Sjoerd Leemhuis is oprichter en CEO van Owlin, een scale-up die uit een oceaan van informatie, met slimme technologie klanten helpt relevante inzichten te verkrijgen over onder meer de risico’s in hun keten. Hij is ervan overtuigd dat in deze radicaal transparante tijd, leiders zich actief moeten mengen in het debat, ook als het om lastige thema’s gaat.
Er is niks mis mee om als bestuurder ook wat last te hebben van FOMO
Wie geen risico’s neemt, kan geen vooruitgang boeken. En veel bekende zeer succesvolle ondernemers dragen dat ook actief uit. Leemhuis verwijst onder meer naar de megalomane plannen die Tesla CEO Elon Musk aan de dag legt met SpaceX. Zijn ambities in de ruimte zijn enorm en de snelheid waarmee het bedrijf opereert ook. En daarbij kun je niet anders dan simpelweg voor lief nemen dat er wel eens een lancering de mist in gaat. Dergelijke incidenten zijn onderdeel van het plan.
Leemhuis is daarbij als ondernemer zelf geïnspireerd geraakt door de principes van effectuation, uit de koker van onderzoekster Saras Sarasvathy die onderzoek deed naar het gedrag van succesvolle ondernemers. Die principes stellen kortweg dat ondernemen vooral een creatief proces is waarbij je voortdurend je plannen aanpast, uitgaat van de middelen die je hebt en leert van fouten. Een van de vijf principes is dat van de affordable loss. De essentie daarvan is dat je als ondernemer tevoren inschat welke risico’s je kunt nemen zonder dat deze risico’s het voortbestaan van je onderneming in gevaar zouden kunnen brengen. Wie met die bril gaat ondernemen is dan eigenlijk tamelijk hongerig naar risico’s: “Topondernemers hebben eigenlijk vaak last van FOMO, Fear of Missing Out. En daar is niks mis mee. Je wilt geen kans missen. Een ondernemer is wat dat betreft uit een heel ander hout gesneden dan de meeste bestuurders van grote corporates. Die hebben eerder last van FOBO, Fear of Being Out: als zij fouten maken zijn ze bang dat ze eruit liggen.”
Een simpel en oprecht verhaal
Leemhuis beseft dat er valide argumenten zijn waarom veel bestuurders graag aan de voorzichtige en calculerende kant zitten. Zo heeft een beursgenoteerd bedrijf een heel andere relatie met aandeelhouders – die voorspelbaarheid verwachten – dan een bedrijf dat met venture capital is gefinancierd en vooral hard moet groeien. Toch denkt hij dat je ook als leider van een groot beursgenoteerd bedrijf nog wel degelijk gedurfde dingen kunt doen en ook kunt wegkomen met mislukking of incidenten. Opnieuw laat een voorbeeld als Elon Musk dat zien. Ook zijn route naar succes met Tesla verliep bepaald niet zonder incidenten, productieproblemen, fouten en nogal ongelukkige uitlatingen van Musk zelf.
Maar er is een groot verschil tussen dergelijke typen ondernemende leiders en de meer bestuurlijke types: “Types zoals Musk mengen zich vaak persoonlijk in de gesprekken op sociale media. Ze worden onderdeel van het gesprek in plaats van dat ze alleen maar moeten reageren op wat daar wordt gezegd. Ze doen dat heel authentiek en recht voor zijn raap. En dat is in mijn ogen ook de enige manier om invloed te hebben op hoe er naar de uitvoering van je strategie wordt gekeken. Daarbij hoort ook dat je niet wegduikt voor discussie als het gaat om slecht nieuws, maar dat je ook dan meedoet en laat zien hoe je omgaat met tegenslag en hoe dit past binnen je plannen. Storytelling is in de huidige transparante tijd ongekend belangrijk geworden voor leiders. Maar dan niet storytelling in de zin van een mooi gepolijst verhaal van een gespecialiseerde afdeling. Het moet een simpel en oprecht verhaal zijn waarin congruentie bestaat tussen je woorden en je daden. Als je een rol speelt op sociale media, dan prikken mensen daar genadeloos doorheen.”
Radicale transparantie
Wat betreft de radicale transparantie – de belangrijkste reden waarom leiders zich echt open moeten stellen – heeft Leemhuis vanuit het werkveld van Owlin recht van spreken. Shaping a better informed world, zo luidt de missie van zijn bedrijf. Dat betekent in de praktijk dat Owlin met onder meer Natural Language Processing een enorme hoeveelheid bronnen op internet afschuimt en daar maatwerk inzichten uit destilleert voor opdrachtgevers. Voor een mens is dat vanwege de massaliteit van al die berichten niet meer te doen en met haar tooling stelt Owlin klanten in staat om het signaal van de ruis te scheiden. Zo’n tool is mooi, maar legt ook vaak met pijnlijke precisie bloot wat er mis is gegaan in de wereld. Zo krijgt Leemhuis van dichtbij mee dat het succes van je verhaal uiteindelijk wordt bepaald door hoe je omgaat met fouten en risico’s. Zelf schat hij in dat hij meer dan de helft van zijn tijd bezig is om fouten en risico’s in te schatten en die op de juiste manier onderdeel te maken van zijn ondernemerschap.
Hij ziet nogal eens hoe managers vaak met de mond belijden dat er binnen organisaties een grote tolerantie is voor fouten. Dat fouten maken mag, of zelfs moet, om vooruitgang mogelijk te maken en met vallen en opstaan te leren. “Dat is natuurlijk helemaal waar. Maar dat vallen en opstaan en dat leren van fouten geldt ook op strategisch niveau. Eigenlijk ben je ook in de boardroom elke dag aan het leren en je plannen aan het bijstellen. Maar op dat niveau is er vaak veel minder acceptatie voor het maken van fouten.”
Bent u geïnspireerd geraakt door dit interview?
Bent u na het lezen van bovenstaand interview geïnspireerd geraakt? In de publicatie 'De glazen leider' gaan we onder andere in op:
- de volwassenheid van risk management in de afgelopen decennia;
- de inzichten die de interviews hebben opgeleverd met betrekking tot communicatie over bijvoorbeeld incidenten en fouten;
- hoe de communicatie veel minder sterk is ontwikkeld;
- én hoe voorkomen we angst voor risico’s in tijden van zero tolerance.
