W Parlamencie trwają prace nad projektem ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z zapobieganiem kradzieży tożsamości. Nowe zasady zastrzegania numeru PESEL i obowiązek jego weryfikacji przez niektóre podmioty mają utrudnić dokonywanie przestępstw z wykorzystaniem skradzionych danych. Ustawa, po poprawkach w Senacie, została skierowana do ponownych prac w Sejmie.
Jakie są założenia projektu?
Zgodnie z założeniami, wprowadzenie regulacji ma na celu wzmocnienie ochrony przed nadużyciami wynikającymi z kradzieży danych bezpośrednio identyfikujących daną osobę fizyczną, a w szczególności ograniczenie skali zjawiska zaciągania na skradzione dane pożyczek, kredytów lub innych zobowiązań. Nowe regulacje mają za zadanie umożliwić uchylenie się przez osobę, w imieniu której zawarto umowę z wykorzystaniem zastrzeżonego numeru PESEL, od skutków prawnych oszustwa (np. od konieczności spłaty zaciągniętego przez oszusta kredytu).
Projekt zawiera rozwiązania umożliwiające osobie, której dane dotyczą, zastrzeżenie lub cofnięcie zastrzeżenia numeru PESEL za pomocą usługi elektronicznej, aplikacji m-Obywatel lub osobiście w siedzibie organu dowolnej gminy. Każda osoba, bez konieczności przedkładania dodatkowych dokumentów, będzie miała możliwość samodzielnie zastrzec ten numer w celu ochrony przed potencjalnymi roszczeniami. Poza samym podmiotem danych, zastrzeżenia z urzędu mógłby dokonać organ, któremu zgłoszono utratę dowodu osobistego (np. Policja). Zastrzeżenie będzie zarejestrowane w nowym, osobnym systemie zastrzeżeń numerów PESEL, który ma być prowadzony przez Ministra Cyfryzacji.
Ustawa zawiera zapisy zapewniające każdemu dostęp do informacji, czy dany numer PESEL został zastrzeżony. Będzie to duże ułatwienie i zwiększenie pewności dla wszystkich osób, które zawierają umowy z osobami fizycznymi. Każdy będzie mógł np. zweryfikować drugą stronę umowy (jeśli identyfikuje się ona numerem PESEL). Takiej weryfikacji numeru PESEL będzie można dokonać poprzez wskazanie tego numeru, a także imienia, nazwiska i danych dowodu osobistego lub paszportu oraz nazwiska rodowego matki (w przypadku cudzoziemców – numer ostatniego dokumentu podróży lub innego dokumentu potwierdzającego tożsamość i obywatelstwo, zamieszczonego w rejestrze PESEL).
Podmioty zobowiązane do weryfikacji numeru PESEL
Podmiotami zobowiązanymi do weryfikacji numerów PESEL według projektu ustawy mają być m.in.: banki, instytucje udzielające kredytu konsumenckiego oraz notariusze (a zatem podmioty, które mogą być zaangażowane w transakcje z wykorzystaniem skradzionej tożsamości). Zmiany objąć mają także przepisy o rejestrze CEiDG.
Przed zawarciem umowy na prowadzenie rachunku bankowego lub oszczędnościowego, kredytu, pożyczki, leasingu lub karty kredytowej, banki krajowe, instytucje kredytowe oraz oddziały banków zagranicznych będą sprawdzały ewentualne zastrzeżenie numeru PESEL. Weryfikacja będzie musiała zostać powtórzona w przypadku zmiany ww. umów, która prowadziłaby do zwiększenia zadłużenia. Banki będą miały także obowiązek weryfikacji, czy numer PESEL konsumenta dokonującego wypłaty gotówkowej z rachunku bankowego, która pojedynczo lub jako kolejna powoduje, że suma wypłat gotówkowych dokonanych w danym dniu we wszystkich placówkach danego podmiotu przekracza trzykrotność minimalnego wynagrodzenia za pracę, jest zastrzeżony. W razie ustalenia, że dany konsument ma zastrzeżony numer PESEL, instytucje te będą miały obowiązek wstrzymania wypłaty gotówkowej na 12 godzin od momentu złożenia przez posiadacza rachunku bankowego dyspozycji wypłaty gotówkowej (również w razie cofnięcia w tym czasie zastrzeżenia numeru PESEL w rejestrze zastrzeżeń numerów PESEL).
Weryfikację ewentualnego zastrzeżenia numeru PESEL muszą przeprowadzić także instytucje pożyczkowe (udzielające kredytów konsumenckich) - sprawdzenie zastrzeżenia numeru PESEL ma być dokonywane razem z oceną zdolności kredytowej.
Jeżeli bank lub instytucja kredytowa nie zweryfikuje numeru PESEL, to taki podmiot nie będzie mógł dochodzić od roszczeń od osoby, której PESEL był zastrzeżony.
Co więcej, projekt zakłada, że notariusze będą zobowiązani do odmowy dokonania czynności, jeśli jej przedmiotem miałoby być zbycie lub obciążenie nieruchomości, a PESEL jedynego właściciela został zastrzeżony. Zastrzeżenie numeru PESEL będzie także przeszkodą do skutecznego złożenia wniosku o wpis w CEIDG. Powyższe ma na celu ograniczenie nabywania nieruchomości lub zakładania działalności gospodarczej na „słupa” z wykorzystaniem danych pochodzących z kradzieży tożsamości.
Dane dotyczące ubezpieczeń komunikacyjnych
Zmiany mają także umożliwić dostęp do danych zgromadzonych w ogólnopolskiej bazie danych o umowach ubezpieczeń komunikacyjnych prowadzonej przez Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny, w tym w aplikacji mObywatel. Pozwoli to osobom uczestniczącym w zdarzeniach drogowych natychmiastowe sprawdzenie umów ubezpieczeniowych uczestników kolizji.
Jak możemy pomóc?
Kancelaria KPMG Law oferuje m.in.:
- Sporządzanie procedur dodatkowej weryfikacji tożsamości klientów;
- Wsparcie z zakresu zmian w dokumentacji wewnętrznej dotyczącej ochrony danych osobowych;
- Przeprowadzenie szkoleń dotyczących nowych przepisów;
- Analizy dotyczące interpretacji nowych przepisów.
W przypadku pytań, zachęcamy do kontaktu.