Społeczna odpowiedzialność biznesu – zyskuje przedsiębiorstwo oraz społeczeństwo

Wraz z rozwojem gospodarczym oraz rosnącą świadomością społeczeństw w zakresie ekologii, czy zrównoważonego rozwoju przed podmiotami gospodarczymi stawiane są coraz wyższe wymagania nie tylko w odniesieniu do jakości ich produktów lub usług, ale również w kontekście wpływu ich działalności na społeczność, również tę lokalną.  

Bezsprzecznie coraz popularniejszym narzędziem, które pozwala przedsiębiorcom na dialog oraz wsparcie lokalnych społeczności za sprawą różnorakich przedsięwzięć, czy inicjatyw jest tzw. społeczna odpowiedzialność biznesu (z jęz. angielskiego: Corporate Social Responsibility, dalej również: „CSR”).

Społeczna odpowiedzialność biznesu definiowana jest jako sposób zarządzania podmiotem gospodarczym uwzględniający również jego pozytywny wpływ, w szczególności na lokalną społeczność, środowisko naturalne lub dobre relacje z licznymi grupami interesariuszy (np. konsumentami, władzami lokalnymi, pracownikami, czy środowiskami biznesowymi lub naukowymi).

Obecnie CSR staje się coraz częstszym narzędziem w rękach przedsiębiorstw, za sprawą którego wywierają one realny wpływ na poprawę wybranych dziedzin życia społecznego. Jednym z istotniejszych rezultatów działalności CSR jest również bardzo efektywna reklama wpływająca na ocieplenie wizerunku firmy oraz ugruntowanie go w świadomości klientów, czy partnerów biznesowych jako podmiotu odpowiedzialnego i zaangażowanego społecznie.

Kwestia rozliczeń podatkowych CSR jest przedmiotem wielu interpretacji indywidualnych oraz postępowań przed sądami administracyjnymi. Podatnicy pytają przede wszystkim o to, czy:

1. mają prawo do rozliczenia wydatków ponoszonych na CSR jako kosztów uzyskania przychodów (dalej: „KUP”) w podatku dochodowym od osób prawnych (dalej również: „CIT”),
2. mają prawo do odliczenia naliczonego podatku od towarów i usług (dalej: „VAT”) od wydatków poniesionych na CSR.

Zgodnie z doświadczeniem KPMG organy podatkowe zasadniczo są przychylne podatnikom w zakresie ich prawa do alokacji wydatków ponoszonych na CSR w KUP. Niemniej należy pamiętać, że aby podatnik był uprawniony do rozpoznania KUP od ww. wydatków, w pierwszej kolejności powinny zostać spełnione ogólne wymogi wskazana w art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Dodatkowo podatnicy mogą również rozważyć:

• dążyć do klarownego sformalizowania i udokumentowania ponoszonych wydatków, na przykład poprzez zawarcie stosownych umów z kontrahentami, z którymi będą realizowane prace CSR.
• wykazać, że nad realizacją zadań sprawowana jest odpowiednia kontrola, dla zabezpieczenia osiągnięcia postulowanego w projekcie CSR celu.
• przedstawić skrupulatną analizę oraz obszerną argumentację wiążącą ponoszone wydatki na działalność CSR z przychodami osiągniętymi przez podatnika w przyszłości,
• prowadzić skuteczną kampanię informacyjną dotyczącą działalności CSR.

Bardziej restrykcyjne podejście organów podatkowych obserwowane jest na gruncie podatku VAT. Zdarza się, że organy kwestionują związek wydatków ponoszonych na CSR przez podatników z działalnością opodatkowaną. Nie jest to jednak stanowisko jednolite. Znane są nam w praktyce również przychylniejsze stanowiska organów podatkowych, w których potwierdzane są potencjalne uprawnienia podatników do odliczenia podatku naliczonego, z zastrzeżeniem ich prawidłowego udokumentowania oraz wykazania nierozerwalnego związku pomiędzy wydatkami poniesionymi na CSR, a działalnością opodatkowaną wnioskodawcy. Takie stanowisko spotyka się to również z aprobatą Naczelnego Sądu Administracyjnego, który w wyroku z dnia 2 kwietnia 2019 r. (sygn. akt: I FSK 561/17) potwierdził prawo podatników do odliczania VAT naliczonego od wydatków na CSR:

Wykorzystywanie przez podmioty prowadzące działalność gospodarczą strategii zarządzania opartej o koncepcję społecznej odpowiedzialności biznesu, jako strategii marketingowej, może mieć związek z działalnością opodatkowaną, co wskazuje na to, że podatnik ma prawo do odliczenia podatku naliczonego związanego z poniesionymi na ten cel wydatkami na nabycie towarów i usług.

Obszarem ryzyka zarówno w podatku CIT, jak i VAT pozostaje jednak uznanie przez organy podatkowe, że wydatki poniesione przez podatnika stanowią w szczególności wydatki na reprezentację – w takiej sytuacji nie można wykluczyć, że organy podatkowe będą dążyły do zakwestionowania rozliczonych KUP oraz odliczonego podatku VAT.

Alternatywnie wobec rozpoznawania kosztów CSR podatnicy w przypadku dokonywania darowizn mogą zmniejszyć zobowiązanie w podatku CIT poprzez odliczenie od dochodu darowizn pieniężnych lub rzeczowych, o ile spełnione są warunki ustawowe wskazane w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych.

Aby móc odliczyć darowiznę od dochodu, należy przekazać ją na cele: kultu religijnego, działalności charytatywno-opiekuńczej, kościoła lub działalności pożytku publicznego. Przy czym obdarowany nie jest zobowiązany do posiadania statusu Organizacji Pożytku Publicznego. Niemniej działalność obdarowanego musi zawierać się w sferze zadań publicznych wskazanych w Ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.

W ujęciu rocznym kwota odliczenia od podstawy opodatkowania nie może przekroczyć 10% uzyskanego dochodu w przypadku osób prawnych.

Aby móc dokonać odliczenia darczyńca powinien dysponować odpowiednimi dokumentami potwierdzającymi dokonaną darowiznę. W przypadku darowizny pieniężnej dokumentem tym jest dowód wpłaty na rachunek płatniczy lub bankowy jakim jest np. potwierdzenie przelewu. Na takim dowodzie powinny znajdować się pełne dane obu stron umowy darowizny. W przypadku darowizny rzeczowej obligatoryjne jest posiadanie dokumentu, z którego wynika wartość przekazanych przedmiotów np. umowa darowizny w formie pisemnej. Dodatkowo do ww. dokumentacji należy również załączyć oświadczenie o przyjęciu darowizny przez obdarowanego.

Ponadto bardzo korzystne ulgi podatkowe zostały przewidziane dla darowizn przekazanych na walkę z pandemią COVID-19, które mogą wynieść: 100%, 150% lub 200% wartości darowizny, zależnie od tego w jakim okresie darowizna została dokonana.

W przypadku podatku VAT nieodpłatne przekazanie przez przedsiębiorcę towarów, związanych z prowadzoną działalnością i wchodzących w skład jego przedsiębiorstwa będzie stanowiło zasadniczo dostawę towarów, o której mowa w ustawie o podatku od towarów i usług, o ile podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w trakcie ich nabycia. Dla opodatkowania darowizny podatkiem VAT nie ma znaczenia posiadanie przez obdarowanego statusu organizacji pożytku publicznego.

Natomiast w przypadku przekazania darowizny pieniężnej nie znajdą zastosowania przepisy ustawy o podatku od towarów i usług, bowiem środki pieniężne nie stanowią towaru, a ich przekazania nie jest uznawane za usługę. W konsekwencji podatnik przekazujący darowiznę pieniężną nie jest obowiązany do rozliczenia podatku VAT z tego tytułu. W tym przypadku również nie ma znaczenia posiadanie przez obdarowanego statusu organizacji pożytku publicznego.

Zgodnie z uchwaloną przez Sejm ustawą o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (tzw. „Polski Ład”) przewidziana została tzw. ulga na działalność CSR. Dzięki tej uldze przedsiębiorcy zyskają możliwość dodatkowego odliczenia od podstawy opodatkowania podatkiem CIT 50% kosztów poniesionych na część działalności CSR obejmującą w tym przypadku działalność:

• sportową (w tym: wydatki ponoszone na rzecz klubów sportowych, stypendiów sportowych, niemasowych imprez sportowych),
• kulturalną,
• wspierającą szkolnictwo wyższe (np. stypendia, wynagrodzenia dla studentów odbywających staże i praktyki u podatnika oraz półroczne wynagrodzenie wypłacane zatrudnionym na stałe absolwentom uczelni, której studenci odbywali u podatnika praktyki/staże z uwzględnieniem spełnienia dodatkowych warunków),

Podatnik uzyska prawo do dodatkowej preferencji w podatku dochodowym przez odliczenie od podstawy opodatkowania dodatkowo 50% poniesionych kosztów. Łącznie w podatku CIT przedsiębiorca będzie mógł rozliczyć 150% poniesionego wydatku.

Zastrzegamy jednak, że kształt i warunki tej ulgi mogą ulec zmianie w związku z toczącym się procesem legislacyjnym.

Uwzględniając pozytywny wpływ działalności CSR na markę oraz wzrastającą istotność tego rodzaju inicjatyw w strategicznym zarządzaniu przedsiębiorstwem, coraz więcej podmiotów dostrzega w tym szansę na poprawę jakości życia lokalnych społeczności, ale również na własny rozwój. Z uwagi jednak na niejednolite stanowisko organów podatkowych w zakresie podatku CIT i VAT oraz inne możliwości wspierania inicjatyw społecznych czy środowiskowych (np. darowizny, sponsoring), zasadna jest ostrożność w realizacji tego rodzaju projektów.

Jako KPMG z przyjemnością wspieramy naszych Klientów w działaniach z zakresu CSR dbając jednocześnie o zabezpieczenie ich interesów. Jeśli są Państwo zainteresowani szczegółami współpracą z nami w projektach związanych z CSR – zapraszamy do kontaktu.