Nowe uprawnienia Prezesa UOKiK Nowe uprawnienia Prezesa UOKiK

Prezes UOKiK bez wszczynania postępowania będzie mógł wystąpić do przedsiębiorcy w sprawach z zakresu ochrony konkurencji i konsumentów o: (i) zamieszczenie ostrzeżenia dla konsumentów wchodzących na daną stronę, czy aplikację, (ii) usunięcie treści, ograniczenie dostępu lub wyłączenie interfejsu internetowego, a także (iii) usunięcie domeny. Jeżeli w tych trzech sprawach prośba nie okaże się skuteczna, bez postępowania, Prezes UOKiK będzie mógł wydać decyzję nakazującą. Ma to być narzędzie służące szybkiemu reagowaniu na naruszenia praw konsumentów. Obecnie jednak projekt nie reguluje konkretnych okoliczności, w jakich Prezes UOKiK mógłby podjąć takie decyzje, w tym nakazać usunięcie domeny. Brak wskazania przez ustawodawcę podstaw dla tak dalece ingerujących w prawa przedsiębiorców decyzji, może stanowić dla nich poważne zagrożenie. W praktyce bowiem, skuteczne zaskarżenie decyzji organu może okazać się wysoce utrudnione lub wręcz niemożliwe.

W ramach zakupów z wykorzystaniem ukrytej lub przybranej tożsamości Prezes UOKiK będzie mógł porównać treść oferty składanej przez przedsiębiorcę z treścią umowy zawieranej z konsumentem na podstawie tej oferty. Dotychczas obowiązujące przepisy regulowały instytucję tajemniczego klienta, która pozwalała jedynie na podjęcie przez kontrolującego, działającego pod ukrytą tożsamością, czynności zmierzających do zakupu towaru, ale już nie pozwalały na samo dokonanie zakupu. W ramach tego uprawnienia, zgodnie z projektem nowelizacji, Prezes UOKiK będzie mógł zwrócić się do Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego o sporządzenie dokumentów lub wydanie środków identyfikacji elektronicznej uniemożliwiających ustalenie danych identyfikujących kontrolującego. Przy przeprowadzaniu czynności, w skrajnych przypadkach, Prezes UOKiK będzie mógł nawet skorzystać z asysty Policji. Zwrócić także należy uwagę na fakt, iż przebieg prowadzonych czynności będzie mógł być utrwalony za pomocą urządzeń rejestrujących obraz i dźwięk, bez informowania o tym kontrolowanego aż do czasu zakończenia czynności. Na sposób prowadzenia czynności będzie można złożyć zażalenie do sądu konkurencji i konsumentów w terminie 7 dni od dowiedzenia się o ich przeprowadzeniu.

Uprawnienie do przeszukania przedsiębiorcy zostanie rozszerzone na wszystkie postępowania, bowiem istnieje już uprawnienie do przeszukania w przypadku postępowań antymonopolowych. Obowiązujące przepisy co prawda dają możliwość przeprowadzenie kontroli, to jednak w okolicznościach braku współpracy kontrolowanego przedsiębiorcy z UOKiK, bądź też w przypadku działań przestępczych, w opinii projektodawcy przeszukanie daje lepsze możliwości pozyskania materiału dowodowego. Przeszukanie, od zwykłej procedury kontroli, różni się głównie tym, że materiał dowodowy pozyskiwany jest przede wszystkim przez samego kontrolującego, pełni on bowiem rolę aktywną. Celem projektowanego uprawnienia jest zatem bardziej dokładne i skuteczne dotarcie do materiału dowodowego, który do tej pory nie był udostępniany.
 

Z uzasadnienia projektu ustawy wynika także, że Prezes UOKiK nabędzie także uprawnienie do potwierdzenia tożsamości osób zaangażowanych w przepływ środków finansowych i danych, oraz informacji o rachunkach bankowych i własności stron internetowych. Według uzasadnienia do projektu ma się to przyczynić do wyeliminowania lub zredukowania liczby przypadków, w których nie dochodzi do wszczęcia postępowania z uwagi na brak możliwości ustalenia podmiotu odpowiedzialnego za naruszenie, a także zakresu, rodzaju i sposobu naruszenia. Na obecnym etapie prac legislacyjnych projekt ustawy nie zawiera jednak stosownych regulacji.

Nadanie Prezesowi UOKiK powyższych uprawnień jest wynikiem zmieniających się usług skierowanych do konsumentów w ramach rozwoju nowoczesnych technologii w tym w szczególności usług finansowych (FinTech). Internet umożliwia bowiem łatwiejsze przenoszenie działalności gospodarczej i dotarcie do szerokiego grona konsumentów, a jednocześnie utrudnia monitorowanie ewentualnych zagrożeń i odpowiednio szybką reakcję na nieuczciwe działania podmiotów. Szczególnie chodzi tu o takie sytuacje, gdy przedsiębiorca sprzedający towary lub usługi ukrywa swoją tożsamość lub przenosi miejsce prowadzenia działalności w obrębie UE lub do państwa trzeciego, aby uniknąć egzekwowania względem niego przepisów prawa.
 

Projektowane zmiany wynikają z zamiaru wdrożenia rozporządzenia nr 2017/2394 Parlamentu Europejskiego i Rady z 2 grudnia 2017 r. w sprawie współpracy między organami krajowymi odpowiedzialnymi za egzekwowanie przepisów prawa w zakresie ochrony konsumentów (tzw. rozporządzenie CPC). Celem tego rozporządzenia jest przeciwdziałanie łamaniu praw konsumenckich w Internecie.

Warto podkreślić, że uprawnienia Prezesa UOKiK uległy już znacznemu poszerzeniu w ostatnim czasie. Prezes UOKiK może bowiem otrzymać wgląd do tajemnicy skarbowej i bankowej, a także w ramach walki z nadmiernymi opóźnieniami w transakcjach handlowych - zatorami płatniczymi. Planowane jest także przejęcie przez Prezesa UOKIK kompetencji Rzecznika Finansowego.