Modyfikacja ulgi na zabytki ma doprowadzić do jej uszczelnienia, co próbowano osiągnąć poprzez zawężenie katalogu wydatków dających prawo do zmniejszenia podatku naliczonego oraz wprowadzenie dodatkowych obostrzeń, które umożliwiają realizację tego prawa.

Mocą art. 1 pkt 45 ustawy z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Polski Ład 1.0) dodano do przepisów ustawie o PIT przepisy art. 26hb, zawierające tzw. ulgę na zabytki.

Przepisy obowiązywały od dnia 1 stycznia 2022 r. i na podstawie art. 26 hb ust. 1 podatnik mógł odliczyć od podstawy obliczenia podatku, ustalonej zgodnie z art. 26 ust. 1 lub art. 30c ust. 2, wydatki:

  1. poniesione w roku podatkowym na wpłaty na fundusz remontowy wspólnoty mieszkaniowej lub spółdzielni mieszkaniowej utworzony, zgodnie z odrębnymi przepisami, dla zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru zabytków lub znajdującego się w ewidencji zabytków;
  2. poniesione w roku podatkowym na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane w zabytku nieruchomym wpisanym do rejestru zabytków lub znajdującym się ewidencji zabytków;
  3. na odpłatne nabycie zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru zabytków lub udziału w takim zabytku, pod warunkiem, że podatnik za nabytą nieruchomość poniósł wydatek, o którym mowa w pkt 2.

Ulga z tytułu wydatków ponoszonych na ochronę i konserwację zabytków miała na celu zgodnie z uzasadnieniem projektodawcy „(…) wsparcie, poprzez system podatkowy, działań Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego określonych w ramach programu <<Ochrona zabytków>> i mających na celu zachowanie materialnego dziedzictwa kulturowego, realizowanego poprzez zakup, konserwację i restaurację budynków zabytkowych (…)”.1

Zmiany w ramach omawianej ulgi na zabytki zostały dokonane przepisem art. 1 pkt 12 ustawy z dnia 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Polski Ład 2.0). Zgodnie z tym przepisem art. 26hb ust. 1 pkt 2 otrzymał brzmienie "na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku nieruchomym wpisanym do rejestru zabytków;" a pkt 3 został uchylony.

Porównanie pierwotnej i znowelizowanej treści art. 26hb ust. 1 pkt 2 ustawy o PIT prowadzi do wniosku, że dające prawo do ulgi wydatki na:

  1. prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane zostały zawężone do zabytku nieruchomego, który został wpisany do rejestru zabytków (pierwotne brzmienie uwzględniało również zabytki znajdujące się w ewidencji zabytków;
  2. nie obejmują już odpłatnego nabycia zabytku nieruchomego lub udziału w takim zabytku.

W kontekście znowelizowanej ulgi, gdy wydatki na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane zostały zawężone do zabytku nieruchomego, warto zwrócić uwagę na przepisy ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, co podkreślono również mocą art. 26 hb ust. 2 pkt 2 ustawy o PIT, gdzie „warunkiem odliczenia będzie bowiem uzyskanie zaświadczenia wojewódzkiego konserwatora zabytków, potwierdzającego wykonanie prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych w zabytku nieruchomym wpisanym do rejestru zabytków, znajdującego się w wojewódzkiej lub gminnej ewidencji zabytków (zmiana pkt 2 w art. 26hb ust. 2 ustawy PIT)”2. Nie każda zatem ewidencja zabytków (np. gmina) daje prawo do ulgi.

Modyfikacja ulgi na zabytki ma doprowadzić do jej uszczelnienia, co próbowano osiągnąć poprzez zawężenie katalogu wydatków dających prawo do zmniejszenia podatku naliczonego oraz wprowadzenie dodatkowych obostrzeń – przykładowo zaświadczeń – które umożliwiają realizację tego prawa. Czy ten cel zostanie osiągnięty, a ulga nie okaże się kolejną „pułapką” na podatników pokaże praktyka stosowania znowelizowanych przepisów.

Jacek Drosik, Supervisor w Zespole Tax Knowledge Management w KPMG w Polsce

1. zob. https://www.sejm.gov.pl/Sejm9.nsf/druk.xsp?nr=1532 
– dostęp na dzień 5 lipca 2022 r.

2. zob. https://www.sejm.gov.pl/Sejm9.nsf/druk.xsp?nr=2186
– dostęp na dzień 5 lipca 2022 r.

Zobacz także