13 marca 2025 r. Senat wprowadził poprawki do projektu ustawy o rynku pracy i służbach zatrudnienia oraz do projektu ustawy o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Sejm rozpatrzył te zmiany i uchwalił obie ustawy na posiedzeniu w dniu 20 marca 2025 r. Obecnie czekają one na podpis Prezydenta.
Zakończyły się prace legislacyjne nad projektem ustawy o rynku pracy i służbach zatrudnienia oraz projektem ustawy o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, które trwały od maja 2024 r. Ustawy zostały uchwalone 20 marca 2025 r., a po podpisaniu przez Prezydenta zostaną przekazane do publikacji w Dzienniku Ustaw.
Ustawa o rynku pracy i służbach zatrudnienia
Ustawa o rynku pracy i służbach zatrudnienia powiela większość rozwiązań, czy instytucji istniejących już na mocy ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, modyfikując jednak część tych regulacji, czy dodając nowe przepisy. Przewiduje ona m.in.:
- wprowadzenie pojęć i definicji osoby biernej zawodowo i osoby niezarejestrowanej oraz objęcie tych osób niektórymi usługami świadczonymi przez urzędy pracy, skierowanymi do tej pory głównie do osób bezrobotnych i poszukujących pracy,
- wprowadzenie bazy ofert pracy („ePraca”) oraz bazy CV osób bezrobotnych, poszukujących pracy i niezarejestrowanych („Baza CV”), a także automatyczne dopasowywanie ofert z życiorysami zawodowymi,
- pomoc w nabywaniu wiedzy, umiejętności lub kwalifikacji dla osób bezrobotnych lub poszukujących pracy m.in. przez dofinansowanie szkoleń, pokrycie kosztów potwierdzenia nabycia wiedzy i umiejętności lub opłat za wydanie dokumentów, czy udzielanie bonu na kształcenie ustawiczne lub pożyczki edukacyjnej, a także przez przyznanie dostępu do Krajowego Funduszu Szkoleniowego osobom wykonującym pracę na podstawie umów cywilnoprawnych oraz prowadzącym działalność gospodarczą,
- opracowywanie indywidualnego programu zatrudnienia socjalnego dla ograniczonego katalogu bezrobotnych najbardziej potrzebujących wsparcia,
- zwiększenie zasiłku dla bezrobotnych należnego dla osób, które posiadają okres uprawniający do zasiłku wynoszący mniej niż 5 lat (z 80% podstawy do 100%) oraz wprowadzenie nowych okoliczności uzasadniających dłuższy okres pobierania prawa do zasiłku.
Jednocześnie nowa ustawa uchyla ustawę o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.
Choć kwestia legalizacji zatrudnienia cudzoziemców w Polsce została ujęta w ustawie o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, część z rozwiązań przewidywanych w ustawie o rynku pracy i służbach zatrudnienia będzie dostępna także dla obywateli państw obcych.
Ustawa o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
W uchwalonej ustawie ostatecznie zrezygnowano z przepisu uzależniającego wydanie zezwolenia na pracę lub wpis oświadczenia o powierzeniu pracy cudzoziemcowi skierowanemu przez agencję pracy tymczasowej do innego podmiotu od zawarcia umowy o pracę. Regulacja ta została uznana za nieuzasadnione i zbyt restrykcyjne ograniczenie. Warto przy tym wspomnieć, że pomimo długotrwałych dyskusji w tej kwestii, aktualne pozostaje rozwiązanie umożliwiające legalizację pracy cudzoziemca także w przypadku powierzenia pracy na podstawie umowy cywilnoprawnej.
Zlikwidowany został także tzw. test rynku pracy, którego celem było zbadanie czy stanowisko, na którym ma zostać zatrudniony cudzoziemiec, nie powinno być najpierw powierzone bezrobotnemu lub poszukującemu pracy Polakowi. Został on zastąpiony możliwością określenia przez starostę listy zawodów, w stosunku do których odmawia się wydania zezwolenia na pracę cudzoziemca ze względu na trudną sytuację na lokalnym rynku pracy.
Ograniczony został katalog podstaw pobytowych umożliwiających świadczenie w Polsce pracy na podstawie zezwolenia na pracę lub oświadczenia o powierzeniu pracy. Nie będzie już dopuszczalne zatrudnienie lub delegowanie cudzoziemców przebywających na terenie Polski na podstawie wizy wydanej przez inne państwo strefy Schengen lub, w przypadku obywateli niektórych krajów wskazanych w odrębnych przepisach, w ramach ruchu bezwizowego.
Na podmioty powierzające pracę został nałożony też obowiązek zawarcia z cudzoziemcem umowy w formie pisemnej przed dopuszczeniem go do pracy, jak i obowiązek przekazania jej organowi, który wydaje zezwolenie na pracę. Zasada ta nie dotyczy jednak sytuacji, w której cudzoziemcowi przebywającemu na terenie Polski powierzono pełnienie funkcji członka zarządu lub jeśli będzie on reprezentantem spółki komandytowej lub spółki komandytowo-akcyjnej lub prokurentem.
Ustawa wprowadza także karę grzywny od 3000 zł do 50 000 zł za nielegalnie powierzanie pracy cudzoziemcowi, oraz kary za szereg innych wykroczeń związanych z powierzaniem pracy cudzoziemcowi z naruszeniem zasad w niej określonych. W ramach prac legislacyjnych zrezygnowano jednak z podwyższenia tą ustawą kary grzywny za wykroczenia uregulowane w kodeksie pracy, gdyż uznano, że naruszałoby to procedury legislacyjne. Nie jest zatem wykluczone, że kwestia zwiększenia kar pieniężnych za naruszanie praw pracowniczych będzie przedmiotem przyszłych prac legislacyjnych.
Obie ustawy wejdą w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. Wszystko wskazuje więc na to, że mogą one zacząć obowiązywać już od 1 maja tego roku.
