Od czasu wejścia w życie przepisów regulujących kwestię klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania, organy podatkowe często odmawiają wszczęcia postępowania w zakresie wydania interpretacji indywidualnych z uwagi na to, że przedmiot wniosków o wydanie interpretacji spełnia przesłanki zastosowania klauzuli. Podatnicy najczęściej nie zgadzają się z odmową wszczęcia postępowania, skarżąc takie rozstrzygnięcia do sądów administracyjnych.

Przedmiotem wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej w sprawie rozpatrywanej przez NSA było pytanie dotyczące planowanego wystąpienia spółki operacyjnej ze spółki celowej zadane przez małżonków będących jednocześnie wspólnikami spółki. Organ uznał, że zdarzenie przyszłe opisane we wnioskach o wydanie interpretacji stanowi działanie o charakterze optymalizacyjnym i w związku z tym odmówił wszczęcia postępowania w tym zakresie. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku podzielił stanowisko organu podatkowego i oddalił skargę.

Wnioskodawcy w przedmiotowej sprawie zwrócili się do NSA, który co prawda uchylił wyrok gdańskiego WSA oraz interpretację organu interpretacyjnego, jednak jako podstawę wskazując naruszenie przepisów postępowania. NSA uznał bowiem, że w przypadku gdy wniosek o wydanie interpretacji dotyczy regulacji klauzulowych o wydanie decyzji zabezpieczającej, to organ ma prawo do odmowy wydania interpretacji. Jednak, zdaniem NSA, w sytuacji gdy treść wniosku wypełnia przesłanki zastosowania klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania, organ nie ma prawa do odmowy wszczęcia postępowania, ponieważ dochodzi w istocie do zbadania przesłanek zastosowania klauzuli, a więc postępowanie zostaje faktycznie wszczęte. W takiej sytuacji organ podatkowy ma prawo jedynie wydać postanowienie o odmowie wydania interpretacji indywidualnej, które może być przedmiotem skargi do sądu administracyjnego.

W pozostałym zakresie NSA nie przyznał racji podatnikom. W wyrokach stwierdził on, że w sytuacji, gdy we wniosku o interpretację znajdują się elementy dotyczące klauzuli przeciw unikaniu opodatkowania, wówczas organ podatkowy może odmówić wydania interpretacji indywidualnej.

Podejście NSA nie jest dla podatników korzystne, w szczególności z uwagi na nieostrość sformułowania „uzasadnione przypuszczenie”. NSA nie wymaga w tym zakresie pewności co do zaistnienia przesłanek dających możliwość zastosowania art. 119a Ordynacji podatkowej aczkolwiek wymaga tych przesłanek uzasadnienia.

Po drugie, przepisy dotyczące klauzuli mają zastosowanie wyłącznie w przypadku, gdy korzyść podatkowa przekracza w okresie rozliczeniowym kwotę 100 tyś zł. Wystąpienie przesłanek zastosowania klauzuli jest bowiem wtórne wobec ustalenia, czy w danej transakcji osiągnięta zostanie korzyść podatkowa w określonej wyżej wysokości. NSA w swoich wyrokach nie odnosi się do zbadania kwoty korzyści podatkowej, a tym samym nie odnosi się do wypełnienia przesłanek zastosowania przepisów klauzulowych. Wydaje się więc, że kwestia ta ma dla podatników znaczenie kluczowe.

Autor: Dominika Tracz