Συνέντευξη από τον Γεώργιο Ραουνά, Γενικός Διευθυντής, Επικεφαλής επιχειρηματικής διακυβέρνησης στην KPMG, στην εφημερίδα Ναυτεμπορική

Η αξία του ευρωπαϊκού κλάδου συμβουλευτικών υπηρεσιών αυξάνεται με διαφορετικές ταχύτητες ανά χώρα και σε ορισμένες περιπτώσεις επιβραδύνεται. Η Ελλάδα εμφανίζει επιδόσεις πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Ποιοι είναι οι καταλύτες για την διατήρηση αυτής της ανοδικής τάσης του κύκλου εργασιών της αγοράς συμβούλων;

Με εξαίρεση την Αυστρία και τη Γαλλία όπου ο ρυθμός ανάπτυξης του τζίρου των συμβουλευτικών εταιρειών ήταν σε διψήφια επίπεδα (πάνω από 12%) και στον αντίποδα τη Φινλανδία που δεν σημείωσε καμία αύξηση, οι υπόλοιπες χώρες κινήθηκαν μεταξύ 4.9% και 9.3%. Οι ρυθμοί αυτοί εκτιμώνται ως πολύ καλοί και αποδεικνύουν τη συνεχή τάση για ζήτηση συμβουλευτικών υπηρεσιών σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Η επίδοση της Ελλάδας, που ήταν η τρίτη καλύτερη στην Ευρώπη με 9.3%, αφενός οφείλεται στην παραπάνω διαπίστωση, αλλά οφείλουμε να ομολογήσουμε ότι επίσης σχετίζεται και με τη συγκριτικά μικρή διείσδυση που έχει ο κλάδος στη χώρα, αφού ιστορικά είχαμε από τα χαμηλότερα ποσοστά στον δείκτη «τζίρος συμβουλευτικών υπηρεσιών προς το ΑΕΠ». Μια άλλη διαπίστωση είναι ότι καθόλη τη διάρκεια της 10ετούς ύφεσης οι ρυθμοί ανάπτυξης (ή συρρίκνωσης) του συμβουλευτικού τζίρου ήταν πάντα καλύτεροι σε σχέση με αυτούς για το ΑΕΠ.

Για τη διατήρηση αυτής της τάσης, από την πλευρά των συμβουλευτικών εταιρειών απαιτείται η συνεχής επένδυση στο ανθρώπινο δυναμικό, αφού το διανοητικό κεφάλαιο αποτελεί τον ουσιαστικό παρεχόμενο πόρο και χωρίς υψηλής ποιότητας και εξειδίκευσης ανθρώπους δεν θα είμαστε χρήσιμοι για τους εν δυνάμει πελάτες μας.  Όσον αφορά τους εξωγενείς παράγοντες, καταλυτικής σημασίας είναι η βελτίωση του επενδυτικού κλίματος και η αλλαγή νοοτροπίας για ανάθεση εργασιών και εξωπορισμό.  

 

Που αποδίδεται η αύξηση του κύκλου εργασιών της αγοράς συμβούλων με υψηλότερο ρυθμό από την απασχόληση και πώς συσχετίζεται με τις τάσεις στα επίπεδα αμοιβών;

Πραγματικά, η αύξηση της απασχόλησης στο κλάδο μας ήταν 7.8%, υστερώντας έναντι αύξησης του τζίρου που ήταν 9.3%. Η διαφορά είναι εύκολα ερμηνεύσιμη και οφείλεται σε δύο παράγοντες. Όπως οι εργασίες αυξάνονται και οι εταιρείες μεγαλώνουν, οι σύμβουλοι γίνονται πιο έμπειροι και εκτελούν τα έργα με καλύτερη αποδοτικότητα. Επιπλέον σημαντικός λόγος είναι ότι οι συμβουλευτικές εταιρείες δεν έχουν σχεδόν ποτέ τη δυνατότητα να κατευθύνουν το σύνολο των ανθρωπίνων πόρων σε έργα, αφού υφίστανται χρονικά κενά μεταξύ τους. Μέσα ποσοστά παραγωγικής απασχολησιμότητας της τάξης του 60%-65% είναι συνήθη, οπότε αν υπάρχουν μεγαλύτερα και περισσότερα έργα, απλώς οι ίδιοι άνθρωποι απασχολούνται σε μεγαλύτερο ποσοστό σε έργα που παράγουν εισόδημα για τις εταιρείες.  

 

Πώς επηρεάζεται το επάγγελμα του συμβούλου management από τις εξελίξεις στην τεχνολογία;

Αναμφίβολα οι εξελίξεις που φέρνει η 4η βιομηχανική επανάσταση θα επηρεάσουν και το επάγγελμα του συμβούλου. Στην Ελλάδα και ειδικότερα στις μικρο-μεσαίες επιχειρήσεις, η πίεση δεν αναμένεται να είναι άμεση αλλά οι συμβουλευτικές εταιρείες οφείλουν να προετοιμαστούν κατάλληλα. Όποιος δεν καταφέρει να αλλάξει και να βρει τον χώρο του στη νέα πραγματικότητα, θα έχει θέματα επιβίωσης. Όμως η προσαρμοστικότητα που έχει επιδείξει ο κλάδος διαχρονικά δίνει ελπίδες για τη μετεξέλιξη τόσο του είδους των παρεχόμενων υπηρεσιών όσο και του τρόπου παροχής αυτών, ώστε οι συμβουλευτικές εταιρείες να συνεχίσουν την πορεία τους.

 

Σήμερα το μεγαλύτερο μερίδιο έργων στην Ελλάδα αφορά τράπεζες και δημόσιο τομέα. Δεδομένου του εν εξέλιξη μετασχηματισμού του χρηματοοικονομικού τομέα αλλά και των αλλαγών που δρομολογούνται λόγω της ψηφιακής μετάβασης στον δημόσιο τομέα φαίνεται ότι η τάση αυτή θα συνεχιστεί. Πού κλείνει αυτός ο κύκλος και πως επηρεάζει την αγορά των εταιρειών συμβούλων, αν συνυπολογιστεί ότι πολλά από αυτά τα έργα, κυρίως των τραπεζών, αναλαμβάνονται από τις μεγάλες εταιρείες του κλάδου;

Οι δύο αυτοί κλάδοι αντιπροσωπεύουν το 60% του τζίρου των συμβουλευτικών εταιρειών και αυτό δεν προβλέπεται να αλλάξει σημαντικά τα προσεχή έτη. Επίσης είναι γεγονός ότι αυτή κατάσταση διαμορφώνει κάποιες ομαδοποιήσεις όσον αφορά τις συμβουλευτικές εταιρείες και τους χώρους ενασχόλησής τους. Οι μεγάλες εταιρείες συνήθως αναλαμβάνουν τα σημαντικά έργα στον χρηματοοικονομικό τομέα, ενώ οι μικρότερες μπορούν να έχουν κάποιο μερίδιο στην αγορά αυτή μόνο μέσω εξειδίκευσης. Αντιστρόφως στο δημόσιο, όπου η Ελλάδα έχει το μεγαλύτερο ποσοστό πανευρωπαϊκά (30%) επί του συνολικού τζίρου, η κατάσταση είναι διαφορετική αφού οι μικρότερες εταιρείες έχουν σημαντικό μερίδιο αγοράς και έχουν αναπτύξει σημαντική τεχνογνωσία. Ακόμα και στα μεγάλα έργα του δημοσίου, οι μεγάλοι «παίκτες» πολλές φορές συνεργάζονται με μικρότερες εταιρείες που φέρνουν την απαιτούμενη γνώση και πείρα.