Vanaf het boekjaar dat een aanvang neemt na 31 december 2015 is het voortaan niet meer toegestaan om kosten voor onderzoek te activeren op balans. Bijgevolg kunnen dus uitsluitend de kosten van ontwikkeling nog worden geactiveerd. Deze benadering sluit nauwer aan bij de internationale boekhoudstandaarden.

Als verantwoording voor deze koerswijziging wordt gesteld dat de uitgaven die men tijdens de onderzoeksfase maakt niet geassocieerd kunnen worden met een product of met een bron van inkomsten die de onderneming bezit. Niet alle projecten zullen immers ook commercieel haalbaar blijken. Indien deze kosten zouden mogen geactiveerd worden, zou er een groot risico bestaan op overwaardering van de onderneming.

Definitie van kosten voor onderzoek en ontwikkeling?

Volgens artikel 95 §1 van het KB van 30 januari 2001/ W. Venn. moet onder ‘kosten van onderzoek en ontwikkeling’  “de vervaardiging en ontwikkeling van prototypes en van producten, uitvindingen en knowhow, die nuttig zijn voor de ontwikkeling van de toekomstige activiteiten van de vennootschap” worden verstaan.

Het Belgisch boekhoudrecht hanteert helaas een enge definitie. De ‘kosten voor onderzoek en ontwikkeling’ worden namelijk als één proces gezien vanwege het bestaan van zogenaamde Research & Development-afdelingen. In de praktijk blijken de meeste bedrijven onderzoek te scheiden van de implementatie van technologie in nieuwe producten. Toch is de grens tussen beide niet altijd even duidelijk te bepalen.

Het verslag aan de Koning geeft – gelukkig - bijkomende duiding….

Onder ‘onderzoek’ moet de originele, systematisch uitgevoerde werkzaamheden, met als doel om inzicht te verkrijgen en nieuwe wetenschappelijke of technische kennis te verwerven worden verstaan.

‘Ontwikkeling’ wordt gedefinieerd als de concrete uitvoering van ontwerpen of studies voor de productie van nieuwe of aanzienlijk verbeterde materialen, werktuigen, producten, processen, systemen of diensten door gebruik te maken van ontdekkingen of verworven kennis, alvorens een productie te starten die kan worden gecommercialiseerd.

In de praktijk

De ontwikkeling is de fase waarin de kennis, verkregen door onderzoek of op andere wijze, daadwerkelijk wordt toegepast. De uitgaven die tot de ontwikkelingsfase behoren, kunnen enkel geactiveerd worden als ‘immaterieel vast actief’ indien aan de volgende voorwaarden voldaan wordt:

• Het product moet technisch haalbaar zijn, zodat het beschikbaar kan worden voor verkoop.
• De intentie moet aanwezig zijn om het product af te werken en te gebruiken of te verkopen en het gebruik of de verkoop van het product moet mogelijk zijn.
• Het product moet in staat zijn om in de toekomst een economisch voordeel voor de onderneming op te leveren. De onderneming kan dit aantonen door na te gaan of er een markt is voor het product of door te bewijzen dat het product nuttig zal zijn voor intern gebruik.
• Er moeten voldoende technische en financiële middelen voorhanden zijn om de ontwikkeling van het product af te werken.
• De uitgaven die tijdens de ontwikkelingsfase worden gemaakt, moeten nauwkeurig en betrouwbaar bepaald kunnen worden.

Noteer ook dat onze fiscale wetgeving in artikel 275/3 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 een vrij gedetailleerde definitie geeft van ‘fundamenteel en industrieel onderzoek’ en van ‘experimentele ontwikkeling’.

 

Waardering

Omtrent de waardering is er, buiten de afschrijvingsperiode, niets nieuws onder de zon.

De ontwikkelingskosten kunnen slechts op het actief worden geboekt voor zover hun kostprijs niet hoger is dan een voorzichtige raming van hun gebruikswaarde of hun toekomstig rendement voor de onderneming. Voortaan worden deze geactiveerde kosten afgeschreven over een periode van ten hoogste 10 jaar, indien hun gebruiksduur niet met zekerheid kan worden geraamd.

Het KB van 18 december 2015 voorziet in een overgangsregeling voor vennootschappen die nog kosten van onderzoek op hun balans hebben staan van vóór 1 januari 2016. Deze geactiveerde kosten kunnen immers behouden blijven op balans en verder afgeschreven worden.

 

Boekhoudkundige verwerking

Ook hier wijzigt er niets aan de bestaande regelgeving.

De kosten van ontwikkeling (lonen en wedden, kosten voor het gebruik van materiaal, diensten en diverse goederen, enz.) worden in beginsel naar hun aard geboekt in de resultatenrekening van het boekjaar waarin deze kosten werden gemaakt.

De activering op de balansrekening ‘210 Kosten voor ontwikkeling’ vindt plaats via het krediet op de rekening ‘72 Geproduceerde vaste activa’ van de resultatenrekening.

Let op, de materiële vaste activa (gebouwen, laboratoria, materiaal, enz.) die in de ontwikkelingsfase verworven werden worden volgens de normale regels rechtstreeks op de desbetreffende actiefpost van de materiële vaste activa geboekt en hun aanschaffingswaarde wordt geleidelijk ten laste genomen via afschrijvingen.