Ar-Ge ile birlikte tasarıma da teşvik

Ar-Ge ile birlikte tasarıma da teşvik

Ar-Ge ve inovasyonun önemi her geçen gün daha da artıyor. KPMG olarak hazırladığımız Küresel Üretim Sektörünün Geleceğine Bakış raporu da bunu kanıtlıyor. Bu rapora göre; tüm dünyada endüstriyel üretim, inovasyona odaklandı. Bu gelişmeleri yakından takip eden Türkiye’de de, önemli değişiklikler öngören 6676 sayılı Kanun 1 Mart 2016 tarihinde yürürlüğe girdi. Yeni düzenlemelerle siparişe dayalı ar-ge ve tasarım merkezlerinin yanı sıra üniversite-sanayi işbirlikleri önemli hale geliyor. Ar-Ge’nin yanı sıra tasarımın da desteklenmesi bu dönemin öne çıkan avantajları arasında yer alıyor.

1000
 Ar-Ge ile birlikte tasarıma da teşvik

Ülkemizde Ar-Ge ve inovasyona verilen önem son yıllarda çok ciddi şekilde arttı. Rekabetçilik, markalaşma, sanayi 4.0 gibi alanlar Türkiye için kalkınmanın vazgeçilmez yapıtaşları haline geldi. Çağımız bilgi çağı olup, rekabet gücünü artırabilmenin ve ilerlemenin yolu, bilgiye hükmedebilmekten geçiyor. Bu farkındalık çerçevesinde araştırma ve geliştirme konusunda ülkemizde vergisel ve diğer teşvik mekanizmaları uygulanmaya başlandı. Bugün Türkiye, Ar-Ge, tasarım ve inovasyon konusunda fiskal teşvik unsurlarını bol ve geniş şekilde sunuyor.

Mevcut Ar-Ge kanunu ve inovasyon ekosistemi ile ilgili diğer yasalarda önemli değişiklikler öngören 6676 sayılı Kanun, 1 Mart 2016 tarihinde yürürlüğe girdi. Yeni düzenlemelerle siparişe dayalı ar-ge ve tasarım merkezlerinin yanı sıra üniversite-sanayi işbirlikleri önemli hale geliyor. Sipariş yöntemiyle Ar-Ge yapılmasına destek sağlanması ve tasarımın da desteklenmesi bu dönemin öne çıkan avantajları arasında yer alıyor.

Kanunda sağlanan diğer avantajları şu şekilde sıralamak mümkün: tasarım merkezlerine, Ar-Ge merkezlerinden daha az asgari çalışan sayısı getirilmesi, stratejik sektörlerde Ar-Ge personel sayısının 15’e düşürülmesi, Bakanlar Kurulu tarafından belirlenen kriterlere uyan Ar-Ge merkezlerinde bir önceki yıla göre artan Ar-Ge harcamasının ilave yüzde 50 olarak desteklenmesi, gümrük vergisi kolaylığı, temel bilim mezunlarına verilen maaş desteği ve gelir vergisi istisna oranının yükseltilmesi vb. Bütün bunların yanı sıra Ar-Ge personeli için farklı uygulama ve yorum ve eleştirilere neden olan hafta tatili, yıllık ücretli izin süreleri ve dini ve milli bayramların destek süresine dâhil olmasının yasal olarak netleştirilmesi de önemli konular olarak karşımıza çıkıyor.

Tasarım merkezleri de vergi indirimi kapsamına alındı

Yeni Kanun, Tasarım Merkezi kavramını ön plana çıkarıyor. Tasarım, ülkemizin göreli olarak üstünlük sağlaması kolay alanlardan birisi olarak kabul görüyor. 2010 yılında çalışmalarına başlayan Türk Tasarım Danışma Konseyi ve Tasarım Strateji Belgesi de tasarımı, öncelikli alanlardan birisi olarak öngörüyor.  Bu Kanun ile tasarım alanının da Ar-Ge gibi desteklenmesi mümkün oldu.

Buna göre sanayi alanında ve Bakanlar Kurulu’nun uygun göreceği diğer alanlarda katma değer ve rekabet avantajı yaratma potansiyeline sahip, ürün veya ürünlerin işlevselliğini artırma, geliştirme, iyileştirme ve farklılaştırmaya yönelik faaliyetlerin tümü tasarım faaliyeti olarak destek kapsamına alındı.

Temel bilim mezunlarına müjde:

Öncesinde, temel bilim alanlarına yönelik özel bir teşvik yok iken yeni Kanun ile bu alan yönelik pozitif ayırımcı bir uygulama başladı. 5746 Sayılı Kanun kapsamındaki temel bilimler alanlarının birinde en az yüksek lisans derecesine sahip olan için yüzde 95 Gelir Vergisi stopajı getirildi. Ayrıca istihdam edilecek temel bilim mezunlarına (matematik, fizik, kimya, biyoloji) asgari ücreti geçmemek üzere 2 yıl boyunca maaşları devlet tarafından verilecek. 

Doktoralı olanlar için yüzde 95’e yükseltilen istisna oranı, yüksek lisanslı olanlar ile temel bilimler alanlarından birinde lisans derecesine sahip olanlar için yüzde 90, diğer çalışanlar için de yüzde 80 oldu. Ayrıca Ar-Ge ve destek personeline sağlanan gelir vergisi stopaj teşviki tasarım personeli için de geçerli hale getirildi. 

Ar-Ge ve inovasyon duvarların arkasına hapsedilmiyor

Ülkemizde ar-ge ve inovasyon ekosisteminde paydaşların en çok muzdarip olduğu konulardan biri projeyle ilgili olup ar-ge merkezi dışında yürütülmesi gereken çalışmalardı. Bu konuda teşviklerin uygulanabilirliği sorun yaratıyor, mali inceleme ve teftişlerde eleştiriler gündeme geliyordu.

Yeni düzenleme ile bu konuda önemli bir adım atıldı. Proje kapsamında gerçekleştirilen Ar-Ge ve tasarım faaliyetlerinin Teknoloji Geliştirme Bölgeleri, Ar-Ge veya tasarım merkezi dışında yürütülmesinin zorunlu olduğu durumlar için esneklik sağlandı. Bu durumlarda Bölge Yönetimi, Ar-Ge veya Tasarım Merkezi yönetiminin onayının alınması ve Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın bilgilendirilmesi şartıyla, dışarıda yapılan ödemeleri de teşvik kapsamına alıyor. Merkez dışındaki bu ücretlerin yüzde 100’ünü aşmamak şartıyla Bakanlar Kurulu kararıyla ayrı ayrı veya birlikte belirlenecek kısmı teşvik kapsamına alındı.

 Ar-Ge ile birlikte tasarıma da teşvik

Siparişe dayalı Ar-Ge ve tasarım

Yeni Kanun’un bir başka yeniliği ise Ar-Ge ve yenilik faaliyetlerinin dışarıda da yaptırılabilmesi. Ar-Ge merkezlerinin sözleşme çerçevesinde siparişe dayalı olarak yürüttükleri Ar-Ge ve yenilik faaliyetleri ile tasarım merkezlerinin sözleşme çerçevesinde siparişe dayalı olarak yürüttükleri tasarım faaliyetleri de indirim, istisna, destek ve teşvik unsurlarından yararlanabilecek.

Ar-Ge veya tasarım merkezleri tarafından siparişe dayalı olarak yürütülen Ar-Ge veya tasarım faaliyetlerine ilişkin olarak yapılan harcamaların sadece yüzde 50’si bu merkezler tarafından, bu harcamaların kalan yüzde 50’si ise siparişi veren gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından indirim olarak dikkate alınabiliyor.

Bu Kanun ile öğretim elemanlarından Ar-Ge veya tasarım merkezlerinde gerçekleştirilen faaliyetlerde araştırmacı, tasarımcı ya da idari personel olarak hizmetine ihtiyaç duyulanlar, üniversite yönetim kurullarının izniyle tam zamanlı veya yarı zamanlı olarak görevlendirilebiliyor. Tam zamanlı görevlendirme için herhangi bir üniversitede altı yıllık tam zamanlı olarak çalışmak gerekiyor. Görevlendirme süresi her altı yıl sonrasında bir yıl şeklinde olabiliyor. Ar-Ge veya tasarım merkezlerinde tam zamanlı görevlendirilenlerin geçirdikleri süreler, tam zaman eşdeğer Ar-Ge veya tasarım personeli hesaplamasında dikkate alınıyor.

Ar-Ge merkezleri iyi uygulamalarını paylaşıyor

Ülkemizde Haziran 2014’te asgari araştırmacı sayısının 30’a düşürülmesi ile faal Ar-Ge merkezi sayısı 250 oldu. Özellikle otomotiv, yazılım, savunma sanayi, kimya, makine teçhizat, dayanıklı tüketim, ilaç, elektrik-elektronik, tekstil, bilgi işlem ve iletişim ön plana çıkan sektör arasında yer alıyor.Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, düzenlediği çalıştaylarla, ar-ge merkezleri iyi uygulama örnekleri paylaşım toplantılarıyla ve paydaşları bir araya getirdiği nitelikli çalışmalarla, ar-ge ve inovasyon ekosisteminin gelişmesinde önemli bir rol oyuyor. Türkiye olarak referans aldığımız OECD’de, 1995 yılında 12 ülkede Ar-Ge’ye yönelik vergisel teşvikler varken, bugün bu sayı 27 ülkeye kadar yükselmiş durumda. Almanya, Finlandiya, İsveç gibi gelişmiş ülkelerde doğrudan vergisel Ar-Ge teşviki söz konusu değil. Bu ülkeler vergisel teşvik önermezken toplam Ar-Ge teşvik rakamları açısından bakınca ABD, Fransa, Kanada, Japonya ve Kore en yüksek hacme sahip ülkeler.

Ar-Ge ve inovasyonda yapılacak ilave işler var:

OECD ülkelerinde uygulanan destek türlerinin çoğu ülkemizde de bulunuyor. Bu konuda iyileştirme alanları mutlaka mevcut ve paydaşların ortak akıl yoluyla karar vermesi ve yapılabilecek düzenlemelere katkı sunulması gerekiyor. Örnek olarak; 

  1. Vergi indirimi, OECD ülkelerinin bazılarında uygulandığı gibi son üç yılda yapılan Ar-Ge harcaması ortalamasına göre artan oranda verilebilir.
  2. Ar-Ge indirimi matrah yerine vergiden indirim olarak düzenlenebilir. Bazı ülkelerde olduğu gibi zarar ve benzeri sebeplerle vergi çıkmaması durumunda nakden iade öngörülebilir.
  3. Kamu bütçesi ar-ge ve inovasyona duyarlı hale gelebilir. Böylece, kamu alımları, yatırımlar ve harcamalar daha verimli, rekabetçi ve inovasyon yoğunluğu yüksek alanlara kaydırılabilir.
  4. Fayda maliyet analizi açısından başarıya ulaşan buluş, model ve patente bağlanan Ar-Ge harcamalarının destek oranları farklılaştırılabilir.
  5. Ülke sınırları dışında yapılan Ar-Ge harcamalarıda destek kapsamına alınabilir ve belli sayıdan fazla araştırmacı çalıştıran Ar-Ge merkezlerine verilen süper indirimin kapsamı genişletilebilir.
  6. Ar-Ge merkezlerini Türkiye’ye taşıyan doğrudan yabancı yatırımcılar için çok cazip teşvik mekanizmaları tasarlanabilir.

© 2024 KPMG Bağımsız Denetim ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik A.Ş., şirket üyelerinin sorumluluğu sundukları garantiyle sınırlı özel bir İngiliz şirketi olan KPMG International Limited ile ilişkili bağımsız şirketlerden oluşan KPMG küresel organizasyonuna üye bir Türk şirketidir. Tüm hakları saklıdır. 

Küresel KPMG ağının yapısı hakkında detaylı bilgi için kpmg.com/governance adresini ziyaret edebilirsiniz.

Bize ulaşın