Ministarstvo finansija organizovalo je u periodu od 1. do 21. oktobra javnu raspravu u vezi nacrta:
- Zakona o porezu na emisije gasova sa efektom staklene bašte, i
- Zakona o porezu na uvoz ugljeničnih proizvoda.
Cilj ovog seta zakona je uvođenje fiskalnog mehanizma koji će podstaći investicije u zelenu tranziciju, te zaštita domaćih proizvođača od jeftinije konkurencije iz zemalja koje ne naplaćuju ovakve poreze, što u krajnjoj meri predstavlja usaglašavanje sa tekovinama Evropske unije u oblasti zaštite životne sredine.
Očekuje se da ovaj set zakona bude u skupštinskoj proceduri do kraja godine, budući da je predviđeno da se primenjuju od 1. januara 2026. godine.
Pregled najznačajnijih odredbi dat je u nastavku.
Zakon o porezu na emisije gasova sa efektom staklene bašte
Predmet oporezivanja
Porez na emisiju gasova sa efektom staklene bašte (u daljem tekstu: GHG) plaća se na oporezivu emisiju ugljendioksida (CO2), azotsuboksid (N2O) i perflurougljenika (PFCs).
Poreski obveznik
Poreski obveznik je pravno lice ili preduzetnik koji ima obavezu da poseduje dozvolu za emisiju GHG, a koji kao operater postrojenja za koje je obavezan da pribavi dozvolu, obavlja neku od sledećih delatnosti:
- proizvodnja veštačkih đubriva i azotnih jedinjenja;
- proizvodnja cementa;
- proizvodnja sirovog gvožđa, čelika i ferolegura;
- proizvodnja aluminijuma;
- proizvodnja električne energije.
Poreska osnovica
Poreska osnovica utvrđuje se kao razlika ukupne količine GHG koju obveznik emituje u toku kalendarske godine iz postrojenja i referentne emisije.
Suštinski, poreska osnovica je „višak“ emisije iznad propisanog standarda.
Ukupna emisija se utvrđuje na osnovu verifikovanih izveštaja koji se dostavljaju Agenciji za zaštitu životne sredine/Direktoratu civilnog vazduhoplovstva odnosno na osnovu procene emisije.
Referentna emisija se utvrđuje kao proizvod iznosa referentnih vrednosti emisija utvrđenih za određeni proizvodni proces i količine proizvedenog proizvoda.
Referentne vrednosti emisija utvrđuju se podzakonskim aktom koji donosi ministar nadležan za poslove životne sredine.
Poreska osnovica se iskazuje u tonama CO2 ili tonama ekvivalenta CO2 (CO2eq).
Porez na emisiju GHG
Porez na emisiju GHG se utvrđuje kao proizvod poreske osnovice i iznosa od EUR 4 po toni u dinarskoj protivvrednosti po srednjem kursu NBS na dan podnošenja poreske prijave.
Poreska prijava i plaćanja poreza
Poreski period je kalendarska godina.
Obveznik poreza je dužan da podnese poresku prijavu i plati utvrđeni porez do 31. maja tekuće godine za prethodnu godinu.
Poreski kredit za ulaganje u aktivnosti koje dovode smanjenja emisija GHG
Poreski kredit u iznosu od 20% finansijskih sredstava uloženih u mere za smanjenje emisija GHG može se odobriti subjektima:
- čija je registrovana pretežna delatnost proizvodnja električne energije
- koji su ostvarili najmanje 80% svog ukupnog prihoda od proizvodnje električne energije.
Ukupan iznos poreskog kredita ne može biti veći od 80% poreske obaveze.
Korišćenje poreskog kredita limitirano je na 10 godina počev od 2026. godine.
Zakon o porezu na uvoz ugljeničnih proizvoda
Predmet oporezivanja
Predmet oporezivanje je uvoz ugljenično intenzivnih proizvoda u Republiku Srbiju.
Ugljenično intenzivan proizvod je roba koja spada u neku od sledećih kategorija:
- Gvožđe i čelik,
- Cement,
- Đubrivo, i
- Aluminijum.
Poreski obveznik
Poreski obveznik je:
- lice koje uvozi intenzivno ugljeničan proizvod u svoje ime i za svoj račun,
- lice za čiji račun se ugljenično intenzivan proizvod uvozi u Republiku Srbiju.
Poreski obveznikom ne smatraju se lica koja su u kalendarskoj godini uvezla manje od 5 tona ugljeničnog proizvoda.
Poreska osnovica
Poresku osnovicu predstavlja:
- realno nastala količina emisija CO2eq u vezi sa ugljenično intenzivnim proizvodom, potvrđena u izveštaju validatora, umanjena za referentnu količinu emisija; ili
- procenjena nastala količina emisija CO2eq u vezi sa ugljenično intenzivnim proizvodom, u slučaju da iz bilo kog razloga validator ne može da potvrdi realno nastalu količinu količinu emisija CO2eq.
Referentna količina emisija se utvrđuje kao proizvod iznosa referentnih vrednosti emisija koje su utvrđene za određeni proizvodni proces i količine proizvedenog proizvoda.
Procenjena nastala količina emisija CO2eq u vezi sa pojedinačnim ugljeničnim proizvodom se utvrđuje kao proizvod količine uvezenog ugljeničnog proizvoda i podrazumevanih vrednosti emisija CO2eq u mernoj jedinici tona CO2eq po toni ugljeničnog proizvoda.
Referentne i podrazumevane vrednosti emisija utvrđuju se podzakonskim aktom koji donosi ministar nadležan za poslove životne sredine.
Porez na uvoz ugljenično intenzivnog proizvoda
Porez se utvrđuje kao proizvod poreske osnovice i iznosa od EUR 4 po toni u dinarskoj protivvrednosti po srednjem kursu NBS na dan podnošenja poreske prijave.
Poreska prijava i plaćanja poreza
Poreski period je kalendarska godina.
Obveznik poreza je dužan da podnese poresku prijavu i plati utvrđeni porez do 31. maja tekuće godine za prethodnu godinu.
Poreski kredit
Poreski obveznik ima pravo na umanjenje iznosa poreza, ako je za isti proizvod u zemlji porekla već plaćena naknada po osnovu proizvodnje ugljenično intenizivnog proizvoda.
Da bi ostvario pravo na poreski kredit obveznik mora da dostavi dokaze o plaćanju, iznosu plaćene naknade, količini emisija, metodologiji obračuna i vremenskom periodu na koji se plaćanje odnosi.
Poreski kredit se može iskoristiti u godini uvoza ili u narednoj fiskalnoj godini.
Korišćenje poreskog kredita limitirano je na 10 godina počev od 2026. godine.
Za prethodna izdanja KPMG Poreskih vesti možete posetiti sledeću internet stranicu:
KPMG Poresko-pravno odeljenje
KPMG d.o.o. Beograd
Milutina Milankovića 1J
11 070 Beograd, Srbija
T: +381 11 20 50 500
F: +381 11 20 50 550
tax@kpmg.rs
