Ustawa o wspieraniu nowych inwestycji oznacza pomoc publiczną dla inwestycji na terenie całego kraju

Pomoc publiczna dla inwestycji na terenie całego kraju

2018-06-08

Dłoń robota

1 czerwca 2018 r. Prezydent podpisał ustawę o wspieraniu nowych inwestycji. Ustawa wprowadza pomoc publiczną w postaci zwolnienia z podatków CIT oraz PIT w przypadku inwestycji na terenie całego kraju, a nie jak dotychczas – w zakresie 14 Specjalnych Stref Ekonomicznych (SSE)

Wysokość przyznanej pomocy publicznej będzie zależna od kryteriów jakościowych i ilościowych, jakie musi spełnić przedsiębiorca oraz od regionu planowanej inwestycji. Im wyższe bezrobocie w danym regionie tym wyższa pomoc publiczna i niższe kryterium ilościowe dla przedsiębiorcy

Ustawa o wspieraniu nowych inwestycji wprowadza szereg kluczowych zmian w zakresie pomocy publicznej dla inwestycji w Polsce. Celem ustawy, co wynika z uzasadnienia projektu do ustawy, jest stymulowanie wzrostu inwestycji prywatnych poprzez m. in. rozwój nowych rozwiązań technologicznych oraz zahamowanie wzrostu zróżnicowań regionalnych w kraju. Jak wynika z uzasadnienia do wprowadzanej ustawy, specjalne strefy ekonomiczne nie są już efektywnym mechanizmem udzielania pomocy inwestorom, a poprzez ograniczenia czasowe i obszarowe wynikające z aktualnego systemu, Polska stała się mniej atrakcyjnym krajem dla inwencji niż Słowacja, Czechy czy Węgry.

Wsparcie na realizację nowej inwestycji będzie udzielanie w formie zwolnienia od podatku dochodowego (definiowanego w ustawie jako decyzja o wsparciu) na zasadach określonych w przepisach o podatku dochodowym od osób prawnych i od osób fizycznych. Szczegółowe zasady dotyczące m. in. czasu obowiązywania zwolnienia i kryteriów, jakie muszą spełnić przedsiębiorcy, by uzyskać decyzję o zwolnieniu z podatku, wynikają z projektu rozporządzenia do ustawy.

Zmiany w zakresie czasu, terytorium i wielości zezwoleń

Jedną z najważniejszych zmian wprowadzonych ustawą jest całkowite odejście od ograniczeń terytorialnych przy stosowaniu zwolnień podatkowych. Pomoc publiczna będzie odtąd udzielana w każdym regionie rozumianym jako powiat i w zależności od lokalizacji inwestycji, różne będą kryteria i wysokość otrzymanej pomocy. Ustawodawca zadecydował o równoległym funkcjonowaniu dwóch reżimów prawnych, przez co inwestycje korzystające z dotychczasowego wsparcia dla SSE będą mogły korzystać z pomocy publicznej wynikającej z zezwoleń aż do 2026 roku. Wszystkie nowe inwestycje skorzystają z regulacji nowej ustawy. Zgodnie z ustawą, nowe inwestycje, zlokalizowane na terenie dotychczasowych SSE będą traktowane na warunkach preferencyjnych.

Kolejną ważną zmianą wprowadzaną przez ustawę jest okres obowiązywania pomocy publicznej, który dotychczas uzależniony był od czasu na jaki została ustanowiona dana SSE. Nowe decyzje o wsparciu będą wydawane na czas oznaczony: 10, 12 lub 15 lat w zależności od intensywności pomocy publicznej w danym regionie. W przypadku nowych inwestycji realizowanych na dotychczasowych SSE okres ten wyniesie 15 lat.

Ostateczna wersja ustawy wprowadza również zasadę chronologicznego rozliczania pomocy publicznej w przypadku posiadania dwóch lub więcej decyzji o wsparciu lub zezwoleń (w odniesieniu do obowiązujących przepisów SSE). Zmiana ta miała służyć ograniczeniu liczby sporów pomiędzy podatnikami a organami skarbowymi, które kwestionowały takie podejście.

Kryteria dla przedsiębiorcy

W zakresie wymogów stawianych przedsiębiorcy starającemu się o uzyskanie decyzji o wsparciu projektodawca przewidział kryteria ilościowe oraz jakościowe.

Kryteria jakościowe, jakie powinien spełnić Przedsiębiorca zależą od lokalizacji inwestycji oraz branży w jakiej działa firma – inne są kryteria dla projektów inwestycyjnych z sektora nowoczesnych usług dla biznesu, a inne dla projektów przemysłowych.

Kryteria ilościowe związane z uzyskaną pomocą odnoszą się do wielkości ponoszonych kosztów kwalifikowanych inwestycji. Im niższa stopa bezrobocia w powiecie, tym wyższe kryterium nakładów finansowych ponoszonych przez przedsiębiorcę. Przykładowo, w powiecie, w którym stopa bezrobocia jest równa albo niższa od 60% przeciętnej stopy bezrobocia w kraju, przedsiębiorca chcący uzyskać pomoc, będzie zobowiązany do poniesienia kosztów kwalifikowanych inwestycji w wysokości co najmniej 100 mln zł. Wraz ze wzrostem stopy bezrobocia, progi inwestycyjne dla przedsiębiorcy zmniejszają się kolejno o 20 mln zł., aż do powiatów o najwyższym bezrobociu, w których dla uzyskania pomocy publicznej wystarczające będzie poniesienie 10 mln zł. kosztów.

Zgodnie z ustawą, przewidziana została również pomoc publiczna dla mikro, małych i średnich przedsiębiorców, którzy na obecnym etapie rozwoju nie są w stanie sprostać wymaganiom stawianym dużym inwestorom. Warunki dotyczące kosztów kwalifikowanych zostały obniżone odpowiednio: o 98 % dla mikro przedsiębiorców, o 95% dla małych przedsiębiorców i o 80 % dla średnich przedsiębiorców.

Ograniczenia w stosowaniu zwolnień i przepisy anty-optymalizacyjne

Korzyści wynikające z ustawy nie będą dotyczyły każdego rodzaju usług świadczonych przez przedsiębiorców. Projekt rozporządzenia do ustawy wymienia bowiem enumeratywnie rodzaj usług wyłączonych z pomocy publicznej w tym zakresie (m.in. usługi wytwarzania wyrobów tytoniowych, przetwarzania paliw silnikowych czy wyrobu, rozlewu i przetwarzania napojów alkoholowych). W ostatecznej wersji ustawy po poprawkach parlamentu, został również dodany zapis o rozliczaniu pomocy publicznej tylko w przypadku, gdy inwestycja, której dotyczyła decyzja o wsparciu, jest rzeczywiście realizowana. Należy tutaj zauważyć, że tak ogólnie sformułowany wymóg, daje szerokie możliwości interpretacyjne i może w przyszłości prowadzić do sporów pomiędzy organami podatkowymi a podatnikami.

Kolejny niepokój mogą rodzić przepisy zmieniające, które wraz z wejściem w życie nowych przepisów o pomocy publicznej równocześnie wprowadzają tzw. małe klauzule anty-optymalizacyjne w ustawach o CIT oraz o PIT. Zgodnie z nimi pomoc będzie przysługiwać jedynie tym przedsiębiorcom, którzy w ramach prowadzonej działalności gospodarczej dokonują czynności prawnych o rzeczywistym charakterze, czyli czynności uzasadnionych ekonomicznie i gospodarczo a ponadto – zgodnie z uzasadnieniem – wyłącznie z zastosowaniem cen rynkowych. Wprowadzane małe klauzule zawierają pojęcia o charakterze nieostrym, co daje dużą uznaniowość organom w trakcie kontroli. Niepokojące są również retroaktywne skutki klauzul. Zgodnie z ustawą podatnik traci prawo do zwolnienia podatkowego z dniem dokonania pierwszej czynności uznanej przez organ za czynność mająca nierzeczywisty charakter lub dokonaną w celu uniknięcia lub uchylenia się od opodatkowania.

Dodatkowo, ustawa nie przewiduje limitacji stosowania klauzul w zależności od wysokości uzyskanej pomocy publicznej czy wartości wspieranej inwestycji. Każdy przedsiębiorca, który uzyska zwolnienie podatkowe może więc spodziewać się kontroli oraz w przypadku stwierdzenia przez organ nadużyć, utraty zwolnienia podatkowego ze skutkiem wstecznym.

W ramach walki z unikaniem lub uchylaniem się od opodatkowania ustawodawca wyłączył z przedmiotowego zakresu zwolnienia podatkowego także Podatkowe Grupy Kapitałowe. Jak czytamy w uzasadnieniu do projektu ustawy, brak możliwości oceny pod kątem podatkowym czynności dokonywanych w obrębie grupy sprawił, że PGK stało się narzędziem agresywnej optymalizacji. W perspektywie niedawnych zmian dotyczących PGK w ustawie o CIT, które miały zapobiegać nadużyciom związanych z tą strukturą, powstaje pytanie o sens istnienia PGK, jeśli ustawodawca w dalszym ciągu rozumie PGK jako potencjalne źródło nadużyć.

***

Zasadniczo rozwiązania wprowadzane przez ustawę o nowych inwestycjach zasługują na aprobatę. Zmiany, które przewiduje ustawa mogą przynieść realną pomoc przedsiębiorcom i przyczynić się do rozwoju inwestycyjnego i równoważenia różnic terytorialnych w kraju. Równocześnie nie sposób nie zauważyć niepokojącej procedury uchwalania prawa, gdzie łącznie z przepisami przewidującymi zwolnienie podatkowe wprowadzane są do systemu podatkowego kolejne przepisy anty-abuzywne. Takie rozwiązanie wydaje się być wątpliwe z punktu widzenia przejrzystości systemu podatkowego oraz pewności prawa. Wprowadzane przepisy prowadzą do sytuacji, w której każdy przedsiębiorca otrzymujący ulgę będzie musiał liczyć się z kontrolą i ewentualnym zakwestionowaniem słuszności przyznania ulgi.

Bądź z nami w kontakcie