Frictieloze laadinfrastructuur voor de EV: sneller de c

Realisatie van efficiënte en duurzame personenmobiliteit

Nederland staat voor de opgave om CO₂-uitstoot van personenmobiliteit versneld terug te brengen. Dat is niet alleen een kwestie van meer elektrische voertuigen (EV’s) op de weg brengen: minstens zo belangrijk is het om ervoor te zorgen dat al die voertuigen ook kunnen opladen, en als het even kan met duurzaam opgewekte energie uit wind of zon. Idealiter heeft iedere elektrische auto altijd de beschikking over passende laadmogelijkheden, die afgerekend kunnen worden via een transparant en uniform systeem. Alleen als laden geen probleem is, zal emissieloze mobiliteit geadopteerd worden en komen de klimaatdoelstellingen binnen bereik.

Emissievrije mobiliteit

De huidige infrastructuur, een fijnmazig netwerk van tankstations, is in de loop van ruim honderd jaar gegroeid. De opgave is om deze infrastructuur in minder dan drie decennia om te vormen naar een nieuw ecosysteem dat emissieloze mobiliteit ondersteunt. Frictieloze infrastructuur voor emissievrije mobiliteit is het doel.

Het opschalen van het huidige ecosysteem zal snel moeten. Indien de ambitie uit het Klimaatakkoord wordt gehaald om vanaf 2030 alleen nog emissieloze nieuwe auto’s te verkopen, dan zijn er in dat jaar 1,3 miljoen elektrische auto’s op de weg die gezamenlijk 28 miljard kilometer per jaar afleggen. Met de huidige batterijtechnologie en manier van opladen moeten er in 2030 1,9 miljoen laadpalen zijn – verbonden met een stroomnetwerk dat toegerust is op deze belasting, al dan niet ondersteund door intelligente laadtechnologie. Hoe kan dat doel gerealiseerd worden binnen de gestelde termijn?

Figuur: Ontwikkel- en levenscyclus van een infrastructuur-asset

Laadinfrastructuur

Belangrijk is het om de ontwikkeling van duurzame infrastructuur in het perspectief te plaatsen van de asset development loop (zie bovenstaand figuur). Dit model maakt inzichtelijk welke horden moeten worden genomen om plannen voor infrastructuur te maken en deze infrastructuur ook te financieren, realiseren, onderhouden, optimaliseren en uiteindelijk te vervangen door nieuwe infrastructuur. Een belangrijk vraagstuk aan het begin van deze cyclus is hoe te bepalen waar laadinfrastructuur nodig is. Gemeenten en bedrijven zouden goed moeten monitoren waar elektrische auto’s worden gebruikt en geparkeerd. Sluitende data die de daadwerkelijke concentratie van EV’s beschrijven is daarbij belangrijk. De praktijk is echter weerbarstig: een groot aandeel van alle nieuwe elektrische auto’s wordt geleased. Leaseauto’s worden op het hoofdkantoor van de leasemaatschappij geregistreerd in het tenaamstellingsregister van de RDW en niet op het adres van de berijder. Hierdoor is de exacte hoeveelheid elektrische auto’s in een wijk waarschijnlijk niet vanuit dit register op te maken. Heldere inzichten in de benodigde hoeveelheid laadpunten op basis van de EV-concentratie op specifieke plekken zijn vereist om effectief plaatsingsbeleid te realiseren.

Landelijk dekkend netwerk

Omdat de vraag naar laadinfrastructuur naar verwachting snel groeit, zullen partijen vooruit moeten plannen waar zij bouwen. Dat er langs de belangrijke snelwegcorridors veel (snel)laadinfrastructuur moet komen is een gegeven; gericht ontwikkelen in de buitengebieden is een vraagstuk van een andere orde. Tegelijkertijd staan private partijen en investeerders te trappelen om geld te steken in laadinfrastructuur. Om tot een landelijk dekkend netwerk te komen zijn afstemming, samenwerking en coördinatie met en tussen regio’s essentieel: de verschillen tussen regio’s zijn immers groot. Vanuit onder andere de Nationale Agenda Laadinfrastructuur wordt hier hard aan gewerkt. Het is belangrijk dat de rijksoverheid toeziet op de integraliteit en uitkomsten van initiatieven, om te borgen dat overal de benodigde ontwikkeling wordt doorgemaakt.

smartphone in front of traffic with quote

Versneld aanvraag- en realisatieproces

Ook in het aanvraag- en realisatieproces van laadinfrastructuur zijn stappen te zetten. De vergunningverlening door gemeenten kan versneld of verbijzonderd worden. De gemeente Amsterdam hanteert bijvoorbeeld een vergunningsbeleid waarbij onder bepaalde voorwaarden geen vergunning vereist is voor graafwerkzaamheden voor het realiseren van laadinfrastructuur. Ook hier is landelijke en regionale coördinatie belangrijk om te komen tot een eenduidig vergunningsbeleid dat versnellend werkt.

In de realisatie van laadinfrastructuur spelen ook de netbeheerders een cruciale rol. Zij moeten tijdig zorgen voor passende capaciteit op het laagspanningsnet om aan de vraag te kunnen voldoen. In elk geval moeten netbeheerders zich voorbereiden op een continu stijgende elektriciteitsvraag vanwege een voortdurend groeiend elektrisch wagenpark. Inzicht in de ontwikkeling en belasting van het net is belangrijk om de impact in kaart te brengen. Passende capaciteit op het net realiseren kan plaatsvinden met netverzwaring of smart charging-oplossingen. Een voorbeeld van een smart charging-oplossing is vehicle-to-grid (V2G), waarbij elektrische voertuigen die niet direct beschikbaar hoeven te zijn energie kunnen opslaan en terugleveren aan het net. Netverzwaring is kostbaar en tijdrovend, en de financiering uitdagend. Wie betaalt de prijs? Tegelijkertijd zijn smart charging-technologieën nog niet vergevorderd in ontwikkeling en adoptie. Onduidelijk is bijvoorbeeld of en hoe smart charging grootschalig omarmd zal worden door berijders.

Gezamenlijk commitment

Kortom: het speelveld waarin de komende jaren de laadinfrastructuur in hoog tempo moet worden opgetrokken, is uiterst complex. In alle stadia van het ontwikkelproces moeten aanzienlijke hordes worden genomen om de transitie sneller te laten verlopen en de bestaande asset development loop voor fossiele infrastructuur versneld uit te faseren. Regie vanuit de landelijke overheid is onontbeerlijk, maar ook de inzet van en coördinatie tussen gemeenten, provincies, netbeheerders en energieleveranciers zijn onmisbaar. Alleen gezamenlijk kunnen stappen worden gezet om de cirkel eerder rond te krijgen.