ESG Due Diligence, czyli należyta staranność w łańcuchu dostaw

Zanim pojawił się projekt dyrektywy dotyczącej należytej staranności w łańcuch dostaw, firmy były zobowiązane do raportowania ograniczonego najwyżej do kwestii związanych wyłącznie z ich własnym łańcuchem dostaw. W Polsce część dużych firm prowadzi dialog z dostawcami i ich weryfikuje, jednak nadal często pokutuje kryterium ceny i przerzucania odpowiedzialności. Takie podejście jest wręcz destrukcyjne i naraża na „pokusę” łamania praw człowieka, zatrudniania nieletnich, wyzyskiwania lub zatrudniania „na czarno”.

Nowa Dyrektywa CSDDD ma rozszerzyć ten obowiązek. Zgodnie z jej zapisami firmy będą musiały również brać odpowiedzialność za kwestie związane z łańcuchem dostaw ich partnerów biznesowych. Takie podejście w istotny sposób rozszerza konieczność zainteresowania się tematem przez podmioty mniejsze, które nie miały dotychczas obowiązku raportowania w zakresie ESG. Dostarczając usługi dla dużych podmiotów już ten obowiązek będą miały – choćby wobec swoich klientów. 

Przede wszystkim obowiązkiem raportowania należytej staranności w łańcuchu dostaw będą objęte (od 2024 roku):

• firmy z Unii Europejskiej zatrudniające ponad 500 pracowników oraz posiadające roczny obrót całkowity powyżej 150 mln euro
• firmy spoza Unii Europejskiej, działające na rynku unijnym, przekraczające 150 mln Euro rocznych obrotów na tym rynku 

Zakresem raportowania objęte będą:

• działalność własna
• działalność podmiotów zależnych
• działalność podmiotów w łańcuchu wartości, z którymi firma posiada pośrednie lub bezpośrednie ugruntowane relacje biznesowe

Obowiązki firm zgodnie z dyrektywą CSDDD to przede wszystkim:

• zapewnienie należytej staranności w obszarze poszanowania praw człowieka i dbałości o środowisko
• stworzenie planów działań prewencyjnych i kodeksów postępowań uzgadnianych z partnerami biznesowymi dla ograniczenia negatywnego oddziaływania organizacji
• spełnienie wymogów Due Diligence jako element umów w ramach łańcucha dostaw, wspieranie MŚP w spełnianiu wymogów
• włączanie celów ESG do kryteriów wynagradzania na stanowiskach zarządczych

Kluczowe jest zapoznanie się z dwoma dokumentami:

1. wytycznymi OECD dla przedsiębiorstw wielonarodowych (OECD Guidelines for MNEs)
2. wytycznymi ONZ dotyczącymi biznesu i praw człowieka (UNGPs)

Te dwa dokumenty wskazują, że:

• przedsiębiorstwa są odpowiedzialne za poszanowanie praw człowieka
• firmy są zobligowane do zapobiegania łamaniu praw człowieka, łagodzenia negatywnych skutków dla praw człowieka oraz podejmowania działań naprawczych w przypadku wystąpienia naruszeń
• poszanowanie praw człowieka dotyczy zarówno działalności własnej organizacji, jak i relacji biznesowych

Zgodnie z powyższymi dokumentami przedsiębiorstwa mają obowiązek przeprowadzenia procesu należytej staranności (Due Diligence) w zakresie praw człowieka oraz wpływu na środowisko i społeczeństwo, zaś proces Due Diligence powinien mieć charakter prewencyjny i służyć do identyfikowania oraz zapobiegania i łagodzenia negatywnych wpływów.

Istotnym dokumentem dla przedsiębiorstw jest też Międzynarodowa Karta Praw Człowieka i osiem podstawowych konwencji określonych w Międzynarodowej Organizacji Pracy.

Pierwszym krajem, który już wprowadził ustawę o Due Diligence w łańcuchach wartości, wyprzedzając prawo unijne, są Niemcy. Już latem 2021 roku niemiecki parlament uchwalił ustawę o należytej staranności przedsiębiorcy w łańcuchu dostaw, a jej postanowienia wejdą w życie od 2023 roku. Powyższa ustawa wprowadza istotne zmiany, które odnoszą się do całego procesu łańcucha dostaw. Obejmować będzie działania zarówno niemieckiego przedsiębiorstwa jak również jego dostawców i poddostawców – niezależnie z jakiego kraju pochodzą.

Niemiecka ustawa opiera się na trzech krokach: prewencji, wykrywaniu oraz usuwaniu naruszeń. Początkowo ustawa będzie obejmowała duże przedsiębiorstwa zatrudniające przynajmniej 3 tysiące pracowników, a po 12 miesiącach – od 2024 roku – również mniejsze, zatrudniające przynajmniej tysiąc osób. Ustawodawstwo europejskie w tym zakresie zostanie przełożone na polskie przepisy, warto jednak zajrzeć do ustawy niemieckiej, gdyż jest ona pierwszą tego typu ustawą i można przypuszczać, że ustawy w innych krajach europejskich będą – po wprowadzeniu w życie unijnej dyrektywy – wyglądały podobnie.

Ustawa niemiecka Supply Chain Act już od 2023 roku może mieć istotny wpływ na polskie przedsiębiorstwa, wszak wiele z nich to dostawcy czy partnerzy biznesowi firm niemieckich. Będą oni więc musieli swoim niemieckim partnerom dostarczać informacji na temat własnych łańcuchów dostaw.

Zachęcamy do przyjrzenia się temu obszarowi i rozpoczęcia działań przygotowawczych. Zapraszamy do kontaktu w celu zasięgnięcia szczegółowych informacji, opracowania analizy ryzyk w łańcuchu dostaw oraz diagnozy dotyczącej jakości zarządzania tym obszarem, aby kompleksowo przygotować się do nowych wytycznych.