De afgelopen zomer is het langverwachte rapport van het ‘Intergovernmental Panel on Climate Change’ (IPCC) gepubliceerd. Het rapport benadrukt de urgentie van een snelle verlaging van de CO2-uitstoot tot een CO2-neutraal niveau om een toename van extreme weersomstandigheden, zoals hittegolven, zeer hevige neerslag, extreme droogte, en zwaardere tropische cyclonen te voorkomen. Het IPCC-rapport heeft ook de internationale aandacht gevestigd op het gevaar van 'omslagpunten', zoals het ontdooien van de permafrost of het smelten van de ijskappen, waardoor de temperatuur op aarde het punt zal passeren waarop geen terugkeer meer mogelijk is.
Zonder een snelle en drastische vermindering van de CO2-uitstoot, met behulp van regelgeving en innovatie, is het mogelijk dat een temperatuurstijging van 1,5°C in plaats van aan het einde van deze eeuw, al in het volgende decennium wordt bereikt.
Het IPCC-rapport bevat een aantal inzichten die zeer relevant zijn voor managers van klimaatrisico’s, met name omtrent de toekomstige risico's van extreme weersomstandigheden en klimaatkantelpunten:
1. Toename van extreme weersomstandigheden
Van de recordbrekende hittegolven in Canada en Siberië tot aan de catastrofale overstromingen in Europa en China: extreme weersomstandigheden hebben in 2021 het nieuws gedomineerd. Het speciale IPCC-rapport uit 2018 over een opwarming van 1,5⁰C, gaf al aan dat "zelfs relatief kleine incrementele toenames van de opwarming van de aarde (+0,5⁰C) statistisch significante veranderingen in extremen veroorzaken op de wereldschaal". Veel veranderingen in het klimaatsysteem worden groter als direct gevolg van de toenemende opwarming van de aarde. Het meest recente rapport bevat zelfs een heel hoofdstuk dat gewijd is aan het beoordelen van veranderingen in extreme weersomstandigheden. Dus, wat kunnen we verwachten?
Het rapport maakt duidelijk dat bedrijven voorbereid moeten zijn op meer extreme weersomstandigheden. Vooral hittegolven zullen naar verwachting frequenter voorkomen en daarmee vaker infrastructuur ontwrichten, landbouwschade veroorzaken en productiviteit van de werknemers verlagen. De ‘International Accreditation Organization’ (IAO) verwacht dat tegen 2030, 80 miljoen fulltimebanen verloren zullen gaan als gevolg van hittestress. Extreem weer, zoals de hittegolf die Canada in de zomer van 2021 heeft geteisterd of de orkaan Katrina in 2005, die de dood van 1.833 mensen en een schade van 178,8 miljard US dollar veroorzaakte, komen steeds vaker voor naarmate de temperatuur wereldwijd stijgt.
- Beoordeel het risico van extreme weersomstandigheden: : Extreme weersomstandigheden zijn veelal plaatsgebonden. Daarom moeten bedrijven binnen hun waardeketen de regio’s waar zich mogelijk extreme weersomstandigheden kunnen voordoen, en eventuele gevolgen voor hun bedrijfsvoering, inventariseren.
- Ontwikkel toekomstscenario's en mitigatiestrategieën met behulp van een scenarioanalyse: Scenarioanalyse is een gestructureerde methode om verschillende mogelijke toekomstbeelden op de lange termijn te identificeren, zodat bedrijven inzicht krijgen in voor hen relevante klimaatgerelateerde risico's en hoe deze zich in de loop van de tijd kunnen ontwikkelen. Lees voor meer informatie over dit proces ons paper Looking Forward to a Rising Temperature: Practical Insights for Climate Risk Scenario Analysis.
Kantelpunten: plotselinge en abrupte veranderingen in het klimaatsysteem
Kantelpunten of omslagpunten zijn grenswaarden die, wanneer zij worden overschreden, een systeem in een compleet nieuwe toestand duwen. Een grootschalige gebeurtenis zoals het uitdrogen van het Amazonewoud, het plotseling stilvallen van oceaanstromingen (AMOC) of het uiteenvallen van de West-Antarctische ijslaag of de Groenlandse ijskap, kan onze planeet buiten een ‘voor de mensheid veilige ruimte’ duwen.
Het IPCC-rapport vermeldt dat abrupte reacties en omslagpunten in het klimaatsysteem "niet kunnen worden uitgesloten".
Er zijn veel kantelpunten geïdentificeerd, maar de twee belangrijke zijn:
- Ontbossing en uitdrogen van het Amazonewoud: door de hoge temperaturen en de ontbossing zal het Amazonewoud uiteindelijk uitdrogen. Zodra het regenwoud niet langer in staat is zichzelf van regen te voorzien, is het omslagpunt bereikt. Voorbij dit punt zal het woud veranderen in een droger ecosysteem dat wordt gedomineerd door open graslanden met weinig bomen. Hierdoor zal de watercyclus over de hele wereld ernstig worden verstoord, met grote gevolgen voor landbouwproductiviteit en plaatselijke gemeenschappen. Op dit moment, voor het eerst in haar geschiedenis, stoot het Amazonegebied al meer CO2 uit dan het absorbeert;
- Verzwakken of ineenstorten van de Atlantische Meridionale Omloop: de Atlantische Meridionale Omloop (‘Atlantic Meridional Overturning Circulation’ of AMOC) is een systeem van stromingen in de Atlantische Oceaan dat warm water vanuit de tropen naar Europa en verder brengt. De AMOC zal in de loop van de 21e eeuw zeer waarschijnlijk sterk afnemen. Een afname van de AMOC kan resulteren in wereldwijde weersveranderingen: grootschalige afkoeling in het noordelijk deel van de Atlantische Oceaan en op het noordelijk halfrond; minder neerslag in het binnenland van het noordelijk halfrond; en intensivering van de Noord-Atlantische 'storm track'. De AMOC zal in de loop van de 21e eeuw zeer waarschijnlijk sterk afnemen; een recente studie in het tijdschrift Nature concludeert we al dicht bij een kritieke overgangsfase zijn.
Waarom moeten bedrijven zich zorgen maken over deze omslagpunten?
- Kantelpunten hebben een dramatische impact op de natuur en de maatschappij, maar de kans is klein dat deze zich tijdens de komende decennia zullen voordoen. Echter, om ervoor te zorgen dat de planeet relatief gezond blijft en menselijke en economische ontwikkeling kan ondersteunen, is het essentieel dat bedrijven voor 2050 energieneutraal zijn.
- Activiteiten binnen uw waardeketen vinden waarschijnlijk plaats in gebieden die zullen worden beïnvloed door omslagpunten. Het kan zinvol zijn om bij het beoordelen van klimaatrisico's, deze omslagpunten te zien als 'black swans'.
Uiteindelijk roepen extreme weersomstandigheden en kantelpunten een fundamentele vraag op: hoe goed zijn bedrijven voorbereid op klimaatrisico's? Hoewel dit soort gebeurtenissen op wereldschaal (nog) niet vaak voorkomen, kan de schade enorm zijn als het gebeurt. Bij traditioneel risicobeheer beperken organisaties zich tot dat wat al bekend is, en niet tot 'onmogelijke' gebeurtenissen met een enorme impact. Scenarioanalyses van klimaatrisico's kunnen worden gebruikt om black swans te identificeren en risico's en kansen te belichten die normaal gesproken onopgemerkt blijven. Scenarioanalyses van klimaatrisico’s zijn er niet alleen om strategische keuzes te ondersteunen, ze zijn onmisbaar bij risicomanagement.
Contact
Als u klimaatrisico's wilt beoordelen en de strategische implicaties voor uw bedrijf wilt bepalen, neem dan contact op met Michiel Evers, manager Climate Change & Sustainability of Anne-Cécile Moreno, hoofd van Climate Risk & Decarbonization
