Zmiany w przepisach dotyczących międzynarodowej wymiany informacji podatkowych

W ostatnich latach administracje podatkowe na całym świecie coraz większy nacisk kładą na działania dotyczące zwalczania erozji bazy podatkowej i negatywnych zjawisk z zakresu opodatkowania powodujących uszczuplenie ich wpływów podatkowych, w tym walkę z oszustwami podatkowymi oraz unikaniem lub uchyleniem się od opodatkowania o międzynarodowym charakterze. Coraz istotniejsza w tej kwestii jest również zacieśniająca się współpraca pomiędzy poszczególnymi państwami i ich organami podatkowymi.

Wymianie informacji podatkowych, jako jednemu ze środków zwalczania oszustw podatkowych i uchylania się od opodatkowania w wymiarze transgranicznym, poświęcano w ostatnich latach coraz więcej uwagi także na szczeblu międzynarodowym. W wyniku negocjacji pomiędzy Stanami Zjednoczonymi i wieloma innymi krajami, w tym państwami członkowskimi Unii Europejskiej, dotyczących dwustronnych umów o automatycznej wymianie informacji w celu wdrożenia ustawy o ujawnianiu informacji o rachunkach zagranicznych dla celów podatkowych Stanów Zjednoczonych (powszechnie znanej jako FATCA) Grupa G-20 (międzynarodowa organizacja utworzona przez Unię Europejską oraz 19 innych państw, której celem jest dyskusja nad wspólną polityką finansową) udzieliła Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) mandatu, aby ta ostatnia opracowała jednolity globalny standard dla automatycznej wymiany informacji podatkowych.

W 2014 r. OECD opublikowała globalny standard do automatycznej wymiany informacji finansowych w sprawach podatkowych, na który składały się model umowy między właściwymi organami podatkowymi poszczególnych państw oraz wspólny standard do wymiany informacji wraz z procedurami informatycznymi na potrzeby jego wdrożenia. Działania te doprowadziły do powstania międzynarodowego systemu automatycznej wymiany informacji podatkowych opartego na uniwersalnym standardzie raportowania (ang. Common Reporting Standard, CRS). Wymogi wynikające z systemu CRS zobowiązują między innymi banki i inne instytucje finansowe, w tym firmy ubezpieczeniowe czy fundusze inwestycyjne, do potwierdzania kraju rezydencji podatkowej swoich klientów oraz przekazywania podstawowych informacji dotyczących rachunków tych klientów do właściwych organów podatkowych ich kraju.

Również w Unii Europejskiej, w odpowiedzi na zdiagnozowane w poszczególnych państwach UE negatywne oddziaływanie powyższych zjawisk na krajowe wpływy podatkowe oraz w celu zwiększenia skuteczności i efektywności poboru podatków, Komisja Europejska zdecydowała się podjąć działania zmierzające do promowania automatycznej wymiany informacji jako europejskiego i międzynarodowego standardu dla przejrzystości i wymiany informacji w sprawach podatkowych. Efektem tych działań na szczeblu unijnym była początkowo Dyrektywa Rady 2011/16/UE z 15 lutego 2011 r. w sprawie współpracy administracyjnej w dziedzinie opodatkowania, w której przewidziano obowiązkową automatyczną wymianę informacji między państwami UE w zakresie niektórych kategorii dochodu i kapitału posiadanego przez podatników w państwach członkowskich innych niż państwo ich rezydencji. Z kolei Dyrektywa Rady 2014/107/UE z 9 grudnia 2014 r., zmieniająca Dyrektywę 2011/16/UE w zakresie obowiązkowej automatycznej wymiany informacji w dziedzinie opodatkowania, rozszerzyła obowiązkową automatyczną wymianę informację między organami podatkowymi UE, dookreślając m.in. pojęcia „raportujących instytucji finansowych” i „rachunków raportowanych”.

W Polsce powyższe regulacje dotyczące automatycznej wymiany informacji pomiędzy administracjami podatkowymi implementowano uchwalając w 2017 r. ustawę o wymianie informacji podatkowych z innymi państwami.

Ustawa ta miała na celu uregulowanie w jednym akcie prawnym zagadnień związanych z wymianą informacji podatkowych oraz ich uporządkowanie, wprowadzenie regulacji umożliwiających automatyczną wymianę informacji w dziedzinie opodatkowania w oparciu o standard CRS, określenie obowiązków instytucji finansowych w zakresie automatycznej wymiany informacji podatkowych oraz zasad kontroli ich wykonywania, a także obowiązków w zakresie automatycznej wymiany informacji pochodzących z informacji o jednostkach wchodzących w skład grupy podmiotów (tzw. Country-by-Country Reporting - CbC).

Jednym z aktów wykonawczych do ustawy jest rozporządzenie upoważniające organy Krajowej Administracji Skarbowej do wykonywania niektórych czynności związanych z wymianą informacji podatkowych z innymi państwami. Na mocy tego rozporządzenia określone organy umocowane są m.in. do wykonywania zadań dotyczących automatycznej wymiany informacji podatkowych, w tym do przeprowadzania kontroli wykonywania leżących po stronie instytucji finansowych obowiązków związanych z wymianą.

4 marca br. weszła w życie zmiana rozporządzenia w sprawie upoważnienia organów Krajowej Administracji Skarbowej do wykonywania niektórych czynności związanych z wymianą informacji podatkowych, na mocy której rozszerzony został katalog organów upoważnionych do przeprowadzania kontroli w zakresie obowiązków wynikających z automatycznej wymiany informacji podatkowych, a także nakładania kar pieniężnych w przypadku wykrycia nieprawidłowości. Do tej pory upoważniony był do tego wyłącznie Naczelnik Pierwszego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie, na podstawie rozporządzenia podobne kompetencje uzyskało również dwudziestu naczelników „dużych” urzędów skarbowych.

Nowelizacja rozporządzenia upoważniła także Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Poznaniu do wykonywania zadań Szefa Krajowej Administracji Skarbowej dotyczących informacji o schematach podatkowych w zakresie informacji o wydanych interpretacjach podatkowych i decyzjach w sprawach cen transakcyjnych oraz informacji o schematach podatkowych transgranicznych. Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w Gdańsku uzyskał natomiast kompetencję do pozyskiwania informacji dotyczących szczególnych kategorii dochodu i kapitału oraz rachunków raportowanych, czyli danych o rachunkach nierezydentów przekazywanych fiskusowi przez instytucje finansowe. Związane jest to z istniejącym w ramach tego organu Centrum Kompetencyjnym ds. Ujawniania Opodatkowania Nieujawnionych Źródeł Przychodów. Z kolei Dyrektorowi Izby Administracji Skarbowej w Łodzi udostępniane będą dane zawarte w informacjach o grupie podmiotów oraz sprawozdaniach według krajów (CbC).

Wprowadzane zmiany mają na celu usprawnienie wymiany informacji podatkowych i kontroli wykonywania obowiązków dotyczących składania tych informacji oraz zoptymalizowanie procesów analitycznych, które są potrzebne w celu ujawniania nieprawidłowości. Nadrzędnym celem zmian jest natomiast ułatwienie wykrywania unikania opodatkowania z wykorzystaniem transgranicznych przepływów środków finansowych.

Można spodziewać się, że wzrost specjalizacji oraz kompetencji poszczególnych organów podatkowych w tym zakresie przełoży się na sprawniejsze wykrywanie przez administrację podatkową przypadków transgranicznego uchylania się od opodatkowania.

W ostatnim czasie Rada Unii Europejskiej przyjęła również projekt tzw. Dyrektywy DAC7, czyli dyrektywy zmieniającej Dyrektywę 2011/16/UE w sprawie współpracy administracyjnej w dziedzinie opodatkowania, dotyczącej zapewnienia organom podatkowym państw członkowskich odpowiednich instrumentów do pozyskiwania i następnie wymiany informacji w odniesieniu do transakcji dokonywanych za pośrednictwem platform cyfrowych. Głównym celem Dyrektywy jest zapobieganie wykorzystywaniu luk i różnic między krajowymi systemami podatkowymi przez operatorów platform cyfrowych oraz sprzedawców sprzedających towary i usługi za pośrednictwem tych platform.

Dyrektywa przewiduje m.in. nałożenie na platformy cyfrowe obowiązku sprawozdawczego dotyczącego sprzedawców wykorzystujących platformy cyfrowe, a na państwa członkowskie UE obowiązek przekazywania tak pozyskanych informacji do innych państw członkowskich. Przekazywane informacje będą obejmować m.in. w przypadku osoby fizycznej jej imię i nazwisko czy numer stosowany dla celów identyfikacji podatkowej. Obowiązki informacyjne będą dotyczyć transakcji w zakresie sprzedaży dóbr i usług, ale również wynajmu nieruchomości oraz środków transportu czy inwestycji i pożyczek pozyskiwanych z wykorzystaniem crowdfundingu. Regulacje nowej Dyrektywy mają wejść w życie od 1 stycznia 2023 r.