Powódź, która dotknęła województwa położone w południowo-zachodniej Polsce, przyczyniła się do wprowadzenia szczególnych rozwiązań prawnych. Biorąc pod uwagę skalę zniszczeń, podjęto inicjatywę ustawodawczą przewidującą dodatkowy pakiet udogodnień dla osób poszkodowanych przez powodzie. O nowych formach wsparcia dla powodzian w zakresie prawa pracy informowaliśmy Państwa w naszej publikacji „Szczególne regulacje w prawie pracy w związku z powodzią”.
Nowelizacja ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi oraz niektórych innych ustaw wprowadziła szereg nowych rozwiązań, w tym dodatkowy pakiet udogodnień, takich jak:
- dodatkowe 4 dni urlopu na żądanie (czyli zwiększenie wymiaru urlopu wypoczynkowego na żądanie do łącznie 8 dni),
- zapewnienie pracownikom prawa do zwolnienia od pracy w wymiarze do 20 dni,
- obowiązek obniżenia wymiaru czasu pracy pracownika na jego żądanie, do wymiaru nie niższego niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy,
- zakaz zatrudniania w godzinach nadliczbowych i delegowania poza stałe miejsce pracy,
- zawieszenie obowiązku wykonania okresowych badań lekarskich i przedłużenie terminu ważności orzeczeń lekarskich o 30 dni od zakończenia okresu stanu klęski żywiołowej,
- możliwość przeprowadzenia szkoleń wstępnych w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy w całości za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej (z pewnymi wyjątkami),
- przedłużenie kadencji rady pracowników oraz społecznego inspektora pracy, w sytuacji, gdy na skutek powodzi nie możliwe jest przeprowadzenie nowych wyborów.
Dodatkowe zwolnienie od pracy na usuwanie skutków powodzi
Zgodnie z nowymi przepisami, pracownik poszkodowany w wyniku powodzi ma prawo do zwolnienia od pracy w wymiarze do 20 dni. Zwolnienie to może być wykorzystane na usuwanie skutków powodzi dotyczących jego własnego mienia lub mienia osoby spokrewnionej lub niespokrewnionej, która pozostaje z pracownikiem w faktycznym związku, wspólnie zamieszkuje i gospodaruje. W okresie tego zwolnienia pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, obliczanego według zasad stosowanych przy obliczaniu wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy.
W zakresie terminu, w którym pracownik może skorzystać z dodatkowego zwolnienia od pracy, nowe przepisy odsyłają do przepisów wykonawczych. Natomiast rozporządzenie wykonawcze wskazuje, że powyższe uprawnienie przysługuje pracownikom do 31 grudnia 2024 r.
Pracodawcy mogą liczyć na częściowy zwrot kosztów wynagrodzeń wypłaconych pracownikom w okresie zwolnienia od pracy. Warunkiem otrzymania zwrotu z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych jest złożenie do marszałka województwa właściwego wniosku, zawierającego określone w przepisach dane i załączniki.
Przedłużenie okresu obowiązywania prawa do dodatkowego zwolnienia
W związku z nadchodzącą zimą i pogarszającymi się warunkami atmosferycznymi oraz skalą koniecznych prac budowlano-remontowych, wymaganych po zniszczeniach wyrządzonych przez powódź, podjęto działania mające na celu przedłużenie okresu obowiązywania prawa do dodatkowego zwolnienia od pracy.
W wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów opublikowano wstępne założenia do projektu rozporządzenia Rady Ministrów zmieniającego rozporządzenie w sprawie wykazu gmin, w których są stosowane szczególne rozwiązania związane z usuwaniem skutków powodzi z września 2024 r., oraz rozwiązań stosowanych na ich terenie.
Przewiduje on przedłużenie do 30 czerwca 2025 r. okresu, w którym można skorzystać z dodatkowego zwolnienia od pracy.
Projektowaną zmianę należy ocenić pozytywnie. Biorąc pod uwagę, że powódź dotknęła mieszkańców południowo-zachodniej Polski praktycznie tuż przed okresem zimowym, pierwotnie ustalony termin na wykorzystanie dodatkowego urlopu mógł, przynajmniej dla części poszkodowanych, okazać się bowiem zbyt krótki.
