Schieten met scherp, niet met hagel

Download | Uitgelicht | InvesTech | Contact | Op de hoogte blijven

Als je het hebt over de energietransitie, heb je het over warmtenetten. Maar hoewel veel partijen deze zien als dé oplossing in het warmtevraagstuk, zijn er kanttekeningen. Eerst het positieve nieuws: waar warmtenetten zijn, bieden ze enorm veel voordelen. Het is een bewezen technologie die meteen veel huishoudens kan bereiken. In de gevallen waarbij een duurzame warmtebron beschikbaar is, is snel schakelen belangrijk. Steeds vaker kiezen mensen die daartoe de financiële draagkracht hebben echter voor individuele oplossingen om hun energieverbruik betaalbaar te houden, en dat houdt collectieve oplossingen tegen die mensen met een kleinere beurs zo hard nodig hebben.

Waar zijn warmtenetten het meest rendabel? Als er in de buurt een duurzame bron is die zeker twintig jaar meekan én als er genoeg huizen zijn voor een aansluiting. Naast geothermie en restwarmte biedt aquathermie grote voordelen. Hierbij wordt warmte uit het oppervlaktewater gehaald door warmtepompen. In een land als Denemarken bijvoorbeeld is dit een bewezen technologie die al jaren in gebruik is. De bestaande woningen die aangesloten worden, moeten we dan wel beter isoleren. Totdat die isolatie – wellicht met overheidssubsidie – gerealiseerd is, zal er bijgestookt moeten worden.

Ook in de bestaande bebouwde omgeving die minder goed geïsoleerd is, kunnen warmtenetten met een centrale bron op hoge temperatuur een rol spelen. De industrie als bron voor warmtenetten werkt minder goed. Bedrijven maken niet graag leverantie-afspraken voor de twintig jaar die minstens nodig is om de garanties voor de financiering rond te krijgen. Wanneer zijn warmtenetten geen goed idee? Gek genoeg vaak bij nieuwbouw. Die is meestal zo goed geïsoleerd dat een warmtenet overkill is, zelfs met lage temperatuurbron. Er kan dan beter met een volledig elektrische oplossing of groen gas worden gewerkt.

In Nederland zijn talloze bewonersinitiatieven rond warmtenetten gecreëerd, waaronder zo’n 700 lokale energiecoöperaties. Deze initiatieven hebben het vaak moeilijk. Wat ongeacht het formaat van het project speelt is dat de wet- en regelgeving tegenwerkt en (semi)overheidspartijen bij vragen vooral naar elkaar wijzen. Banken vinden warmtenetten vaak een lastige investering. Want tja, hoeveel bewoners tekenen uiteindelijk in? In de kosten voor de ontwikkeling investeren ze sowieso zelden, terwijl deze toch vaak ruim tien procent van het budget zijn. Toch hebben juist de coöperatieve bewonersinitiatieven een grote kans van slagen. Er is sprake van grote participatie en de bewoners willen graag. 

Wat is er nodig? De besluitvorming moet sneller. Potentieel succesvolle projecten blijven nu liggen omdat de tijd voor de ontwikkeling lang is. Afstemmen met de omgeving, verkrijgen van vergunningen en het overhalen van bewoners om over te gaan op warmtenetten vereisen een lange adem en investeringen. Wat zou kunnen helpen, is een overheid die op landelijk niveau de ontwikkeling financiert en/of hiervoor garant staat. Woningcorporaties kunnen dankzij warmtenetten een belangrijke bijdrage leveren aan de energietransitie. Zeker ook omdat veel van hun bewoners niet de financiële draagkracht hebben om het individueel op te lossen. Ten slotte zouden gemeenten kritisch kunnen kijken naar de warmtewijken die ze hebben aangewezen. Is er daadwerkelijk een goede bron in de buurt, of zijn andere oplossingen in de warmtevoorziening beter? Kortom, warmtenetten zijn heel veelbelovend, maar we moeten wel met scherp schieten en niet met hagel.

Ook voor uw organisatie heeft de energietransitie gevolgen. Weten hoe KPMG u kan ondersteunen? Neem contact op met Stan de Ranitz of Jort Meijer.