[4].
Niejednolita linia orzecznicza
Sądy nie podzielają jednak stanowiska organów podatkowych. Według orzecznictwa, by uznać, że dana pożyczka podlega opodatkowaniu VAT, należy wykazać, że została ona udzielona w ramach działalności gospodarczej, sam status podatnika VAT jest bowiem niewystarczający.
Przykładowo, Naczelny Sąd Administracyjny, w wyroku z 24 kwietnia 2018 r. (sygn. II FSK 1105/16), uznał że z uwagi na fakt, iż spółka nie świadczy usług w zakresie pośrednictwa finansowego, nie posiada odpowiedniej struktury oraz nigdy nie udzielała pożyczek, to nieuzasadnione jest twierdzenie, jakoby mogła udzielić pożyczki w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Co za tym idzie, niemożliwe jest zakwalifikowanie tej umowy jako podlegającej ustawie VAT.
Analogiczne stanowisko zajął NSA w wyroku z 14 sierpnia 2019 r. ( sygn. II FSK 2964/17) oraz w wyroku 24 czerwca 2016 r. (sygn. akt II FSK 1493/14) oraz Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w wyroku z 28 lipca 2020 r. (sygn. akt I SA/Gl 203/20).
Konkluzja
Opodatkowanie sporadycznego udzielania pożyczek, pomimo rozbudowanej judykatury, nadal rodzi wiele pytań i wątpliwości. Organy podatkowe nie zgadzają się z poglądem reprezentowanym przez sądy administracyjne i potwierdzają możliwość opodatkowania incydentalnego i jednorazowego udzielenia pożyczek podatkiem VAT, nawet jeżeli dany podatnik VAT nie świadczy usług finansowych. Stwarza to możliwość obrony korzystnego dla podatników stanowiska.
[1]Interpretacja indywidualna z 30.04.2021 r., sygn. 0111-KDIB3-1.4012.325.2021.1.IK.
[2] Tamże.
[3] Por. np. Interpretacja indywidualna z dnia 29 stycznia 2021 r., sygn. 0111-KDIB3-1.4012.986.2020.2.KO; Interpretacja indywidualna z dnia 03.03.2020 r., sygn. 0111-KDIB3-1.4012.89.2020.1.ABU; Interpretacja indywidualna z dnia 24.05.2018 r., sygn. 0111-KDIB3-1.4012.244.2018.2.IK, Interpretacja indywidualna z dnia 05.01.2017 r. sygn. 2461-IBPP2.4512.901.2016.1.JJ.
[4] Interpretacja indywidualna z 30.04.2021 r., sygn. 0111-KDIB3-1.4012.325.2021.1.IK.