Banken staan voor de opgave om een reeks duurzame doelstellingen te integreren in hun strategie. Dat heeft ingrijpende gevolgen voor praktisch alle aspecten van de bedrijfsvoering. Het is dan ook gedaan met de ad-hocplannetjes en de geïsoleerde projectteams, al dan niet voor de bühne opgezet. Toezichthouders, klanten en andere stakeholders verlangen dat banken door hun hele keten heen duurzaam beleid formuleren. Te beginnen rond de beheersing van klimaatrisico's.
In de Europese bancaire sector vindt een fundamentele en indrukwekkende beweging plaats richting verduurzaming. Het is het resultaat van het politieke, sociale en economische debat dat de afgelopen tijd wordt gevoerd, van de parallel aan dat debat door toezichthouders opgeschroefde eisen en van de steeds concretere verwachtingen van klanten en andere stakeholders: er is geen alternatief meer voor het volledig integreren van duurzame doelstellingen in de strategie en de operaties van de bank.
Voor een deel heeft ook mij dat verrast. KPMG helpt meerdere banken bij het voldoen aan de nieuwe eisen van de ECB op dit terrein en bij het implementeren van duurzaam beleid tot in de haarvaten van de bancaire operatie. En toch doen de snelheid en de diepgang van de veranderingen die nu plaatsvinden mij af en toe versteld staan. Wat is hier aan het gebeuren?
Ik denk dat de COVID-19-pandemie in dit verband een krachtige katalysator is. Dat beluister ik in de gesprekken die ik voer, zowel met bestuurders en managers in de financiële wereld, als in mijn persoonlijke leven: de pandemie is door veel mensen ervaren als een confrontatie met onze kwetsbaarheid. Een piepklein deeltje kon onze wereld tot stilstand brengen, zo zagen we. En toen die wereld eenmaal (tijdelijk) stilstond, werden we op een heel andere manier dan voorheen geconfronteerd met de impact die de mens heeft op milieu en klimaat. Het waren nu juist beelden van afnemende vervuiling die het besef versterkten dat we niet goed met onze wereld omgaan.
De bosbranden en het extreme weer van deze zomer vergrootten dit bewustzijn nog verder en nu is dit thema niet meer weg te denken uit ons toekomstperspectief. De maatschappij omarmt alles wat met duurzaamheid te maken heeft en gezien de cruciale rol die banken spelen in onze samenleving is het niet meer dan logisch dat hetzelfde van die banken wordt gevraagd.
Concreet kreeg deze vraag eind vorig jaar vorm in nieuwe richtlijnen van de ECB, die erop neerkomen dat de grote Europese banken hun hele bedrijfsvoering moeten verduurzamen. De ECB formuleerde een lijst met verwachtingen, die tezamen een fundamentele wijziging inhouden van het bedrijfsmodel, met ingrijpende gevolgen voor praktisch alle aspecten in de bancaire keten. Een en ander draait om het beheersen van de risico's die gegeven zijn rond de diverse ESG-thema's, waarbij de focus eerst gelegd wordt op de klimaatrisico's. Van banken wordt niet alleen gevraagd dat ze hun hele kredietportefeuille wegen aan de hand van die risico's, maar ook dat ze op de hoogte zijn van de risico's die hun klanten op dit gebied lopen.
Duurzaamheid komt zo terecht in het strategisch hart van de bank en dat betekent een rigoureuze breuk met het verleden. Want daarin was duurzaamheid iets voor speciale projecten, voor een aparte afdeling, voor individuele initiatieven. Niet zelden dienden die initiatieven vooral om als bank aan te tonen dat je niet stilstaat. Honderd miljoen euro aan groene projecten financieren is natuurlijk aardig voor de betreffende projecten, maar op een balanstotaal van duizend miljard euro of meer hebben deze vormen van 'greenwashing' natuurlijk nooit zoden aan de dijk gezet.
Een dergelijke groene schaamlap is voor banken nu geen optie meer. De bestaande initiatieven binnen de organisatie zullen hun aparte status verliezen, want hun inhoudelijke koers – voorheen als alternatief gebracht – wordt nu mainstream. Duurzaamheid is voortaan per definitie chefsache: daar komt de verantwoordelijkheid te liggen voor de integratie van duurzaamheid in het beleid voor alle landen, voor alle productlijnen en voor alle processen. Dat is een immense taak, gaat jaren duren, maar banken hebben geen keus meer dan deze verandering volledig te omarmen.
