• Patryk Bernardelli, autor |

W wyrokach z dnia 22 lipca 2021 r. NSA (sygn. akt 2416/20 i 2417/20) uznał że, w przypadku wymiany udziałów z udziałem spółek z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji można skorzystać ze zwolnienia z PIT implementowanego do polskiego porządku prawnego na podstawie Dyrektywy 2009/133/WE, pomimo iż spółka z o.o. w organizacji nie jest wymieniona w załącznikach do ustaw o podatkach dochodowych jako podmiot objęty Dyrektywą 2009/133/WE.

Przedmiotowa sprawa dotyczyła tego, czy osoba fizyczna może skorzystać ze zwolnienia podatkowego z tytułu wymiany udziałów, o którym mowa w art. 24 ust. 8a ustawy o PIT, gdy w wymianie udziałów uczestniczy spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji.

Dotychczas zarówno organy podatkowe jak i sądy administracyjne stały na stanowisku, że skoro w załączniku do ustawy o PIT, podobnie jak w załączniku do Dyrektywy, której przepisy ustawy o PIT dotyczące wymiany udziałów są implementacją, zostały wymienione tylko dwie spółki kapitałowe, tj. spółka z o.o. i akcyjna, to spółki z o.o. w organizacji nie są objęte preferencją.

Podejście to zakwestionował NSA

W ustnym uzasadnieniu do wyroku podkreślono, że spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji nie jest odrębną formą spółki, a jedynie pierwszym stadium spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Świadczy o tym chociażby fakt, że Kodeks Spółek Handlowych nie wskazuje spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji jako odrębnego typu spółki kapitałowej bądź osobowej. Wskazuje on jedynie, że jest to forma inicjalna spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. W dodatku, do spółki w organizacji stosuje się przepisy dotyczące odpowiednio danego typu spółki po jej wpisie do rejestru. Co więcej, należy zauważyć, że niemożliwe jest stałe istnienie spółki w organizacji – z chwilą wpisu do KRS staje się ona z automatu spółką z ograniczoną odpowiedzialnością. Trudno zatem traktować spółkę w organizacji jako docelową formę prowadzenia działalności gospodarczej.

NSA zauważył również, że choć z perspektywy polskich przepisów neutralność wymiany udziałów stanowi swego rodzaju wyjątek, który nie powinien być interpretowany rozszerzająco, to jednak przedmiotowe zwolnienie stanowi część prawa europejskiego, a w takim przypadku należy wziąć pod uwagę cel Dyrektywy, którym była powszechność nieopodatkowania wymiany udziałów w ramach Unii Europejskiej.

Należy zatem uznać, że przedmiotowe wyroki potwierdzają istotność stosowania wykładni celowościowej oraz systemowej podczas interpretowania prawa unijnego i polskich regulacji podatkowych w sytuacji, gdy interpretowane dosłownie mogą one dawać rezultaty niezgodne z celami regulacji unijnych.

 Warto na tle przedmiotowej sprawy również zwrócić uwagę na fakt, że pomimo niekorzystnego dotychczas dla podatników stanowiska sądów administracyjnych, w ocenie sądu nie było potrzeby występowania do składu poszerzonego NSA o podjęcie uchwały w tej sprawie, ponieważ w sprawie nie zaistniało zagadnienie prawne wywołujące poważne wątpliwości.

Można mieć zatem nadzieję, że przedmiotowe wyroki zapoczątkują nową, tym razem korzystną dla podatników, linię orzeczniczą.