Eksperci KPMG uzyskali precedensowy wyrok, zgodnie z którym odsetek za zwłokę co do zasady nie nalicza się za cały okres kontroli celno-skarbowej, jeśli trwała dłużej niż 3 miesiące. W przypadku podatników, wobec których prowadzono długotrwałe kontrole otwiera to możliwość do odzyskania nadpłaconych kwot.
Jak było kiedyś, czyli kilka słów „starej” ustawie o kontroli skarbowej...
Zgodnie z ustawą z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (dalej: „UKS”) - w brzmieniu do 30 czerwca 2010 r. - do prowadzonego na podstawie UKS postępowania kontrolnego nie znajdował zastosowania art. 54 Ordynacji podatkowej.
W konsekwencji, do postępowania kontrolnego nie stosowano m.in. art. 54 § 1 pkt 7 Ordynacji podatkowej, który stanowi, że odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych nie nalicza za okres od dnia wszczęcia postępowania podatkowego do dnia doręczenia decyzji organu pierwszej instancji, jeżeli decyzja nie została doręczona w terminie 3 miesięcy od dnia wszczęcia postępowania.
W praktyce powyższy przepis oznacza, że jeśli organ nie rozstrzyganie sprawy w I instancji w ciągu 3 miesięcy, wówczas odsetki za zwłokę nie są naliczane za cały okres trwania postępowania w I instancji.
Jednocześnie, brak zastosowania ww. regulacji do postępowania kontrolnego prowadzonego na podstawie UKS powodował zróżnicowanie sytuacji podatników w zależności od tego, czy postępowanie było prowadzone przez:
- organy podatkowe na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej – w takiej sytuacji odsetki nie były naliczane, jeśli sprawa nie została rozstrzygnięta w ciągu 3 miesięcy;
- organy kontroli skarbowej na podstawie UKS – w tym przypadku, ograniczenie w naliczaniu odsetek nie znajdowało zastosowania, co oznaczało, że podatnicy ponosili koszty (odsetki) przewlekłych kontroli.
Co na to Trybunał Konstytucyjny?
Trybunał Konstytucyjny (dalej: „TK”) w wyroku z 18 października 2011 r. SK 2/10 uznał przedstawione wyżej regulacje za niezgodne z Konstytucją RP.
TK wskazał w szczególności, że brak zastosowania ograniczenia w naliczaniu odsetek (art. 54 § 1 pkt 7 Ordynacji podatkowej) do postępowania kontrolnego prowadzonego na podstawie UKS narusza konstytucyjną zasadę równości. Argumentując, TK zaznaczył, że brak zastosowania art. 54 § 1 pkt 7 Ordynacji podatkowej do postępowania kontrolnego prowadzi do nieuzasadnionego zróżnicowania sytuacji podatników, w zależności od tego, czy postępowanie jest prowadzone przez organ podatkowy (postępowanie podatkowe na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej), czy też organ kontroli skarbowej (postępowanie kontrolne na podstawie UKS). Dodatkowo TK podkreślił, że brak zastosowania ograniczenia w naliczaniu odsetek do postępowania kontrolnego prowadzonego na podstawie UKS skutkowałoby nieuzasadnionym uzyskaniem przez administrację podatkową korzyści w postaci zwiększonej kwoty odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych.
Co istotne, ustawodawca zmienił regulacje UKS jeszcze przed wydaniem wyroku przez TK. Na mocy przepisów obowiązujących od 1 lipca 2010 r., do postępowań kontrolnych prowadzonych na podstawie UKS znajdowały zastosowanie przepisy Ordynacji podatkowej dotyczące ograniczenia w naliczaniu odsetek.
Co zmieniło się w 2017 r.? Czyli wchodzi w życie „nowa” ustawa o Krajowej Administracji Skarbowej
1 marca 2017 r. w weszła w życie ustawa o Krajowej Administracji Skarbowej (dalej: „Ustawa o KAS”), jak również uchylono „starą” ustawę UKS. Jednocześnie, Ustawa o KAS wprowadziła nową procedurę dotyczącą kontroli podatników, a mianowicie kontrolę celno-skarbową, ktora zastąpiła postępowanie kontrolne prowadzone na podstawie UKS.
Co istotne, w „nowej” Ustawie o KAS, ustawodawca nie wprowadził regulacji, na mocy których do kontroli celno-skarbowej należy stosować przepisy dotyczące ograniczenia w naliczaniu odsetek za zwłokę.
W konsekwencji, ustawodawca de facto przywrócił stan prawny uznany przez TK za niekonstytucyjny.
W jednej w prowadzonych przez KPMG spraw, w których kontrola celno-skarbowa trwała ok. 2,5 roku, organy podatkowe naliczyły podatnikowi odsetki za pełny okres trwania kontroli. Organy podatkowe argumentowały, że zgodnie z aktualnym stanem prawnym ograniczenia w naliczaniu odsetek za zwłokę nie stosuje się do kontroli celno-skarbowej uregulowanej w Ustawie o KAS. Dodatkowo, organy podatkowe odmówiły zastosowania wyroku TK z 2011 r. Stanowisko organów podatkowych zostało zaskarżone przez KPMG do WSA w Krakowie.
WSA w Krakowie: od przewlekłej kontroli celno-skarbowej fiskus nie może pobierać odsetek za zwłokę
WSA w Krakowie w wyroku z 19.10.2022 r. I SA/Kr 594/22 zgodził się z argumentacją KPMG, że tezy wyroku TK z 2011 r. powinny znajdować zastosowanie także w odniesieniu do kontroli celno-skarbowej prowadzonej na podstawie Ustawy o KAS. To w praktyce oznacza, że w przypadku kontroli celno-skarbowych, które trwały dłużej niż 3 miesiące, co do zasady nie powinny być naliczane odsetki za zwłokę.
Sąd wskazał w szczególności, że „nowa” kontrola celno-skarbowa zastąpiła „stare” postępowanie kontrolne i przez wzgląd na tę okoliczność wyrok TK powinien znajdować zastosowanie także do kontroli celno-skarbowej. WSA w Krakowie stwierdził również, że brak ograniczenia w naliczaniu odsetek w przypadku długotrwałych kontroli celno-skarbowych prowadziłoby do nadmiernego i nieuzasadnionego obciążenia podatników za przewlekłość organów celno-skarbowych. Sąd zastrzegł jednocześnie, że ewentualne naliczanie odsetek za zwłokę mogłoby mieć miejsce, jeśli opóźnienie w prowadzeniu kontroli wynikało z winy podatnika lub z przyczyn niezależnych od organu.
Miałeś długotrwałą kontrolę celno-skarbową? Sprawdź, czy organ poprawnie naliczył odsetki
Wyrok WSA w Krakowie niesie istotne skutki praktyczne dla podatników. Dotyczy to zwłaszcza podmiotów, wobec których była prowadzona długotrwała (ponad 3 miesiace) kontrola celno-skarbowa i jednocześnie organy podatkowe naliczyły odsetki za cały czas jej trwania. W takiej sytuacji warto zweryfikować, jakie były przyczyny przewlekłości kontroli. Niewykluczone, że w świetle wyroku WSA w Krakowie odsetki zostały nienależnie zapłacone i w związku z tym istnieje możliwość ich odzyskania.
Jeśli wobec Państwa prowadzono przewlekłą kontrolę celno-skarbową, już teraz warto rozważyć weryfikację, czy organy podatkowe poprawnie naliczły odsetki za zwłokę. W przypadku kontroli prowadzonych przez dłuższy okres, kwota odsetek może być istotna. Przykładowo, w sprawie prowadzonej przez KPMG uwzględnienie wyroku WSA w Krakowie (po jego uprawomocnieniu) powinno prowadzić do zwrotu ponad 4 mln zł tytułem nadpłaconych odsetek za zwłokę.
