Pewność prawa a wątpliwości interpretacyjne Pewność prawa a wątpliwości interpretacyjne

A. Zmiany „uszczelniające” system podatkowy

Ten cel jest wskazywany jak cel zasadniczy nowelizacji. Jego uzasadnieniem jest zwalczanie możliwości zmniejszania opodatkowania poprzez wybór metody przeprowadzenia danej transakcji czy formy prowadzenia działalności. W ocenie projektodawców, wynikająca z art. 84 Konstytucji zasada powszechności opodatkowania nie pozwala na stosowanie różnych zasad opodatkowania w odniesieniu do zdarzeń o ekonomicznie tożsamym skutku. Poza tym nie można dopuszczać do sytuacji, w której tylko duże podmioty w mające „do wykazania” potencjalnie duży podatek korzystałyby z możliwości korzystnego podatkowo kształtowania swojej sytuacji gospodarczej. Na koniec projektodawcy dodają, że zwiększone wpływy z tytułu podatku dochodowego od podatników, którzy dotychczas zaniżali swój wynik podatkowy, dadzą możliwość pełniejszej realizacji prowadzonej przez państwo polityki gospodarczej.

B. Zmiany wprowadzające dyrektywę Rady z 12 lipca 2016 r. ustanawiającą przepisy, mające na celu przeciwdziałanie praktykom unikania opodatkowania, które mają bezpośredni wpływ na funkcjonowanie rynku wewnętrznego.

W tym zakresie powoływano konieczność implementacji przepisów Dyrektywy, której celem jest zwiększenie skuteczności krajowych systemów opodatkowania podatkiem dochodowym przedsiębiorstw korporacyjnych tak, aby podatki były płacone w miejscu, gdzie są generowane zyski i wytwarzana jest wartość. Tym co ma doprowadzić do osiągniecia tego celu ma być wprowadzenie przez ustawodawstwa Unii Europejskiej rozwiązań (instytucji) prawnych przeciwdziałających tzw. optymalizacji podatkowej.

Wprowadzenie powyższych zasad w przepisach ustaw podatkowych jest elementem polityki podatkowej państwa i należy do jego prerogatyw. Należy zwrócić jednak uwagę, że niezależnie od intencji ustawodawcy, zabezpieczone powinny zostać również prawa podatnika wynikające z norm konstytucyjnych. W szczególności chodzi o zasadę poprawnej legislacji (określoności regulacji prawnych). W wypadku prawa podatkowego zasady te sprecyzowane zostały w art. 84 i art. 217 Konstytucji. Pierwszy z wymienionych przepisów ustawy zasadniczej formułuje nakaz precyzyjnego ustalenia w ustawie wszystkich istotnych elementów stosunku daninowego. Natomiast drugi z tych przepisów wskazuje, w odniesieniu do jakich elementów omawianego stosunku (podmioty, przedmiot, stawki, zasady przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorie podmiotów zwolnionych) rozważany obowiązek ma charakter szczególny.

Z tej perspektywy wskazać należy co najmniej kilka przykładowych kwestii, które mogą spowodować, że podatnicy nie będą mieli pewności co adekwatnego brzmienia przepisów podatkowych.

1. Brak legalnej definicji części odsetkowej leasingu jako elementu kosztów finansowania dłużnego oraz zagranicznej spółki kontrolowanej w tym braku rozgraniczenia na gruncie ustawowym pojęć leasingu operacyjnego i finansowego. Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych nie zawiera definicji legalnej leasingu, definicja taka znajduje się tylko w KSR nr 5 [regulacje krajowe] oraz MSR 17 (regulacje unijne). W sposób oczywisty prowadzi to do problemów związanych z ujmowaniem przez podatników do kosztów podatkowych kosztów odsetkowej części raty leasingu operacyjnego (w ujęciu podatkowym).

2. Brak spójności w zakresie art. 12 ust. 1 pkt. 7 CIT, gdzie literalne brzmienie przepisu wskazuje, że transakcja polegająca na wnoszeniu wkładów gotówkowych do spółki podlegałaby opodatkowaniu. Aby rozwiać wątpliwości w tym zakresie przygotowywany jest projekt ustawy nowelizacyjnej (obecnie na etapie Komitetu Stałego Rady Ministrów). Zgodnie z tym projektem doprecyzowany przepis stanowi, że wnoszenie do spółek i spółdzielni wkładów pieniężnych nie podlega jednak opodatkowaniu. Obecnie jedynie interpretacja ogólna Ministra Finansów z dnia 2 marca 2018 r., wskazuje się, że ww. przepis (w wersji sprzed planowanej nowelizacji) nie obejmuje swoim zakresem przypadków wnoszenia wkładów pieniężnych do spółki lub spółdzielni¹.

3. Nieprecyzyjna regulacja art. 15ca CIT. Sposób sformułowania przepisu przez ustawodawcę prowadzi do sytuacji, gdzie przepis ten w obecnym, literalnie rozumianym brzmieniu, dotyczy wyłącznie przypadków, gdzie koszty finansowania dłużnego przewyższają wartość finansowania dłużnego ustalonego wedle rynkowej zdolności kredytowej, czyli sytuacji gdzie odsetki za dany rok są wyższe od zadłużenia za ten sam okres. Jest więc przygotowywana kolejna nowelizacja art. 15ca, polegająca na wyłączeniu z kosztów podatkowych kosztu odsetkowego finansowania, przekraczającego rynkową zdolność kredytową danego podatnika.

¹ Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 13.09.2011r. sygn.. P 33/09.