De toegevoegde waarde van Defensie voor de Nederlandse samenleving komt nauwelijks aan de orde in de politieke discussies over de begroting van volgend jaar. Dat is jammer, want zo gaan we voorbij aan de uiterst relevante vraag waarom en waartegen wij onszelf eigenlijk willen of moeten beschermen.
Hoeveel miljard euro extra komt er vrij? Welk percentage van ons bbp gaan we aan Defensie besteden? Hoeveel onderzeeërs moeten erbij?
Met alle respect voor de grote getallen die aan de orde komen in het openbare debat over de Defensiebegroting van volgend jaar: ze verdringen de wezenlijke vragen over het Nederlandse defensieapparaat. De nadruk ligt voornamelijk op de financiële paragraaf, maar dat leidt niet tot meer inhoudelijke aandacht voor dit thema. Het enige gevolg is dat het beleidsterrein mag aansluiten bij de lange rij gegadigden voor meer geld: politie, brandweer, zorg, onderwijs, et cetera.
Waar moet het dan wel over gaan? In onze visie over de vraag of Defensie nu goed is toegerust om Nederland te beschermen tegen de dreigingen van nu en van later. Laten we praten over wat die dreigingen zijn, over wat het niveau van bescherming is dat we wenselijk of noodzakelijk achten en over de vraag wat dan onder 'goed toegerust' moet worden verstaan. Tezamen leiden die discussies dan tot het antwoord op de vraag wat Defensie nodig heeft om zijn taken goed te kunnen uitvoeren.
Laten we dus eens praten over wat er gebeurt als het apparaat niet op peil gehouden kan worden, niet ingericht kan worden op nieuwe dreigingen zoals cyberaanvallen of grootschalige misinformatie. Wat gebeurt er als hackers vitale infrastructuur platleggen? Wat gebeurt er als (potentiële) tegenstanders geloofwaardige, maar onjuiste informatie blijven verspreiden? Welke risico's willen wij in dit opzicht eigenlijk lopen en zijn we als samenleving bereid te accepteren dat dit verstrekkende negatieve gevolgen kan hebben voor ons dagelijks leven?
Of laten we eens praten over wat er gebeurt als er aan de randen van Europa steeds meer inzet van troepen noodzakelijk blijkt, door de almaar verslechterende veiligheidssituatie. Geven we onze militairen nu wel de adequate bewapening mee?
Inhoudelijke discussies dus, over het niveau van veiligheid dat we wensen in een onveilige wereld en de defensiekwaliteit die daarbij past. Daar ontbreekt het aan. In aanvulling daarop zou het gesprek ook mogen gaan over wat een goed uitgerust defensieapparaat nog meer zou toevoegen aan de Nederlandse samenleving. Los van de vraag wat veiligheid ons waard is.
Een gezonde defensieorganisatie heeft immers een stevige impact op de Nederlandse economie. Defensie stimuleert innovatie en creëert werkgelegenheid. Als grote werkgever is Defensie in vele opzichten een opleider: professionals met ervaring in de krijgsmacht zijn in de rest van de publieke sector én in de private sector zeer gewild. Een maatschappelijke kostenbatenanalyse van Defensie zou deze (en andere) toegevoegde waarden kunnen kwantificeren.
Maar Defensie is er natuurlijk vooral voor onze veiligheid en daar moet volgens ons de meeste aandacht naar uitgaan in het debat. Veiligheid op de lange termijn, wel te verstaan. Niet de 'uitslaande brandjes' die dagelijks in de krant staan. Wél de risico’s van de 'veenbranden' die nagenoeg ongemerkt woeden: cyberaanvallen, geopolitiek onrust, de verspreiding van (wapen)technologie, extremisme en terrorisme.
Laten we die maatschappelijke kosten/baten analyse van Defensie maar eens maken.
Ik durf de stelling wel aan dat we behoorlijk gaan schrikken over de maatschappelijke impact en de daarmee samenhangende kosten voor de BV Nederland als we zouden besluiten om niet meer in Defensie te investeren.
