Do podstawy obliczenia opłaty cukrowej nie wlicza się cukrów występujących naturalnie

Opłata od środków spożywczych, popularnie zwana opłatą cukrową lub podatkiem cukrowym już od samego wejścia w życie w 2021 r. budziła kontrowersje. Jednym z głównych problemów była nienajlepsza technika legislacyjna, która przyczyniła się do powstania sporów pomiędzy podatnikami a organami skarbowymi.

Jednym z tych sporów była kwestia ustalenia czy opłatę cukrową liczy się wyłącznie od cukrów dodanych do produktu, czy też opłatę oblicza się od cukrów dodanych oraz cukrów, które powstają podczas przygotowywania napoju (np. piwa).

Powyższy problem wynikał z kwestii interpretacji przepisów art. 12a ust. 1, art. 12b ust. 1 oraz art. 12f ust. 1 ustawy o zdrowiu publicznym.

Jak można się domyślić podatnicy stali na stanowisku, że opłatę cukrową ustala się jedynie od cukrów dodanych do napojów, natomiast organy podatkowe uznają, że opłatę ustala się od wszystkich cukrów z napoju.

Podatnicy próbowali potwierdzić prawidłowość swojego stanowiska, zgodnie z którym opłatę cukrową oblicza się wyłącznie od cukrów dodanych do napoju, poprzez uzyskanie indywidualnych interpretacji podatkowych.

Niestety dla podatników, Dyrektor KIS nie zgodził się z przedstawionymi argumentami i stwierdził, że opłata cukrowa powinna być obliczana od całości cukrów znajdujących się w napoju (por. interpretacje z dnia 22 czerwca 2021 r., znak 0111-KDSB1-1.4019.137.2021.2.KP, z dnia 23 czerwca 2021 r., znak 0111-KDSB1-1.4019.58.2021.2.KP, z dnia 23 czerwca 2021 r., znak 0111-KDSB1-1.4019.64.2021.2.KP)

Argumentacja Dyrektora KIS opierała się wyłącznie na cytowaniu przepisów i ewidentnie brakuje w niej pogłębionej analizy wykładni przepisów. Należy przy tym zauważyć, że gdyby przepisy o opłacie cukrowej zostały przygotowane z najwyższą legislacyjną starannością, to prawdopodobnie nie doszłoby do tylu sporów na gruncie wykładni tych przepisów.

Zdaniem Dyrektora KIS, już sam fakt zawarcia dodatku cukrów lub substancji słodzących determinuje obowiązek wniesienia opłaty od całości cukrów. W interpretacji z dnia 23 czerwca 2021 r., znak 0111-KDSB1-1.4019.64.2021.2.KP organ stwierdza, że: „Z uwagi na to, iż napój oprócz cukrów pochodzących ze słodu (cukry naturalne) będzie zawierał również cukry oraz inne substancje słodzące, które zostaną dodane do napoju w toku produkcji, opłatę należy obliczyć od całej zawartości cukrów występujących w tym napoju”.

Oczywiście, podatnicy nie zgadzali się z rozstrzygnięciami Dyrektora KIS, w związku z tym złożono szereg skarg do WSA.

Sądy administracyjne, niestety dla podatników, podtrzymały rozstrzygnięcia zaproponowane przez Dyrektora KIS (por. wyroki Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 24 czerwca 2022 r., o sygn. V SA/Wa 4315/21, 9 sierpnia 2022 r. o sygn. V SA/Wa 4654/21 i 6 października 2022 r. o sygn. V SA/Wa 4659/21; wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 26 maja 2022 r. o sygn. I SA/Po 814/21).

Przykładowo w wyroku z dnia 20 kwietnia 2022 r. sygn. I SA/Po 702/21, WSA w Poznaniu stwierdził, że: „Pojęcie "zawartość cukrów" odnosi się do łącznej sumy wszystkich cukrów znajdujących się w napoju, a więc zarówno pochodzenia naturalnego jak i dodatków, o których mowa w art. 12a ust. 1 pkt 1 u.z.p.”.

Wobec niekorzystnych rozstrzygnięć sądów administracyjnych i organów podatkowych, ostatnią nadzieją podatników na zmianę interpretacji przepisów było zaadresowanie tego problemu przez NSA.

W niedawno opublikowanym wyroku NSA z dnia 22.11.2022 r., III FSK 934/22, sąd stanął po stronie podatnika.

Ze wskazanego wyroku wynika, że WSA oraz organ podatkowy dokonał nieprawidłowej interpretacji przepisów art. 12a oraz art. 12b Ustawy o zdrowiu poprzez ustalenie podstawy opodatkowania w oderwaniu od przedmiotu opodatkowania.

W szczególności należy zwrócić uwagę na fragment uzasadnienia, zgodnie z którym:

„Rację przyznać należy skarżącej Spółce, że organ w sposób wadliwy wyprowadził wnioski co do podstawy wyliczenia opłaty jedynie na podstawie art. 12f ust. 1 u.z.p., z całkowitym pominięciem wykładni systemowej wewnętrznej związanej z art. 12b ust. 1 u.z.p. W tym ostatnim przepisie ustawodawca w sposób jednoznaczny zadecydował o wyłączeniu z opodatkowania "opłatą cukrową" cukrów występujących w napojach naturalnie. Nie są one objęte opłatą od środków spożywczych, a w efekcie ich ilość (zawartość) nie może wpływać na wysokość tej opłaty”.

NSA w komentowanym wyroku krytycznie odniosło się do dotychczasowego stanowiska organów oraz sądów w przedmiocie sposobu obliczania opłaty cukrowej:

„Z tego względu za błędny należy uznać pogląd kształtujący się w orzecznictwie sądów administracyjnych, jakoby pojęcie "zawartości cukrów" należało odnosić do łącznej sumy wszystkich cukrów znajdujących się w napoju, tj. zarówno pochodzenia naturalnego, jak i dodatków wyszczególnionych w art. 12a ust. 1 pkt 1 u.z.p. (por. wyroki Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 24 czerwca 2022 r., o sygn. V SA/Wa 4315/21, 9 sierpnia 2022 r. o sygn. V SA/Wa 4654/21 i 6 października 2022 r. o sygn. V SA/Wa 4659/21; wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 26 maja 2022 r. o sygn. I SA/Po 814/21)”.

W konsekwencji, omawiany wyrok diametralnie zmienił sytuację podatników. Wyrok ten potwierdza sposób obliczania opłaty wyłącznie od ilości cukrów dodanych do napoju.

Warto również docenić, że NSA wypowiedział się również co do całej linii orzeczniczej, krytykując podejście do sposobu obliczania cukrów w napoju.

Podsumowując niniejsze rozważania, należy docenić omawiany wyrok, który przełamał niekorzystną linię orzeczniczą, uformowaną przez organy podatkowe i wojewódzkie sądy administracyjne.

NSA potwierdził sposób obliczania opłaty cukrowej podnoszony przez podatników, zgodnie z którym opłatę tę oblicza się jedynie od cukrów dodanych do napojów.

Tym samym, cukier, który naturalnie powstaje w trakcie produkcji napoju (np. podczas produkcji piwa) nie wlicza się do podstawy obliczenia opłaty cukrowej.